Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Şehir

Projeksiyon, fiziksel yeryüzünün geometrik bir yüzey üzerine izdüşürülmesidir. Yerkürenin tamamı veya bir bölümü harita üzerine aktarılırken projeksiyon sistemleri kullanılır.

İdeal bir harita; doğru şekilleri, sahaları, mesafeleri ve istikametleri içeren özelliklere sahip olmalıdır.

Harita projeksiyonları üç boyutlu küresel dünya yüzeyini matematiksel ve geometrik kurallar yardımıyla düz bir yüzeye dönüştürmek için kullanılır. 

Bir projeksiyonun özellikleri denince, orjinal yüzeyin bir kesiminde diferansiyel anlamda küçük bir şeklin projeksiyon yüzeyindeki karşılığının, projeksiyon esnasında uğradığı değişiklikleri veren bilgiler anlaşılır.
• Açılarda değişim (Direction)
• Uzunluklarda değişim (Distance)
• Alandaki değişim (Area)

UTM (Universal Transverse Mercator) Projeksiyon Sistemi; Gauss-Kruger projeksiyonu esas alınarak geliştirilmiş bir projeksiyondur. Herhangi bir meridyen dairesine teğet olarak geçirilen silindir ile üretilirler. Ülkemizde de kullanılan bu projeksiyon, özellikle
topoğrafik haritaların üretiminde tercih edilmektedir.

1:25.000 ve daha küçük ölçekli haritalar 6 derecelik dilimlere dayanarak yapılmaktadır. Scale Factor = 0.9996’dir

Türkiye’de daha büyük ölçekli (örneğin 1:5.000 gibi) haritaların yapımında ise 3°dilim genişliği kullanılır. Bunların merkezî meridyenleri ise 27°, 30°, 33°, 36°, 39°, 42° ve 45° dir. Scale Factor 1 olarak tanımlanır.

Datum, yeryüzünün ölçülmesi için referans seçilen yüzeyleri tanımlayan, bu yüzeylerin başlangıç noktalarını ve boyutlarını belirleyen matematik modellerdir.

Ülkemizde kullanılan ve referans alınan üç temel datum vardır. Bunlar; ED50 (European Datumu 50), WGS84 (World Geodetic System 84) ve ITRF (International Terrestrial Referans Frame) sistemi tarafından kullanılan GRS80 datumlarıdır.

New fonksiyonu seçerek tüm parametrelerini sizin tanımlayacağınız yeni bir projeksiyon sistemini tanımlayabilirisiniz.

Import fonksiyonunu ile projeksiyon sistemi tanımlı olan bir katmanı seçerek projeksiyon sistemini import edebilirsiniz.

ArcCatalog arayüzündeki Turkiye_Geo dizini altında listelenen verilerden Turkiye_il.shp vektör dosyası üzerinde mouse’un sağ tuşuna basarak Properties fonksiyonunu seçiniz. Shapefile Properties penceresinde yer alan XY Coordinate System butonuna basınız. Türkiye_il.shp vektör verisine projeksiyon sistemini tanımlamak için Shapefile Properties penceresindeki Geographic Coordinate Systems > World dizininde yer alan WGS1984 dosyasını seçiniz. Tamam butonuna basarak işlemi sonlandırınız (Sayfa 62, Şekil 3. 5).

Add To Favorites butonuna basarak tanımlı olan projeksiyon sistemini daha sonrakullanmak için favorilerinize kısayol olarak ekleyebilirsiniz.

- KML ve DWG formatlarının Shapefile formatına dönüştürmek için Başlat (Start) > Tüm Programlar (All Programs) > ArcGIS programını mouse ile seçerek ArcCatalog arayüzünü açınız. Aktif hâle gelen ArcCatalog Catalog Tree Penceresinde yer alan C:\AU_Egitim_Veri_Seti\Unite_3\Format_Donusum dizini mouse ile seçiniz.

- Contents bölümünde listelenen Ada.Kml data setini çift klik yapınız. Ada.kml data seti içerisinde yer alan Ada Polygon geometrisi üzerinde mouse’un sağ tuşuna basınız. Export > To Shapefile (single) fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Feature Class to Shapefile penceresinde Output Folder’ı \Format_Donusum dizini olarak set ediniz ve OK butonuna basarak işlemi sonlandırınız ( Sayfa:71, Şekil 3.23)

- Shapefile formatındaki bir verinin KML formatına dönüştürülmesi için ArcCatalog Menu Bar’da yer alan Customize > Extensions fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Extensions penceresinde listelenen Data Interoprability eklentisinin çekini atınız ve Close butonuna basarak pencereyi kapatınız. Daha sonra Standart Toolbar’da yer alan ArcToolbox fonksiyonunu seçiniz. Atif hâle gelen ArcToolbox penceresinde yer alan Data Interoperability Tools > Quick Export fonksiyonunu seçiniz (Sayfa 73, Şekil 3. 28).

- Quick Export penceresinde Input Layer’ınızı Aydınlatma.shp olarak set ediniz. Output Dataset için butonuna basınız.

- Specify Data Destination penceresinde Format: Google Erath KML olarak set ediniz. Dataset: C:\AU_Egitim_Veri_Seti\Unite_3\Format_Donusum olarak belirledikten sonra dönüşüm yapacağınız KML dosya adını Aydinlatma.kml olarak belirleyiniz. OK butonlarına basarak işlemi sonlandırınız (Sayfa 73, Şekil 3. 29).

Feature Class, GeoDatabase içerisinde veya Feature Dataset içinde mekânsal veriyi Nokta, Çizgi ve Alan özellik tiplerinde depolayan vektörel bir veri formatıdır. Metrik bir projeksiyon sistemine sahip verileriniz alan değeri m2 cinsinden, çizgi özellik tipinde yer alan verilerin uzunluk değeri metre cinsinden otomatik olarak Feature Class veri formatının veritabanında hesaplanarak Area ve Length field’larında tutulur.

ArcCatalog Catalog Tree Penceresinde yer alan C:\AU_Egitim_Veri_Seti\Unite_3\Format_Donusum dizini mouse ile seçiniz. Contens penceresinde mouse’un
sağ tuşuna basınız. New > File Geodatabase fonksiyonunu seçiniz.

On the fly projection, projeksiyon sistemi belli olan bir verinin, DataView’da tanımlı olan bir projeksiyon sistemine göre şeklini ve koordinat sistemini değiştirerek görüntülenmesi demektir.

Clear butonuna basarak tanımlı olan bir projeksiyon sistemini temizleyebilirsiniz.

Seçili olan iki il sınırını kapsayan veya içerisinde kalan Paftaları, Gölleri ve İl Merkezlerini seçmek için Select By Locations fonksiyonunu kullanınız.