COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İÇİN TEMEL GEOMETRİ

Yüzde cinsinden eğim, düşey mesafenin (a) yatay mesafeye (b) oranının yüzde olarak
ifadesidir. Derece cinsinden eğim ise düşey mesafenin (a) yatay mesafeye (b) oranının
tanjant açısıyla ifade edilmesi anlamına gelir.

Konturlar aynı değerdeki sürekli verileri birbirine bağlayan çizgilere veya eğrilere verilen isimdir. Yükseklik, sıcaklık, nem, kirlilik veya atmosferik basınç için oluşturulabilirler. Çizgiler girdi olarak verilen sabit değerdeki hücreleri birbirine bağlar. Kontur çizgileri sıklıkla izo-çizgileri olarak isimlendirilirler ama aynı zamanda genellikle gösterdikleri değerin ismine göre isimlendirilirler. Örneğin, yükseklik için izohips, basınç için izobar, sıcaklık için izoterm çizgileri şeklinde adlandırılırlar.

Konturlar aynı değerdeki sürekli verileri birbirine bağlayan çizgilere veya eğrilere verilen isimdir. Yükseklik, sıcaklık, nem, kirlilik veya atmosferik basınç için oluşturulabilirler.

Güney açışı (Azimut), güneşin bulunduğu konumun açısal yönüne verilen isimdir, kuzeyden başlayarak saat yönünde ölçülür. 0’dan 360 dereceye kadar değer alır. 90 derece güney açısı doğuyu gösterir. Varsayılan güney açısı değeri 315 derecedir (Kuzeybatı)

İrtifa, ışık kaynağının ufuk çizgisi üzerindeki eğimi veya açısı olarak tanımlanabilir. Birimi derecedir, 0’dan (tam ufuk çizgisi üzerinde) 90’a (tam dik olarak üzerinde) değerler alabilir. Varsayılan değeri ise 45 derecedir.

Görünürlük girdi rasterındaki bir hücrenin bir veya daha çok gözlem noktasından görülüp görülemediğini saptamaya yarayan araçtır.

Kazı olan yerler mavi renkle, dolgu olan yerler ise kırmızı renkle gösterilmiştir.

Kazı olan yerler mavi renkle, dolgu olan yerler ise kırmızı renkle gösterilmiştir.

Gözlem noktasından görülemeyen alanlar “0” değerinde kırmızı renkle, görülebilen alanlar ise “1” değerinde yeşil renkle gösterilmiştir.

Gözlem noktasından görülemeyen alanlar “0” değerinde kırmızı renkle, görülebilen alanlar ise “1” değerinde yeşil renkle gösterilmiştir.

TIN (Düzensiz Üçgenler Ağı) veya DEM (Sayısal Yükseklik Modeli) yüzey verisi kullanarak çeşitli konumsal analizler yardımıyla farklı veri setleri elde edilebilmektedir. Bu ana- lizler sayesinde orijinal yüzeyde fark edilemeyen bazı özellikler ortaya çıkartılabilmektedir. Elde edilen yeni veri setleri tek olarak kullanılabilirken, aynı zamanda farklı analizler için de girdi verisi olabilir. Yüzey analizleri; Eğim, Bakı, Kontur, Kabartma, Görünürlük ve Hacim analizleri olarak sıralanabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Eğim fonksiyonu, her hücreyi komşuları ile kıyaslayarak maksimum değişim miktarının değerini hesaplar.

Eğim değeri, TIN veya DEM verisinden iki farklı türde hesaplanabilmektedir. TIM yüzde (%) cinsinden, DEM ise derece (o) cinsinden raster verisi olarak üretilebilir. 

Yüzde cinsinden eğim, düşey mesafenin yatay mesafeye oranının yüzde olarak ifadesidir. Derece cinsinden eğim ise düşey mesafenin yatay mesafeye oranının tanjant açısıyla ifade edilmesi anlamına gelir.

Yanıt C seçeneğidir.

Derece cinsinden eğim, düşey mesafenin yatay mesafeye oranının tanjant açısıyla ifade edilmesi anlamına gelir. Yanıt C seçeneğidir.

Bakı, yamaç aşağı değişimin en fazla olduğu hücrenin değişiminin baktığı yönü tanımlar. Yani eğimin yönü olarak düşünülebilir. Çıktı rasterında her hücrenin değeri o hücrenin o konumda baktığı pusula yönünü verir. Saat yönünde derece cinsinden ölçülür, örneğin 0 derece kuzey ve 180 derece güney ve 360 derece yine kuzey olmak üzere. Yamaç eğimi barındırmayan düz yüzeylere ise “-1” değeri verilir. Yanıt A seçeneğidir.

Bir konturun polyline çizgisini takip ederek hangi bölgenin o değerde veri içerdiği saptanabilir. Konturlar aynı zamanda yüzey gösterimleri için de kullanılabilir, çünkü eş zamanlı olarak düz ve dik alanları (konturlar arası mesafe), vadi ve uçurumları (konturlardaki iç ve dışbükeylik) gösterebilirler.

Güney açışı, güneşin bulunduğu konumun açısal yönüne verilen isimdir, kuzeyden başlayarak saat yönünde ölçülür. 0’dan 360 dereceye kadar değer alır. 90 derece güney açısı doğuyu gösterir. Varsayılan güney açısı değeri 315 derecedir (Kuzeybatı). Yanıt D seçeneğidir.

Görünürlük girdi rasterındaki bir hücrenin bir veya daha çok gözlem noktasından görülüp görülemediğini saptamaya yarayan araçtır. Çıktı rasterındaki her hücre içerisindeki değer o konumun kaç gözlemci noktası tarafından görülüp, görülemediğini belirtir. Eğer bir adet gözlemci noktanız varsa, o nokta tarafından görülebilen her hücre 1 değerini alır. O noktadan görülemeyen tüm hücreler ise 0 değerini alırlar. Gözlemci noktaları, nokta ve doğru içerebilirler. Düğüm ve köşe noktaları da aynı zamanda gözlemci noktaları olarak kullanılabilirler. Yanıt D seçeneğidir.

Hacim analizi, iki yüzey arasındaki değişen hacimleri hesaplamak için kullanılmaktadır. Aynı lokasyonda, farklı zamanlarda alınan iki yükseklik verisinin arasındaki fark, kazı veya dolgu olarak değişen hacimsel malzeme miktarını vermektedir. Yanıt A seçeneğidir.

Görünürlük girdi rasterındaki bir hücrenin bir veya daha çok gözlem noktasından görülüp görülemediğini saptamaya yarayan araçtır. Çıktı rasterındaki her hücre içerisindeki değer o konumun kaç gözlemci noktası tarafından görülüp, görülemediğini belirtir. Eğer bir adet gözlemci noktanız varsa, o nokta tarafından görülebilen her hücre 1 değerini alır. O noktadan görülemeyen tüm hücreler ise 0 değerini alırlar. Gözlemci noktaları, nokta ve doğru içerebilirler. Düğüm ve köşe noktaları da aynı zamanda gözlemci noktaları olarak kullanılabilirler. Yanıt A seçeneğidir.

İrtifa, ışık kaynağının ufuk çizgisi üzerindeki eğimi veya açısı olarak tanımlanabilir. Birimi derecedir, 0’dan (tam ufuk çizgisi üzerinde) 90’a (tam dik olarak üzerinde) değerler alabilir. Varsayılan değeri ise 45 derecedir.

Yanıt A seçeneğidir.