Yapı Envanterinde Coğrafi Bilgi Sistemleri Çözümleri

Raster tabanlı coğrafi analizler, ArcGIS yazılımında ek bir modülü olan Spatial Analiz eklentisi ile gerçekleştirilir.

Coğrafi analiz fonksiyonlarını, ArcGIS yazılım arayüzlerinden ArcMap, ArcCatalog,
ve ArcScene arayüzleri içerisinde çalıştırabilirsiniz.

Raster verilerde verinin hassasiyeti pixel buyutuna göre değişen çözünürlük (resolution) özelliği ile tanımlanır.

Bir raster veri setine ait çözünürlük ile tek bir hücrenin kapladığı alanın boyutları kastedilmektedir. Örneğin bu hücrenin boyutları 5 x 5 metre ise çözünürlük 5 m’ dir. Hücre boyutları 1x1 metre ise çözünürlük 1 metredir. Bu iki örnek birbiri ile karşılaştırılırsa 1x1 metre boyutlarına sahip raster veri daha yüksek çözünürlüğe sahiptir

Her bir hücrenin konumu, bu hücrenin içinde yer aldığı raster veri setine ait matris içindeki satır ve kolon numarasına göre tanımlanır. Matris, Kartezyen koordinat sistemi ile ifade edilir. Bu koordinat sisteminde, satırlar x eksenine, kolonlarda y eksenine paralel olurlar. Bir kartezyen koordinat sistemi içinde yer alan veri setine ait hücre boyutu ile bir köşenin koordinatları biliniyorsa tüm hücrelere ait koordinatlar hesaplanabilir.

Her bir hücrede bir değer saklanır. Bu değerler, raster veri seti içinde çalışılan bir özellik olmalıdır. Örneğin; kategori, büyüklük, mesafe, yansıma değerleri, iletkenlik vb., olabilir. Kategori olarak yeşil alan ya da şehir tanımlaması yapılabilir. Büyüklük ile gravite, kirlilik değeri ya da yağış miktarı tanımlanabilir. Yükseklik tanımlanabilir ve buradan da eğim, bakı hatta görünürlük analizlerine geçilebilir. Spektral değerler ise fotoğraf ya da uydu görüntülerindeki ilgili banda karşılık gelen değerlerdir.

ArcMap 10.2 arayüzü Başlat > Tüm Programlar > ArcGIS > ArcMap programı mouse ile seçilerek açılır.

Başlat > Tüm Programlar > ArcGIS > ArcMap programını mouse ile seçerek ArcMap 10.2 arayüzü açılır. 

Manü Bar’da yer alan File > Open fonksiyonu seçilir. Aktif hâle gelen Aç penceresinde C:\Veri_Seti\ dizini set edilir ve proje dosyası seçilerek Aç butonuna basılır. 

Table of Contents penceresinde Distance Data Frame üzerinde mouse’un sağ tuşuna basarak Activate fonksiyonunu seçilir. Standart Toolbar’da yer alan ArcToolbox butonunu mouse ile seçerek ArcToolbox penceresini aktif hâle getirilir.

Gölgeli kabartma bir yüzeyin hipotetik aydınlanmasını hesaplar. Bir ışık kaynağı için pozisyon düzenler ve her hücrenin onun ışığa olan göreli oryentasyonu üzerine temellenmiş aydınlanma değerini hesaplar.

Azimut güneşin açısal yönüdür (pusula yönü). 0’ ile 360’ arasında bir değer ile ifade edilir

Altitude güneşin ufuk üstündeki açısıdır. 0’ ile 90’ arasında bir değer ile ifade edilir.

Üçgenlerin kuzeyle yaptığı coğrafik açı değeridir. Bir başka ifade ile üçgenlerin, 0’dan 360’a kadar sıralanan pusula yönleridir.

ArcToolbox penceresinde, Spatial Analyst Tools altında yer alan Surface > Aspect Raster fonksiyonunu mouse ile çift klik yaparak aktif hâle getirilir.

Derece cinsinden eğim, düşey mesafenin yatay mesafeye oranının tanjant açısıyla ifadesidir.

Yüzde cinsinde eğim ise yüksekliğin yatay mesafeye oranının yüzde olarak ifadesidir.

Raster analizler ile üretilen (Distance, Surface, Interpolation, Conversion gibi) verilerin Value değerleri Reclassify fonksiyonu kullanılarak yeniden sınıflandırılabilir

Yeniden sınıflandırılan raster verilerin, Raster Calculate fonksiyonu kullanılarak toplanması, farkların bulunması veya sorgulanması ile riskli alanların, en uygun yerleşim yerinin, en uygun ürün yerinin tespit edilmesinde kolaylık sağlayacaktır. Bu sayede birbirlerinde farklı bilgilere sahip karmaşık değerler (mesafe, yağış, sıcaklık, eğim, bakı, arazi kullanımı, toprak grupları gibi) anlaşılır, kolay analiz edilebilir ve ortak bir değer ile temsil edilebilir bir yapıya kavuşacaktır. Örneğin; tüm verilerdeki
değerleri yeniden sınıflandırarak En Uygun yer seçimi için 1= İyi, 2= Orta, 3 = Kötü olarak belirleyebilirsiniz

ArcToolbox penceresinde, Spatial Analyst Tools altında yer alan Reclass > Reclassify Raster fonksiyonunu mouse ile çift klik yapılarak aktif hâle getirilir. Aktif hâle gelen Reclassify (Yeniden sınıflandırma) analiz parametrelerine ulaşılabilir.

ArcToolbox penceresinde, Spatial Analyst Tools altında yer alan Map Algebra > Raster Calculater raster fonksiyonunu mouse ile çift klik yapılarak aktif hâle getirilir.