COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ STANDARTLARI VE TEMEL MEVZUAT

TUCBS’nin tarihsel gelişimi incelendiğinde Türkiye’de yapılan ilk çalışmaların 1990’lı yıllarda başladığı görülmektedir. 1994-1995 yıllarında Bakanlıklararası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu (BHİKPK) vasıtasıyla başlatılan Türkiye Coğrafi Veri Tabanı oluşturma girişimleri ilk önemli adımdır.

2003 yılında Başbakanlık tarafından yayımlanan ‘e-Dönüşüm Türkiye’ projesi Kısa Dönem Eylem Planı kapsamında yer alan 47 no’lu eylem ile “Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Oluşturulabilmesi İçin Bir Ön Çalışma Yapılması” kararı alınmıştır.

e- Dönüşüm Türkiye Projesi 2005 Eylem Planı’ndaki 36 no’lu eylem ile “TUCBS oluşturmaya yönelik altyapı hazırlık çalışmaları yapılması” kararı alınmıştır. Bu eylem kararı doğrultusunda işlem ve veri kapsamı ile standartların (sınıflandırma, metaveri, veri toplama, veri depolama, veri kalitesi ve paylaşım esasları) belirlenmesi, iletişim altyapısı, kurumsal yapılanma görev ve sorumlulukların tanımlarını içeren bir çalışma yapılmıştır. Eyleme ilişkin “TUCBS Politika ve Strateji Dokümanı” isimli rapor hazırlanarak eylem tamamlanmıştır.

Kararnamenin üçüncü bölümünde bu Kararname ile ilk defa kurulmuş olan Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemi Kurulu’nun ve Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemi Yürütme Kurulu’nun kimlerden oluştuğu ve görev ve yetkileri tarif edilmektedir.

Coğrafi veri teması: Belirli bir konuya ilişkin olarak ulusal veya uluslararası standartlara uygun hazırlanan coğrafi veri topluluğunu ifade eder.

TUCBS kapsamında metaveri üç düzeyde tanımlanır. Bunlar: Coğrafi veri servisleri (I), Coğrafi veri setleri (IV) ve Detaydır (V).  Bu kapsamda cevap C şıkkdır.

Coğrafi veri kalitesi bileşenleri, ISO 19113 kalite ilkeleri standardına göre belirlenmiş, nicel ve nicel olmayan şeklinde iki grupta toplanmıştır. Buna göre; veri kalitesinin nicel ve nicel olmayan unsurları şu şekildedir: Veri Kalitesinin Nicel Unsurları: Eksiksizlik Mantıksal Tutarlılık Konumsal Doğruluk Zamansal Doğruluk Tematik Doğruluk. Veri Kalitesinin Nicel Olmayan Unsurları: Amaç: Verinin üretim amacı ve beklenen kullanım amacı Kullanım: Verinin kullanılcığı uygulamalar ve kullanıcıları Verinin kökeni: Verinin üretim aşamaları, ürem sürecini tanımlayan zaman dilimleri. Bu kapsamda cevap: amaçtır.

1. Düzey: TUCBS küçük-ölçek düzeyi olan 1:250b ve 1:25b ölçekleri arasında tanımlanmıştır.

Coğrafi veri kalitesi bileşenleri, ISO 19113 kalite ilkeleri standardına göre belirlenmiştir.

Veri Standardı ve Referans Bilgileri Temel Standardı: Uygunluk Derecesi; Ölçek-Uygulama Düzeyi; Referans Sistemi; Konumsal Sunum Tipi yer almaktadır. Cevap Konumsal Sunum Tipidir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), genellikle belli bir kurumun veya çalışma grubunun coğrafi veriyi üretmesi ve yönetmesi için gerekli yazılım, donanım, veri ve yöntemler çevresini oluşturmaktadır. Günümüzde pek çok kurum CBS’yi veri üretim ve yönetme süreçlerine dâhil etmiştir. Ancak, kurumların ihtiyaçları doğrultusunda ürettikleri veriler kendi içlerinde tutarlı olsalar da, farklı kavramsal yapılara sahip ve farklı standartlarda olabilmektedirler. Günümüzde CBS ile üretilen coğrafi verinin farklı amaçlarda ve düzeylerde etkin biçimde kullanımı ihtiyaç hâline gelmiştir. CBS, özellikle yöneticilerin kararlarını isabetli bir şekilde verebilmelerinde kullandıkları en önemli araçtır. Karar verme süreçlerinde zaman ve emek kaybını önleyecek sistemlerin ve verilerin birlikte çalışabilirliğini sağlayacak olan Mekânsal Veri Altyapısı (MVA, SDI- Spatial Data Infrastructure) kavramı bir ihtiyaç olarak gündeme gelmiştir.

2011 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlı olarak kurulan Coğrafi Bilgi Sitemleri Genel Müdürlüğü çatısında toplanarak ivme kazanmıştır.

20.03.2015 tarihinde TUCBS kurulması aşamasında önemli bir adım olan Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkındaki Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Veri Kalitesinin Nicel Unsurları: 
Eksiksizlik
Mantıksal Tutarlılık
Konumsal Doğruluk
Zamansal Doğruluk
Tematik Doğruluk

e- Dönüşüm Türkiye Projesi 2005 Eylem Planı’ndaki 36 no’lu eylem ile “TUCBS
oluşturmaya yönelik altyapı hazırlık çalışmaları yapılması” kararı alınmıştır.

Coğrafi bilgi sistemi: Her türlü coğrafi verinin; üretilmesi, temini, depolanması, işlenmesi yönetilmesi, analiz edilmesi, paylaşılması, sunulması ve güncel tutulması için gerekli olan donanım, yazılım, insan kaynağı, standartlar ve yöntemler bütününü

Dünyada kabul görmüş ana standart kurumu ISO’dur. ISO’nun CBS ile ilgili standartları belirleyen grubu ISO/TC 211 Coğrafi Bilgi/Geomatik Komitesi’dir.

TUCBS coğrafi veri kullanım düzeyleri yerelden ulusala 5 ayrı düzeyde tanımlanmıştır. 

4. Düzey: Verilerin en detaylı tutulduğu ve mühendislik projelerinde etkin kullanılan >1b ölçeğinden büyük tanımlanan düzeydir.

3. Düzey: Temel veritabanı olarak TUCBS büyük-ölçek düzeyi olan <0.50m çözünürlükte ve 1:5b ve 1b arası ölçekte tanımlanmıştır.

2. Düzey: TUCBS orta-ölçek düzeyi olan 1:25b ve 1:5b arası ölçekte tanımlanmıştır.
Coğrafi veriler <2.5m çözünürlüktedir.

1. Düzey: TUCBS küçük-ölçek düzeyi olan 1:250b ve 1:25b ölçekleri arasında tanımlanmıştır.

0. Düzey: genel harita kullanım düzeyleri dışında <1:250b ölçekten küçük coğrafi veri setleri için tanımlanmıştır.

TUCBS kapsamında coğrafi nesnelerin geometrik karakteristiklerinin tanımlanmasında, ISO 19107 konumsal şema ve ISO 19123 katman geometrisi ve fonksiyonları şeması temel alınmıştır.

Coğrafi veri teması: Belirli bir konuya ilişkin olarak ulusal veya uluslararası standartlara uygun hazırlanan coğrafi veri topluluğunu