ÇOCUKTA OYUN GELİŞİMİ

Kişinin önünde durmayan, önünde bulunmayan nesneler ile ilgili düşünsel imgeler oluşturabilme gücüne hayal denir. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Kendi dışında bir kimliğin rolünü hayalî oyun içinde canlandırabilmesi, çocuk hakkında şu bilgileri verir:
• Çocuk gerçek ile hayali birbirinden ayırabilmektedir.
• Rol yaptığını bilmektedir.
• Çocuk sembolize etme becerisini kazanmıştır.
• Gerçek bir kişiyi ya da gerçek bir olayı hayal/düşünce düzleminde tasavvur ederek canlandırabilmektedir.
• Canlandırdıklarını sembollerle sunmaktadır.
• Çocuk başka bir kişinin bakış açısından olayları görebilmektedir.
• Çocuk kendi benliğinden dışa çıkarak kendini bir başkasının yerine koyabildiğinde, bu işlem
onun kendi benlik kavramının yeterince güçlü olduğunu göstermektedir.

Hayalî ve sosyodramatik oyunu belirleyen unsurlar şunlardır: 

Burada doğru cevap D seçeneğidir. Çünkü hareketler ve durumlara ilişkin rolün yazılı değil sözlü açıklaması yapılır.

Sosyodramatik oyun, genellikle rolün kendisi, do¤as› ile ve sosyal etkileşim ile ilgilenirken, diğer oyun türleri ya bedensel bir aktivite ile ya da nesnelerin kullanımı ve keşfi ile de ilgilenmektedir. Sosyodramatik oyunda, çocukların sosyal çevrelerinin giderek artan bir biçimde farkında olduklarını görmek mümkündür. Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Temsilî Oyun
• Bir nesne ya da birden çok nesne ile olayı farz etme, temsil etmedir.
• Bu temsil bazen bir “olaylar dizisi” içinde olabilir.
• Yaşadıklarından elde ettiği bilgilerden yola çıkarak nesneler, roller ve durumlarla ilgili olarak bir olay› “yaşıyormuş gibi” yapar örneğin; “anne imiş” gibi yapar ve bebeğine mama pişirir, daha doğrusu “pişirirmiş” gibi yapar. Bu nedenle de bu oyun için bazı yayınlarda kısaca “-mış gibi” oyunları terimi de kullanılmaktadır.
• “Böyle olursa” durumlarını canlandırmada kullanılır, örneğin; “Ben doktor olsam, sen de şimdi ayağını kırmış olsan.” gibi.

Çocuk oyun türlerinden rol oyunu, fözlü ifade ile ya da sözlü etkileşim içinde, farz etme yoluyla bir rolün üstlenilmesi, temsil edilmesidir. Bu süreç içinde diğer kişilerle de insanlar arası ilişki kurması söz konusudur. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Fantezi oyunlar gerçeklere ilişkin unsurları, hiç görülmemiş ya da yaşanmamış ve
gerçek olmayan unsurlar ile, zaman zaman gerçeklerle bağdaşmayacak biçimlerde birleştirerek, sanat eserlerinde olduğu gibi, “sınırlandırılmamış hayalleri zihinde yaratma gücü” olarak tanımlanmıştır.

Ev dekorasyonu konulu hayalî oyunlar için gerekli malzeme, araç ve oyuncaklara örnekler:
• Tahta, tahta kutular, çiviler, vidalar, tutkal,
• Karton kutular, makas, tel zımba,
• Döşeme için kullanılacak kumaşlar, iğne ve iplik,
• Kumaşa desen yapmak için baskı boya malzemeleri

Hasta çocuk konulu hayalî oyunlar için gerekli malzeme, araç ve oyuncaklara örnekler:
• Çocuk boylarında yataklar ve yatak örtüleri,
• Doktor ve hemşire önlükleri, ameliyat maskeleri,
• Dinleme aleti (steteskop), şırınga, termometre,
• ilaç kutuları, ilaç şişeleri, kaşıkları,
• Yara bantları, sargı bezleri,
• Telefon,
• El yıkamak için musluk ve evye,
• Bu konu ile ilgili doğmaca rol yapılmasına fırsat verebilecek toplama eşyalar ya da temsilî eşyalar türünden her şey. Secenekler arasında yer alan  şırınga bu malzemelerden biri olduğu için doğru cevap E seçeneğidir.

Toplum içi rollerin temsil edildiği hayalî oyunlar:
• Bir hastane odası ya da muayene odası
• Kuaför
• Otel
• şato
• Bir araba, uçak ya da geminin içi
• Benzin istasyonu
• Uzay istasyonu
• Bir hayvanın evi
• Çadır
• Mağara
• Müze
• Çiftlik
• Televizyon stüdyosu

 Terminatör ise televizyon, roman ve öykülerdeki kahramanların temsil edildiği hayalî oyunlar içinde yer aldığından doğru cevap D seçeneğidir.

Hayal, düşüncemizde yer alan, yaratılan imge (resim), kavram, anlayıştır. Kişinin önünde durmayan, önünde bulunmayan nesneler ile ilgili düşünsel imgeler oluşturabilme gücüdür. Olaylar dizisi akılda, düşüncelerde, gerçek olaydan bağımsız olarak yaratıldığı ve bu aşamada  semboller kullanılarak zihinde tekrar gösterime girdiğinde sembolleştirme söz konusudur. Sembolik oyunlar ise semboller kullanılarak oynanan oyunlardır. Uzlaşımsal, anlamı doğal bir ilişkiden kaynaklanmayan, toplumsal bir anlaşmanın, bireyler arası üstü kapalı bir uzlaşmanın ürünü olan anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Küçük çocukların oyun içinde yapmakta oldukları hayalde ve düşüncede yaratma eylemi;

Çocuk üstlendiği rolünü gerçekleştirirken bu temsili davranışın kendisi, gerçek hayatta olan ve temsil etmeye çalıştığı her ne ise onun bir sembolünü oluşturmaktadır. Böylece çocuklar, çevrelerindeki dünyaya ilişkin bir anlayış geliştirirken, bu dünyadan ve yaşadıkları olaylardan ne anladıklarını, oynadıkları rollerle bir anlamda “prova” etmektedirler. Bunu oyun içinde, oyun adına yaptıklarından, gerçek dünyanın tehditlerinden uzakta olmanın güvencesi içinde çekinmeden, yanlış yapmaktan korkmadan, büyük bir rahatlıkla yaparlar. Böylece gözlemlemekte oldukları olaylar, roller daha derin bir anlam kazanmaya başlar. Bazen de hiç yaşamadıkları olaylar oyun içinde canlandırıldığında, örneğin; “itfaiyecilik” oyununda yangın olayı gibi, bu konuları anlamalarına yardımcı olur. Rol oyunları ve hayali oyunlar, olayları anlamlandırmakta yardımcı olduğu gibi, sosyal, duygusal beceriler ile dil ve iletişim becerilerini geliştirmelerine de yardımcı olur. Bu oyunu arkadaşları ile birlikte oynarken sözlü dil ve eylemler aracılığı ile yaratıcı bir iletişim kurmayı öğrenirler. Doğru cevap C'dir.

Temsili Oyun: Bir nesne ile olayı farz etme, temsil etmedir. Bu temsil “olaylar dizisi” içinde olabilir.  Yaşadığı durumlarla ilgili olarak bir olayı “- imiş” gibi yapar. “Böyle olursa” durumlarını canlandırmada kullanılır.

Dramatik Oyun: Temsilî oyun ile rol oyununu kapsar. Oyunu oluşturan unsurları geliştirmek üzere ilk el ve ikinci el deneyimlerden yararlanarak hayalini kullanır. Sembolik oyun malzemelerinin ve dilin kullanımına dayanır.

Sosyodramatik Oyun: Dramatik oyunda iki ya da daha fazla sayıda kişinin yer alması gerekir. Bir olayın çerçevesi içinde etkileşim ve iş birliği gerçekleşir. Oyunun akışı içinde doğaçlamalar ile oyun gelişim gösterir. Oyun davranışları içinde planlama ve bütünleştirme, organizasyon, mantık yürütme, soyut gösterimler ve sosyal beceriler kullanılır. Çocuklar ve oyunun akışı, esnek ve spontane olma özellikleri taşır.

Drama: Belirli tekniklerin ve doğaçlamaların kullanılması da gerekir. Oyunun daha stilize olmuş bir biçimi olarak gerçekleşir. Diğer kişilerin izlemesi için sahneye konmasını da içerebilir. Doğru cevap D'dir.

Kendi dışında bir kimliğin rolünü hayalî oyun içinde canlandırabilmesi, bu çocuk hakkında şu bilgileri verir: Çocuk gerçek ile hayali birbirinden ayırabilmektedir. Rol yaptığını bilmektedir. Çocuk sembolize etme becerisini kazanmıştır. Gerçek bir kişiyi ya da gerçek bir olayı hayal/düşünce düzleminde tasavvur ederek canlandırabilmektedir. Canlandırdıklarını sembollerle sunmaktadır. Çocuk başka bir kişinin bakış açısından olayları görebilmektedir.Çocuk kendi benliğinden dışa çıkarak kendini bir başkasının yerine koyabildiğinde, bu işlem onun kendi benlik kavramının yeterince güçlü olduğunu göstermektedir. Doğru cevap A'dır.

Hayalİ oyunda gözlenen unsurlar şu şekilde açıklanabilir:

Taklide dayalı rol oyunu: Çocuk, temsilî bir rol üstlenir. Bu rolü, taklide dayalı bir hareket veya sözlerle ifade eder. Rol oyununda nesnelerin temsil edilmesi: Hareketler veya sözel açıklamalar veya gerçek nesneler yerine tıpatıp aynısı olmayan malzeme veya oyuncakların kullanılması. Hareketler ve durumlara ilişkin olarak rolün sözlü olarak açıklanması: Hareketler veya durumların yerini sözel tarifler veya açıklamalar almıştır. Rol oyununu sürdürmede kararlılık: Çocuk hayalî oyun boyunca tek bir rol ya da oyun konusunu en az on dakika sürdürür. Etkileşim: En az iki oyuncu, oyunun konusu ve bağlamı içinde etkileşimde bulunur. Sözel iletişim: Oyun konusu ile ilgili olarak sözel etkileşim de görülür. 

İlk dört unsur gerçekleştiği zaman, kimi yazar bu tür hayalî oyunlar için “dramatik oyun” terimini de kullanabilmektedir. Hayalî oyun içinde yukarıdaki dört unsura ek olarak son iki unsur da gerçekleştiğinde, bu tür oyun “sosyodramatik oyun” olarak da tanımlanmaktadır.  Çocuklar dramatik oyunda kendi kendilerine rol oyunu yaparlar. Başkaları olmadan, kendisi tek başına bir durumu, olayı canlandırarak oynayabilmektedir. Sosyodramatik oyun ise, etkileşim, iletişim ve iş birliği gerektirmektedir. Eğer konu en az bir diğer kişinin de katılımı ve iş birliği içinde yeterince geliştirilir ve katılanlar birbirleriyle hem hareketler hem de konuşma ile etkileşimde bulunurlarsa sosyodramatik oyun kabul edilir. Doğru cevap C'dir.

Evcilik oyunları çocukların ve öğretmenlerin tümü için bildik, tanıdık olaylar ve deneyimlerden kaynaklanır. Bu nedenle de en yaygın olarak evde, sınıflarda yer verilen ve oynanan oyunlar arasındadır. Sınıf içinde hayali oyun için ayrılan bölümde, “hayali oyun köşesi”, evcilik köşesi olarak düzenlenerek ve ilgili malzemeler bulundurularak çocuklara evcilik oyunu oynamaları için fırsat sağlanır. Evcilik köşesi için örnek konular; anne baba rolleri, bebeklerle oyun, alışveriş, yemek pişirme, temizlik yapma, çamaşır yıkama, ev dekorasyonu, hasta çocuk şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

Toplum konulu hayali oyunlar için gerekli malzeme, araç ve oyuncaklara örnekler:

Televizyon, roman ve öykülerdeki kahramanların temsil edildiği hayalî oyunlar çocukluk döneminde sevilen sinema ya da televizyon karakterlerinin canlandırılmasına yol açar. Bu karakterlere örnekler: Batman, Süpermen, Şeker Kız, Külkedisi, Heidi, Terminatör, Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler. Ancak bazı çocukların sürekli bu tür rol oyunu ile ilgilenmesi durumunda, diğer hayalî oyunlara ilgisinin çekilmesi de uygun olabilir. Doğru cevap E'dir.

Yaratıcı oyunlar ve yapı-inşa oyunları ile hayali oyunlar zaman zaman birbirlerine çok yakınlaşmakta ve ayrıştırılamamaktadır. Bir çocuk bloklar veya diğer yapı malzemeleri ile bir şeyler yapar, inşa eder ve bu inşaatını “Bebek yatağı yaptım.” ya da “Ev yaptım.” ya da “Okul yaptım.” ya da “Garaj yaptım.” diyerek tanıtabilir. Daha sonra da çevresindeki alanı küçük boy arabalar ile donatabilir ve tamamen hayali insanlar ile bir olayı canlandırabilir. Bu durumda hayali oyun, yapmak ve inşa etmek üzerine kurulmuş olur. Gereken malzemeleri ise yapı-inşa oyunları alanından, yine gerekiyorsa yaratıcı oyun alanından alarak kullanabilir. Bazen de kum gibi doğa malzemeleri ile oynarken kumun üstünde küçük bebekleri, arabaları ya da diğer malzemeleri kullanarak hayali oyun geliştirir. Verilen örnekte de yaratıcı oyun ve yapı-inşa oyunu ile hayali oyun iç içe geçmiş durumdadır. Doğru cevap B'dir.