ÇOCUKTA OYUN GELİŞİMİ - Deneme Sınavı - 2

• Oyunun konusunu,

Oyun s›ras›nda çocu¤un

oynad›¤› rolü,

Oyunda baflka kimlerin ve

hangi rolleri oynad›klar›n›,

Çocu¤un bir rolü ne kadar

zaman sürdürebildi¤ini,

Di¤er çocuklarla etkileflim

stillerini,

Diyaloglar›,

Oyun malzemelerinin

yeterli çeflitlilikte, miktarda ve uyar›c›l›kta olup, olmad›¤›n› gözlemleyebilirsiniz.

Spontan; kendiliğinden oluşan; birey tarafından içinden gelerek, anında yaratılan, kendi inisiyatifi ile anında yapılan; doğmaca anlamında kullanılan terimdir.

Gözlem bilgileri çeşitli formatlarda kaydedilebilir.

Ahmet öğretmen kendisi de bir rol oynamaktadır.

Bir konuşucunun ürettiği söz zinciri parçasına sözce denir.

• Örneklem yöntemiyle gözlemleyin.

Grafik tablolar oluflturun.

Uzun bir zaman dilimi boyunca gözlem yap›n.

Gözlem bilgilerinizi çeflitli formatlarda kaydedin.

Gözlemler öğretmene; 

planlama,
düzenleme,
ne zaman ve hangi yaklaşımla oyuna katılma,

ne tür iletişim stilleri kullanma
değerlendirme konusunda önemli ipuçları verir.

Oyunu araştıran birçok eğitimci, oyunun niteliğini geliştirmek ve zenginleştirebilmek için oyun ortamının öğretmen tarafından yapılandırılmasını ister. Bu yapılandırma; alanı düzenleme, zamanı düzenleme, gerekli malzemeleri sağlama, güvenliği sağlama ve çocuklara yeterince uyarıcı, araştırıcı, üretici yaşantılar sağlama ile ilgilidir.

Çocuklara oyun içinde ö¤renme deneyimleri sa¤layarak aktif ö¤renmeyi gerçek- lefltirmek istiyorsan›z, düzenledi¤iniz oyun etkinliklerinin flu ölçütlere uygun olma- s›n› sa¤lay›n›z:

Araflt›r›c› oyun etkinlikleri aç›k uçludur. Önceden belirlenen sonuçlar ya da yan›tlar yoktur.

Oyun etkinlikleri, fikirler üretmeye, denemeye yöneliktir.

Oyun etkinlikleri çocuklar› düflünmeye yöneltir; yapmak istediklerini yap- mak için gerçekten düflünmek zorundad›rlar. Örne¤in; karton kutudan ara- ba yaparlarken, nas›l dönen tekerlek yapabilirler? Örne¤in; trafik oyunu oy-

narken ve yol infla ederken, köprüyü nas›l y›k›lmadan ayakta tutabilirler?

Oyun etkinliklerinde da¤›n›kl›k, dökmek, kirletmek serbesttir çünkü çocuk-

lar gerçekten oynamaktad›rlar.

Oyun etkinlikleri müfredat program›n›n önemli kavramlar›n› içinde bar›n-

d›rmaktad›r. Çocuklar›n, çeflitli oyunlar içinde bu kavramlara iliflkin anlay›fl-

lar› giderek geliflir.

Oyun içinde aktif bir biçimde ö¤renme gerçekleşmektedir. Birbirleri ile konuflmakta, fikirlerini paylaflmakta, tahminler yürüt- mekte, denemekte, gülmektedirler. Bulufllar›; dikkatlerini çeken her yeni nesne, özellik, olay; dikkatleri önüne gelen her yeni bilgi karfl›s›nda heye- canlanmaktad›rlar. Sessizce oturup, edilgen bir biçimde ö¤retmenin düflün- celerini dinlemek yerine aktif ö¤renici durumundad›rlar.

Çocuklar bir arada oynamakta (çal›flmakta) ve grup içinde ö¤renmektedir- ler. Oyun, iflbirli¤i içinde yürüttükleri araflt›rmalar ve denemeler ile de zen- ginlik kazanmaktad›r. Rekabete yer verilen bireysel çal›flma yerine, ifl birli¤i ruhuna yer verilmektedir.

Nitelikli oyun, çocuklar›n ö¤renmesini ve geliflimini sa¤lar.

Nitelikli oyun, anl›k de¤ildir. Belli bir zaman süresince devaml›l›¤› olur.

Nitelikli oyunda, oyuna kat›lan çocuklar, farkl› derecelerde de olsa oyundan

haz ve mutluluk duyar ve aralar›nda paylafl›m olur.

Nitelikli oyunda, her bir çocuk kendini oynad›¤› oyuna kapt›rm›flt›r.

Nitelikli oyun sonuçland›¤›nda, çocuklar belirli bir ifl yapm›fl olman›n haz ve

mutlulu¤u ile doyuruculu¤unu hissedebilmelidirler. Bu duygular; bir iflte, azmetme, bir baflka ifade ile bafllad›¤› ve yapt›¤› iflte bitirinceye, bir sonuç al›ncaya dek sabretme ve dikkatini yo¤unlaflt›rabilme becerilerinin geliflimi- ni sa¤lar.

Bu amaca yönelik flu tür sorular› sorabilirsiniz:

Oyun s›ras›nda çocuklar›n fikirleri, yarat›c›l›k ve hayalî düflüncelerinde çe-

flitlilik zenginli¤ini gösteriyor mu?

Çocuklar›n oyunlar›nda esneklik ve ak›c›l›k oldu¤unu gözleyebiliyor musunuz?

Çocuklar, bedenlerini kullanarak ya da çeflitli sanatsal etkinlikler veya ko-

nuflma yoluyla kendilerini ifade etme konusunda yeni yöntemler buluyor,

yenilikler gelifltiriyorlar m›?

Çekingen çocuklar hayalî oyunlara daha kolay kat›labiliyorlar m›?

Sald›rgan ya da kavgac› çocuklar oyun içinde fikirlerini paylaflabiliyor ve ifl

birli¤i kurabiliyorlar m›?

Çocuklar, oyun epizotlar›n› daha uzun sürelerle devam ettirebiliyorlar m›?

Oyun konular› giderek artan çeflitlilik ve geliflmifllik gösteriyor mu?

‹flitme kayb›n›n getirdi¤i bu olumsuz etkiyi çözmede en büyük yard›mc› işitme cihazlar› seslerin fliddetini artt›ran, yükselten araçlard›r. Bununla birlikte işitme cihazları özellikle çok ileri derece işitme kayıplarında işitmeyi normale çevirmez. Genel olarak ince frekanslardaki sesler bu kay›plarda iflitme cihazlar› yo- luyla iletilememektedir.

Özel gereksinimli öğrencilerin, yaşıtlarından ayrılmadan gerekli destek özel eğitim hizmetleri sağlanarak, normal eğitim ortamlarında eğitilmelerine “kaynaştırma” denilmektedir.

Oyun ve dil arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmalar özellikle sembolik oyunlar üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu çalışmalara göre sembolik oyunlar dilin ortaya çıkışıyla aynı dönemde başlayıp, gelişmektedir. Araştırmacılar bu oyunun dildeki sembolik becerileri yansıttığını düşünmektedirler.

Çocu¤un ilgilendi¤i oyunun size de ilginç geldi¤ini sözel olarak belirtin.
• Oyunu onaylad›¤›n›z› gülümsemek gibi olumlu davran›fllarla belli edin.
• Çocu¤u teflvik edin ve yapt›klar›yla ilgili geri dönüt sa¤lay›n.
• Çocuk arkadaşlarının oyununa katılamadığı zamanlarda oyunu anlaması ve oyuna katılması için ona yardımcı olun.

Zihin engelli çocuklar, yetiflkin taraf›ndan haz›rlanan yap›land›r›lm›fl oyuSn oOrtaRmUlar›na gereksinim duyarlar.

Zihin engelli çocuklar di¤er çocuklar kadar kolay veya çabuk ö¤renemezler. Zihin engel-

ram›na en basit ad›mdan baflland›¤›nda, çocu¤un bafllang›çta baflar› elde et-

mesi sa¤lanm›fl olunur. Özellikle ö¤rencinin her bir beceriyi gerçeklefltirdi-

¤inde yan›nda olmal› ve gerekti¤inde hemen yard›m edilmelidir.

Sözel yönergeler: En etkili sözlü yönergelere çocu¤un ismiyle bafllanmal›, k›- sa, anlafl›l›r ve sadece çocu¤un anlayabilece¤i kelimeler kullan›lmal›d›r. Sözel yö- nergeler belirledikten sonra de¤ifltirilmemelidir. Sözel yönergeler oyun ö¤retimi s›- ras›nda kullan›lan en etkili ipuçlar›d›r. Çocuk yönergelere yan›t vermiyorsa tekrar denenmelidir. ‹letiflimi daha anlafl›l›r yapaca¤› düflüncesiyle hiçbir flekilde “yard›m- c›” kelimeler kullanmamaya özen gösterilmelidir. Bu tür kelimeler daha fazla dikkat da¤›t›r. Sözel yönergeler uygun oyunun demonstrasyonu ile eflleflti¤inde veya mo- del olunan bir sosyal davran›flla eflleflti¤inde (gülümseme ve merhaba deme gibi) davran›flta art›fllar oldu¤u gözlenmifltir.

Oyun ö¤retimi s›ras›nda çocu¤un hofllanabilece¤i ödüllerden (pekiflti- reç) mutlaka yararlan›lmal›d›r.

Çocuk için uygun olan ödülü belirmede, gözlemlerden ve çocu¤un ailesinden yard›m al›nabilir. Daha sonra belirlenen ödüllerin bir listesi yap›larak oyun ö¤retiminde kullan›lmal›d›r. Bafllang›çta oyun ö¤retimi s›ras›nda oyunun her bir aflamas›nda çocuk için belirlenen uy- gun ödül verilmelidir. Ard›ndan yavafl yavafl bu ödül geri çekilmelidir.