COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ UYGULAMALARI I

Coğrafi Bilgi Sistemleri, mekânsal verilere bağlı sözel bilgileri entegre bir şekilde depolayan bir veri yapısına sahiptir. Coğrafi veri yapısı temel olarak mekânsal (Grafik veriler: Yol) ve tanımlayıcı bilgiler (Grafik olmayan sözel bilgiler: Yol Adı) olmak üzere iki gruba ayrılır. Mekânsal veriler, özelliklerin yerini, şeklini ve diğer mekânsal veriler ile ilişkilerini belirler. Tanımlayıcı bilgiler ise özelliklere ait bilgilerin veri tabanında (dbf, Ms Access, Oracle, PostgreSQL vb.) tutulmasıdır.

Coğrafi Bilgi Sistemi’nin veri yapısı “Vektör” veri formatındadır. Mekâna ait konumu belirlenmiş (x, y koordinat değerleri) verilerin sistemde nokta (point), çizgi (line) ve alan (polygon) özellik tipinde temsil edilmesidir.

Bir raster veri setine ait çözünürlük ile tek bir hücre ile kaplanan alanın boyutları kastedilmektedir. Bu hücrenin boyutları 5x5 metre ise çözünürlük 5 m’dir. Hücre boyutları 1x1 metre ise çözünürlük 1 metredir.

Uygulamalarda kullanılacak olan ArcGIS 10.2 Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımının vektör veri formatları, Shape File, Feature Class ve Coverage’dir istemde kullanılan raster ve düzensiz üçgenler ağı olarak üretilen TIN (Triangulalted Irregular Network) yükseklik veri formatları ise yukarıdaki şekilde temsil edilirler

Pan fonksiyonunu mouse ile seçerek ekran üzerinde görüntüyü istediğiniz şekilde kaydırabilirsiniz. Full Extent fonksiyonuna bastığınızda ise raster verinin tamamını ekranda görüntülemiş olursunuz. Go Back ve Got to Next fonksiyonları ile bir önceki veya bir sonraki görüntülemiş olduğunuz ekran görüntülerine erişebilirsiniz.

Raster veriler, hücrelere bağlı olarak temsil edilir ve kare boyuttaki hücrelerin bir araya gelmesi ile oluşurlar. En küçük kare pixel olarak tanımlanır. Raster verilerde verinin hassasiyeti pixel boyutuna göre değişen çözünürlük (resolution) özelliği ile tanımlanır. Raster veride her hücre bir değere sahiptir. Bu değer bazen coğrafi bir özelliğe ait kod değeri olarak tanımlanabilir ya da o pixel 0–255 renk aralığında bir değer alır

ArcGIS 10.2 for Desktop yazılımı (Basic, Standard ve Advanced lisansları için) ArcMap ve ArcCatalog arayüzlerine sahiptir. Diğer şıklardaki seçenekler tamamıyla yanlıştır.

Coğrafi Bilgi Sisteminin kurulabilmesi için tüm seçenekler gereklidir ancak en önemli faktör bu konuda yetişmiş insandır.

Nokta özellik tipinde direkler, tepe noktaları sistemde tek bir x, y koordinat çifti ile temsil edilirler. Çizgi özellik tipinde yollar, dereler, yükseklik eğrileri, fay hatları ise bir başlangıç ve bir bitiş noktası olan x, y koordinat çiftleri ile temsil edilirken alan özellik tipinde adalar, parseller, binalar, idari bölgeler gibi veri setleri ise başlangıç ve bitiş noktası aynı olan x, y koordinat çiftleri ile temsil edilirler.

Üç boyutlu görüntüleme işlemi için ArcGIS Spatial Analist ve ArcGIS 3D Analist modülleri gereklidir. Diğer seçenekler ArcGIS 10.2 for Desktop ile yapılabilmektedir.

Catalog Tree penceresinde; bilgisayarınızda yer alan dosyalara erişim sağlayabildiğiniz gibi mouse’un sağ tuşuna basarak yeni bir dosya açabilir, ismini değiştirip (Rename), silebilir (Delete) veya kopyalayabilirsiniz.

ArcCatalog arayüzünde yer alan Standart Toolbar ile farklı sürücülere ve farklı dizinlere bağlantı sağlayabilirsiniz. Dolayısıyla ArcMap arayüzü ile Standart toolbara erişilemez. Diğer seçeneklerin tümüne ArcMap arayüzü ile erişilmektedir.

Text ve Neatline harita tasarımında kullanılan fonksiyonlardandır. Create Bookmark fonksiyonu ile Data View’da görüntülenen ekranlar kaydedilebilir, Manage Bookmarks fonksiyonunu kullanarak kaydetmiş olduğunuz ekranları yönetebilirsiniz. elect by Attribute fonksiyonunu kullanarak veya Select By Location fonksiyonunu kullanarak farklı grafik verilerin birbirleri arasındaki ilişkiyi (mesafe, ke- sişen vb) mekânsal olarak sorgulayabilirsiniz.

Overview, Magnifier fonksiyonları ile farklı pencerelerde verileri inceleyebilir ve Table Of Contents fonksiyonu ile ilgili pencereyi ArcMap arayüzünde açıp kapatabilirsiniz.

Template butonuna basarak il merkezlerinin sembolojisini, rengini ve büyüklüğünü değiştirebilirsiniz. Overview, Magnifier fonksiyonları ile farklı pencerelerde verileri inceleyebilir ve Table Of Contents fonksiyonu ile ilgili pencereyi ArcMap arayüzünde açıp kapatabilirsiniz.

Classes bölümünde yer alan sınıf aralığını artırıp azaltabilirsiniz. Symbol Size From bölümünde vereceğiniz değerler ile en büyük ve en küçük nüfus aralığının sembol size’nı ayarlayabilirsiniz. Semboloji rengini, size’ını ve Placement Properties butonuna basarak sembolojinin pozisyonunu set edebilirsiniz. Template butonuna basarak il merkezlerinin sembolojisini, rengini ve büyüklüğünü değiştirebilirsiniz.

Classes bölümünde yer alan sınıf aralığını artırıp azaltabilirsiniz. Symbol Size From bölümünde vereceğiniz değerler ile en büyük ve en küçük nüfus aralığının sembol size’nı ayarlayabilirsiniz. Magnifier fonksiyonları ile farklı pencerelerde verileri inceleyebilirsiniz. Text harita tasarımında kullanılan fonksiyonlardandır.