COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ STANDARTLARI VE TEMEL MEVZUAT - Deneme Sınavı - 5

Uluslararası alanda, çevre hakkının dile getirildiği ilk toplantı 1972 yılında Stockholm’de
düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve İnsan Konferansı’dır.

İçtihat, yasa tarafından hüküm belirtilmemiş bir konuda, daha önceki bir mahkeme kararının esas
alınmasıdır.

Çevre yönetimi ile ilgili ülkemizde ilk yayımlanan kanunlardan biri Sular Hakkında Kanun’dur. 831 sayılı Sular Hakkında Kanun 28.4.1926 yılında kabul edilmiştir ve 10.05.1926 yılında 368 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Çevre ile ilgili ilk kanun özelliği taşımaktadır. Bu kanunda şehir, kasaba ve köylerde su ihtiyacının tedarik ve yönetimi belediyeye sahip mahallelerde belediyeye, olmayan yerlerde ise Köy Kanunu’na göre ihtiyar meclislerine aittir. Suların tesislendirilmesi, yönetilmesi ile ilgili masraflar belediye ve köylerce temin edilecek ve dağıtılacaktır

Çevre ile ilgili ikinci olarak yayımlanan kanun, Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma Kanunu’dur. 4373 sayılı Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma Kanunu 14.01.1943 tarihinde kabul edilmiştir.

25687 31.12.2004 Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği

26005 26.11.2005 Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin
Kontrolü Yönetmeliği

26047 08.06.2006 Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği

26724 08.12.2007 Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması ve İşletilmesinin
Kontrolü Yönetmeliği

27605 08.06.2010 Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş
Sahalara Dair Yönetmelik

27661 03.08.2010 Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına
Dair Yönetmelik

28910 11.02.2014 Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik

30823 06.07.2019 İçme Suyu Temin Edilen Suların Kalitesi ve Arıtılması Hakkında Yönetmelik

30974 10.12.2019 Su Tahsisleri Hakkında Yönetmelik

26898 06.06.2008 Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği

25699 13.01.2005 Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

27277 03.07.2009 Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

27368 06.10.2009 Bazı Akaryakıt Türlerindeki Kükürt Oranının Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik

27601 04.06.2010 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği

27651 24.07.2010 İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden Çevre ve Halkın Sağlığının Korunmasına Yönelik Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin Yönetmelik

28712 19.07.2013 Koku Oluşturan Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik

29003 17.05.2014 Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik

30004 11.03.2017 Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği

30031 07.04.2017 Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Yönetmelik

30025 01.04.2017 Benzin ve Motorin Türlerinin Çevresel Etkilerine Dair Yönetmelik

30291 04.01.2018 Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmeli

31.12.2019 tarihli ve 311222 sayılı Olur:

Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar

Kimyasal Yönetimi ile ilgili yönetmelik; 

28848 11.12.2013 Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve
Ambalajlanması Hakkındaki Yönetmelik

29204 13.12.2014 Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları
Hakkında Yönetmelik

30105 23.06.2017 Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması
Hakkında Yönetmelik

30595 14.11.2018 Kalıcı Organik Kirleticiler Hakkında Yönetmelik

30702 02.03.2019 Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin
Azaltılması Hakkında Yönetmelik

CBS yeryüzüne ait verilerin toplanması, depolanması, sorgulanması, paylaşımı ve görüntülenmesi işlemlerini yerine getiren bilgisayar destekli araçlar bütünüdür.

Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğünün görevleri;
• Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin kurulmasına, kullanılmasına ve geliştirilmesine
dair iş ve işlemleri yapmak ve yaptırmak.
• Çağdaş coğrafi bilgi teknolojilerinin ülkede etkili ve verimli bir şekilde kullanılmasını teşvik etmek ve eşgüdümü sağlamak.
• Coğrafi veri ve bilginin ulusal düzeyde üretimine, kalitesine ve paylaşımına yönelik standartlar ile bunlara ilişkin temel politika ve stratejilerin belirlenmesini sağlamak ve gerekli mevzuatı hazırlamak.
• CBS konusunda ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarca gerçekleştirilen çalışmalarda ülkemizi temsil etmek, işbirliği ve uyum çalışmalarını koordine etmek.
• Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi kapsamına giren tüm konularda, resmi ve özel kurum ve kuruluşlarca üretilen verilerin bakanlık birimlerince kullanılmasını ve değerlendirilmesini sağlamak.
• Bakanlık hizmetlerinin etkili bir şekilde yürütülebilmesi için bakanlık mekânsal
veri altyapısının oluşturulması ve geliştirilmesi ile bakanlığın ihtiyaç duyacağı her
türlü verinin iletilmesi ve temin edilmesi konularında çalışmalar yürütmek.
• Kent bilgi sistemlerinin standart ve yaygın bir şekilde oluşturulması için gerekli
düzenlemeler yapmak.
• Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi kapsamında resmi ve özel kurum ve kuruluşlarca üretilen mekânsal verilerin sunulduğu portalı kurmak ve işletmek.
• Uluslararası veri paylaşım ağlarına katılmak.
• CBS ile ilgili sertifikasyon ve akreditasyon çalışmalarının yapılmasını sağlamak.
• CBS uygulamalarını bütünleyen navigasyon, yönetim, otomasyon ve dokümantasyon sistemleri ile uzaktan algılama tekniği konularında uygulama, düzenleme, geliştirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek.
• Bakanlığın bilgi işlem hizmetlerini yürütmek.
• Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapma

Tehlikenin meydana gelme koşullarını oluşturan durum genel olarak risk olarak adlandırılmaktadır.

Türkiye dünyanın aktif deprem kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya deprem kuşağı üzerinde yer alır.

Ülkemizin yüz ölçümünün %42’si birinci derece deprem kuşağı üzerindedir. 

Çeşitli iklim koşullarının hâkim olduğu Türkiye’de sel, kuraklık, deprem, toprak kayması
gibi sonuçları toplumu olumsuz yönde etkileyen afetler ortaya çıkmaktadır.

Afet sonrası dönem ise yine afet öncesi olduğu gibi yoğun emek isteyen ve afet sırasında meydana gelen zararların etkilerini en aza indirmek için yapılan çalışmaları kapsayan dönemdir. Bu dönemde alternatif kaynakları ortaya koymak, enkaz çalışması yapmak, yardım ekiplerini organize etmek gibi hayati öneme sahip çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Afet yönetimi evreleri;
• Hazırlıklı olma,
• Acil müdahale,
• İyileştirme ve
• Zarar azaltma çalışmalarından oluşmaktadır.

Afetlerin, ülkemizde hukuksal bir sürece dayandırılmasını;
• 1944 yılı öncesi dönem,
• 1944-1958 yılları arası dönem,
• 1958 yılı sonrası dönem,
• 1999 Marmara depremi sonrası dönem olarak 4 aşamada ele almak mümkündür. Afetlerin yıkıcı etkilerinin teknoloji ile birlikte artması sonucu afet yönetiminin hukuksal dayanağının olması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Afet yönetimi faaliyetlerini ilgilendiren hukuk kurallarına kısaca afet yönetimi mevzuatı
denmektedir.

Türkiye’de afet ile ilgili ilk yazılı dökümanlar 1509 depremi sonrası yazılan dökümanlardır. Osmanlı İmparatorluğu’nda büyüklüğü 7.6 olan deprem sonrasında afete ilişkin ilk yazılı kayıtlar oluşturulmuştur. Yazılı kaynaklarda depremin 13 bin kişinin ölümüne ve 1047 adet binanın kaybına sebep olduğu belgelenmiştir.

7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun, 1959 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun amacı; deprem,
yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ ve benzeri afetlerde; yapıların ve kamu tesislerinin genel hayata etkili olacak derecede zarar gören ya da görmesi muhtemel olan yerlerde alınacak tedbirlerle, afet sonrasında yapılacak yardımlara ilişkin usul ve esaslarla, yetki ve sorumlulukların belirlenmesidir.

Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989): Beşinci beş yıllık kalkınma planlarında afete maruz kalan köylere öncelik verilmesi ve bu alanlarda ıslaha yönelik teşvik ve
eğitim faaliyetlerinin verileceği belirtilmiştir.

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000): Yedinci beş yıllık kalkınma planlarında afetten kaynaklanan sorunların ortadan kaldırılması konusunda tedbirler bulunmaktadır. Deprem tehlike haritalarının hazırlanması konusunda çalışmalar bulunmaktadır. Planda, % 92’si deprem bölgelerinde bulunan Türkiye’de afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması yönünde çalışmalar yapılacağı ve afet riskini en aza indirmek için gerekli önlemlerin alınacağı, afete ilişkin mevzuatın günün şartlarına göre yeniden düzenleneceği belirtilmiştir. Ayrıca, afet hâlinde acil müdahale için hiyerarşik yapının oluşturulması için kurumlar görevlendirilmiştir.

Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018): Plan kapsamında, Afet Yönetiminde Etkinlik İhtisas Raporu yayımlanarak ilk defa etkili bir afet yönetimi için gerekli altyapının oluşturulmasına yönelik kararlar raporun içerisine dâhil edilmiştir.

Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013): Dokuzuncu beş yıllık kalkınma planında,
giriş, planın vizyonu ve temel ilkeler kısımlarında afet ve afet yönetimi ile ilgili bir bilgi
yer almamaktadır. Planın ulaştırma kısmında karayolu ile ilgili olarak trafik kazalarına
yer verilmiştir.

1. Etkili bir veri paylaşım aracı olması

2. Güncellenebilmesi

3. Hızlı veri analizleri yapabilmesi ve kolay çözümler sunabilmesi

4. Çok yönlü görselleştirme imkanı sunması