ÇOCUKTA SANAT EĞİTİMİ VE YARATICILIK

Yaratıcılık tanımlarının ortak noktaları; farklı bakış açılarıyla bakabilme, bilginin ötesine geçebilme, özgün bir şey yapma ve ilgisiz görünen şeyleri bir araya getirmedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yaratıcı düşünme sürecinde, yaratıcı eylemi başlatan ve yaratıcı düşünceyi tetikleyen unsurun olduğu aşama hazırlık aşamasıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yaratıcı fikir ya da ürünün bilinç ötesinde olgunlaştığı, araya başka düşünceler ve konular girse bile beynin arka planda çalışmasını sürdürdüğü aşama kuluçka aşamasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaratıcı çocuklar problem çözme için çok sayıda fikir üretirler, tek çözümle yetinmezler. Doğru cevap C seçeneğidir.

"Yaratıcılıkta ürün değil, süreç daha önemlidir. Bu süreçte çocuk tüm hayal gücünü ortaya koymaya çalışır. Bu nedenle, çocuğun öğreneceği birçok bilgi yapacağı uygulamalarla pekişir." ifadesi zamanı boşa harcamak yerine, öğrenme için değerlendirmekle ilişkilendirilebilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Merak uyandıran ortamlar sunulması çocuğun yaratıcılığını engellemez, daha çok destekler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Çeşitli hayvan hareketlerini taklit etme, traş köpüğü gibi bir malzemeyle masa üstünde özgün ürünler oluşturma, mısır patlatma oyunu, gölge oyunları ve yaratıcı dans gibi çalışmalarla yaratıcılığın desteklendiği etkinlik, hareket etkinliğidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

"Çocuklar fikir üretebildikleri ve öğrenmeye istekli oldukları bir ortamda yaratıcı olabilirler." ifadesi yaratıcılığı destekleyen ortamın iklim özelliğiyle ilişkilidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bir nesnenin ele alınarak, o nesne üzerinde beyin fırtınası yapılmasını, o nesnenin değiştirilmesini ya da geliştirilmesini gerektiren teknik Scamper'dır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Soğuk su neden soğuktur? sorusu ıraksak düşünme sorusudur. Diğerleri ise, yaratıcılığı destekleyen diğer soru türlerindendir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kuluçka aşamasında zihinsel imajlar ve bu imajların birbirleriyle olan ilişkisi ile problem üzerinde yoğunlaşılır. Bu nedenle cevap b seçeneğidir.

Soruda belirtilen tüm özellikler yaratıcı çocukların ön plana çıkan özelliklerden biri olup cevap e seçeneğidir.

Yaratıcı çocuklarda;

"İlişkisiz görünen fikirler arasında bağlantı ya da çağrışım kurma yetenekleri yüksektir. • Yeni fikirler ya da ürünler yaratmak için fikirleri yeniden düzenleme ve birleştirme yetenekleri yüksektir. • Problem çözmek için çok sayıda fikir üretirler. • Zekâ ürünü şakalar yaparlar. Başkalarının göremedikleri esprileri fark ederler. • Hayal güçleri şaşkınlık yaratacak düzeyde beklenen sınırları aşar. • Hikâyeleştirme becerileri çok iyidir. • Düşünceleri ya da ürünleri değiştirme, düzeltme ya da uyarlama eğilimleri vardır. • Bir konu hakkında ya da bir problemin çözümü için sıradışı ve tuhaf fikirleri olabilir. • Sıradışı çalışmalarını tamamlamak için azim, odaklanma ve sorumluluk gösterirler. • Keşfetme ve bilime merak nedeniyle erken yaşta çok soru sormaya başlarlar ve bu davranış ergenliğe kadar devam edebilir" gibi özellikler söz konusu olduğundan cevap a seçeneğidir.

Kitapta "ayrıntılara çok yer veren tavırlar" çocukta yaratıcılığı engelleyen faktörlerden biri olarak kabul edildiği için cevap c seçeneğidir.

"Yaratıcı düşünmeyi geliştiren bir eğitim programı düzenlenirken aşağıdaki özellikler dikkate alınmalıdır (Mayesky, 2012):

• Eğitim programı çocukların gelişim özelliklerine uygun olmalıdır. Çocukların hem fiziksel, hem bilişsel etkinliklere katılımını sağlamalı ve pasif olmaktansa aktif olmalarını desteklemelidir. • Çocukların ilgi ve merakları dikkate alınmalıdır. Sınıftaki çocuklar için anlam taşıyan araç gereçler ve etkinlikler seçilmelidir. Eğitim programı kapsamında araç gereç ve etkinlik seçimi sürecine çocukların da katılması sağlanmalıdır. • Çocukların yaratıcı keşiflerini destekleyecek çeşitli araç gereç sunulmalıdır. Ayrıca, çocukların yalnızca fiziksel keşifleri değil, bilişsel keşifleri de desteklenmelidir. Örneğin, yapılan etkinlikle ilgili düşüncelerini paylaşmaları istenebilir. • Eğitim programı hazırlanırken, çocukların bireysel farklılıkları ve öğrenme stilleri göz önünde bulundurulmalıdır. Etkinlikler çocukların farklı gereksinimlerini karşılayacak nitelikte olmalıdır. • Çocukların merakı dikkate alınmalı ve ıraksak düşünmeleri desteklenmelidir. Çocuklara sorular sorulmalı, sorgulamaları sağlanmalı ve problemlere farklı çözümler üretmeleri için rehber olunmalıdır. • Çocuklara akranlarıyla ve yetişkinlerle etkileşim ve iletişim kurma olanağı sağlayan bir sosyal kabul ortamı oluşturulmalıdır (s:130)".

Bu nedenle II. maddede ifade edildiği gibi yakınsak değil ıraksak düşünme desteklenmelidir. Diğer maddelerdeki ifadeler doğru olup cevap c seçeneğidir.

"Çocuklar fikir üretebildikleri ve öğrenmeye istekli oldukları bir ortamda yaratıcı olabilirler. Çocuklar açısında en iyi sınıf iklimi aşağıdaki unsurlara sahip olmalıdır (Isenberg & Jalongo, 2001):

• Tasarım özellikleri, sıcak bir ev ortamını yansıtmalıdır. Örneğin, halı kaplı yüzeyler, açık renkler, yumuşak ve rahat mobilyalar gibi. • Araç gereçler çocukların ilgisini çekmeli ve hayal gücünü desteklemelidir. Aynı zamanda, ilgi çekici biçimde, çocukların boyuna uygun yükseklikteki açık raflara yerleştirilmelidir. • Öğretmen çocukların etkinlikleriyle gerçekten ilgili olmalı ve onların çabalarını desteklemelidir. • Öğrenmeye açık olan çocuklara, seçenek ve ne yapacaklarına karar verme olanağı verilmelidir. " (s:131)

Kitapta yer alan yukarıdaki açıklamaya göre sadece e seçeneği yaratıcılığı destekleyen en iyi sınıf ikliminin özelliklerini yansıtmaktadır.

"Eğitim ortamında yaratıcılığı desteklemek için çeşitli düzenlemeler yapılması gerekmektedir. Öncelikle, eğitim ortamı çocukların yaş ve gelişim düzeylerine uygun biçimde düzenlenmelidir. Aynı zamanda, eğitim ortamının kontrolünün kolay olması önem taşımaktadır. Oyun alanlarının çok büyük olması öğretmenin kontrolünü ve gözlemlerini zorlaştırabilir. Yaygın olarak kullanılan bir yöntem, sınıfta öğrenme merkezlerinin oluşturulmasıdır. Sınıf içinde yapılan bu düzenlemeler sabit olmamalı, aksine çocukların değişen ve gelişen özelliklerine/ilgilerine göre yeniden düzenlenebilir olmalıdır. Bu doğrultuda, yaratıcılığı destekleyen eğitim ortamının esnek olması önem taşımaktadır (s:132)".

Yaratıcılığı destekleyen bir eğitim ortamının kontrolünün kolay olması önem taşımaktadır. Oyun alanlarının çok büyük olması öğretmenin kontrolünü ve gözlemlerini zorlaştırabilir. Bu nedenle c seçeneği yanlış bir ifade içermektedir.

"Gerek öğrenme merkezlerinde, gerekse eğitim ortamının diğer bölümlerinde kullanılacak araç gereçlerin, çocukların yaratıcılığını destekleyebilmesi için bazı özelliklere sahip olması gerekir. Bu özelliklerin başında basit biçimde tasarlanmış olması gelir. Çok fazla ayrıntı çocuğun kendini ifade etmesini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, pastel boya, bloklar, kil, kum ve boş kutular basit, ancak çocuklar için yararlı malzemelerdir. Ayrıca, araç gereçler çok amaçlı olmalıdır. Birçok etkinlikte, farklı gelişim düzeylerindeki kız ve erkek çocuklar tarafından kullanılabilmelidir. Araç gereçler çocuklar için ilgi çekici ve motive edici olmalıdır. Çocuk o eğitim aracını kullanırken, bir yetişkin tarafından sürekli yönlendirilirse, yaratıcılığın bastırılmasına neden olabilir. Bu nedenle, kullanıma ilişkin uzun açıklamalar yapılmamalıdır. Okul öncesi dönemdeki çocuklar büyük ve kullanımı kolay araç gereçlerle oyun oynamaktan daha fazla hoşlanırlar. Araç gereç seçiminde bu ilgileri göz önünde bulundurulmalıdır. Aynı zamanda, sınıfta kullanılacak araç gereçlerin güvenli, çocuk sayısına uygun ve çocukları birlikte oynamaya teşvik eden özelliklere sahip olması da eğitim ortamı düzenlemesinde göz önünde bulundurulması gereken diğer önemli noktalardır (s:134)". Kitaptaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere doğru cevap  d seçeneğidir.

I. ve III. maddelerdeki özellikler yaratıcılığı destekleyen öğretmen niteliklerini yansıtmakta iken II. maddenin aksine yaratıcılığı destekleyen öğretmen "Karmaşık konuları basitleştirip, çocuklar için anlaşılabilir hale getirir (s:135)". Bu anlamda doğru cevap d seçeneğidir.

Çocukların önce bireysel çalıştıkları daha sonra yapılan resimlerin değiştirildiği, bu değişimde çocukların kendilerine gelen resimleri inceleyip, var olan fikirlerden yararlanarak yeni bir resim daha yaptığı ve böylece yeni fikirler ürettiği tekniğe Zihinsel Resim Yapma tekniği denilmekte olup cevap d seçeneğidir.