Okul Öncesinde İki ve Üç Boyutlu Sanat Etkinliklerine Yönelik Kuramsal Yaklaşımlar, Temel Uygulamalar ve Öğretim Süreçleri

Okul öncesi öğretim, çocuğun yaşamında 0-3 yaş arası bebeklik döneminin bitişiyle başlayan
ve 3-6 yaşları arasındaki süreyi kapsayan (MEB, 2002) ve formel eğitim niteliğinde bir süreçtir.

Okul öncesi çocuklarının nitelikli bir eğitimden geçmeleri son derece önemlidir.
Nedeni ise çocuğun gelişimi açısından bu dönemde çocukların nitelikli bir eğitimden geçmelerinin ileri dönem yaşamlarının biçimlenmesi açısından önemli olduğunun bilinmesidir.

Formel eğitim, kazanılacak
hedeferin önceden belli olduğu,
planlı ve programlı eğitim
sürecidir.

Okul öncesi eğitimine yönelik dünyada kabul görmüş farklı eğitim programları şu şekilde sıralanabilir: High/Scope eğitim sistemi, Reggio Emilia eğitim sistemi, Montessori eğitim sistemi, Waldorf eğitim sistemi. Bu sistemlerden başka, öğrenci merkezli, PYP (Primary
Years Program - İlk Yıllar Programı), Bank Street Yaklaşımı ile Proje Tabanlı Öğrenme
sistemi bulunmaktadır.

Önemli noktalar şöyle sıralanabilir:
• Kullanılacak araç gereçlerin programların hedeflerine uygun olması esas alınmalıdır.
• Araç gereçlerin genel nitelikleri göz önüne alınarak kullanımlarının basitten zora
doğru düzenlenmesi gerekmektedir.
• Araç gereçler yeterli miktarda oluşturulup, çocukların gelişim düzeyleri göz önünde bulundurularak çalışma ortamlarında uygun mekânlarda tutulmalıdır.

Çocukların sanat eğitimi ortamında en çok isteyerek kullandıkları malzemeler boyalar
ve bunlarla ilgili yapılan çalışmalardır.

Okul öncesi dönemde kuru boyalar, renkli keçeli kalemler (keçeli kalem), pastel boyalar, sulu boyalar, guaj boyalar kullanılmaktadır.

Baskı çalışmaları, Çukur baskı, Düz baskı, Yüksek baskı olarak gruplandırılır.

Düz baskı teknikleri Litografi (Taş Baskı), Serigrafi (İpek Baskı), Şablon Baskı ve Mono Baskı şeklinde
ifade edilebilir.

Yüksek Baskı gurubuna giren baskı çeşitleri ise Ağaç baskı ve Linol baskı teknikleridir.

Mono baskı, diğer grafik tekniklerinden, bir seferlik tek baskı yapıldığı için ayrılır. Yani, mono baskı bir defa yapabildiğimiz çalışmadır.

İp baskısı yapılırken kullanılan ip çok ince olduğu takdirde yapılan baskı çalışmasından düzgün bir sonuç alamayız. Kısacası, ipin çok ince olmamasına özen gösterilmelidir. 

Üç boyutlu çalışmalar yapmak için en çok kil, tahta, metal, taş, son zamanlarda ise
plastik, kâğıt, türlü doğal ve atık malzemeler, vb. kullanılmaktadır.

Okul öncesi sanat eğitiminde yaptırılabilecek üç boyutlu çalışmalardan bazıları şunlardır: Kağıt hamuru, kil çalışmaları, kağıt-karton işleri, kolaj çalışması, mozaik çalışması.

Öz olarak kesyap’tır. Düz bir yüzey üzerine fotoğraf, gazete kâğıdı ve benzeri nesnelerin yapıştırılmasıyla ve bazen boya ile de karıştırılarak uygulanan bir resimleme tekniğidir.

Amaçlanan okul öncesi ortamlarda farklı malzemeleri kullandırmak koşuluyla öğrencilerde el, göz koordinasyonunu sağlayarak kompozisyon oluşturma düşüncesini var edebilmektir.

Bu anlamda, çocuğun kendisine düşüncelerini sunabileceği ortamların yaratılması önemlidir.  Çocuk etrafındaki değerleri, olayları görebilme becerisine sahip olduğunda, kendisine arkadaşlarıyla sağlıklı iletişim kurma becerisi kazandırıldığında, etkinlik ortamlarında yapılan işlerin değeriyle alınan estetik
doyumun başarı ile oluştuğunu anladığında, görsel sanatlarla ilgili yeterli güdülenme
olduğunda, sanat eğitimi ortamında yapılanların diğer çalışma alanları ile bağlantılı olduğunun farkına vardığında kazanımları da pozitif yönde olacaktır. Dahası, öğretmenlerin de yeterli alan bilgisine sahip ve öğrencileri
güdüleyen ve cesaretlendiren olduğu ortamlar, sanat eğitimini olumlu olarak etkileyenlerdir. 

Etkinliklerde, çocukların gelişim özelliklerine uygun olmayan biçimde sunulan
konular, özelliklerine uygun olmayan ortamlarda yapılan sanat eğitimi çalışmalarında,
çocuklar özellikle teknik bilgi ve beceri alanında öğrenme açısından güçlükler yaşayabilmektedirler.
İki ve üç boyutlu sanat etkinliklerinin öğrenim sürecinde yaşanılan temel zorlukların
nedenlerinden yola çıkılarak olası bazı olumsuzlukların olması mümkündür. Birincisi sanat ve sanat eğitimine ilişkin ön bilgilerindeki eksikliklerdir. Olumsuzluklar içinde, önemli
olanlardan bir diğeri ise olumsuz öğretmen ön yargılarıdır. Bir diğeri ise öğrencilerde beceri ve algı düzeyleri ile ilgili değişkenlerin olabileceğinin göz ardı edilmesi, çocukların öğrenme hızları farklılıklarını görmeme veya görememe, çalışma konularının gerçek hayatla
ilişkilendirilememesi ve çocukların sanatsal düşünme gelişimlerinin yeteri şekilde desteklenmemesidir. Bahsedilen bu olumsuzlukları da ortadan kaldıracak kişi de öğretmendir.

Okul öncesi sanat eğitimi etkinliklerin yapıldığı mekânların, onlarda var olan yaratıcı düşüncelerini ortaya çıkarabilecekleri bir biçimde olmalıdır. Araç gereç ve materyaller zengin olmalı ve bunların yerleri çocuklar tarafından alınabilecek konumlarda olmalıdır. Okul öncesi sanat ortamlarının fiziksel koşullarının yeterliliği, öğrencilerde
öğrenmelerinin verimliliğini de arttırır. Her şeyden önce derslik ve mekanların düzenleri çocukların
seviyeleri ve temel gereksinmelerine cevap verecek nitelikte olmalıdır.

Okul öncesi eğitimde dikkate değer en önemli noktalardan birisi de sanatsal etkinliklerin kesinlikle bir yapıt üretme kaygısı ile sürdürülmemesidir.