ÇOCUKTA OYUN GELİŞİMİ - Deneme Sınavı - 4

Haz Teorisi oyun sürecinde yaşanan mutluluk ve hazzı vurgulamakla beraber oyunun temel karakteristiklerinden biri olan “eğlenceli olma” kavramını da içermektedir. Doğru cevap D seçeneğinde verilmiştir.

Psikanalitik Teori, özellikle Freud’un ve ondan sonra da Erikson’un çalışmalarına dayandırılmaktadır. Doğru cevap B seçeneğinde verilmiştir.

Freud’a göre oyun ortamı, çocuğun arzularını karşılayabileceği ve geçirdiği travmatik olaylara hâkim olabileceği ortamdır. Doğru cevap C seçeneğinde verilmiştir.

Manipülatif malzeme çocukların elleri ve parmaklarını kullanarak kontrol ettiği, nesne üzerinde yaratabilmesi olası  her türlü değişikliği deneyebildiği malzeme ve oyuncaklar için kullanılan kavramdır.

Özümleme ve uyum sürecinin üstesinden gelmede çocuğa özgü bir ortam olarak Piaget üç oyun çeşidi ortaya koymaktadır: Alıştırma Oyunu, Sembolik Oyun, Kurallı Oyun. Doğru cevap A seçeneğinde verilmiştir.

Vygotsky, oyunun sembol kullanma becerisinin gelişiminde çok önemli rolü olduğunu söylemektedir. Doğru cevap E seçeneğinde verilmiştir.

Hayal, düşüncemizde yer alan, yaratılan imge (resim), kavram, anlayıştır. Kişinin önünde durmayan, önünde bulunmayan nesneler ile ilgili düşünsel imgeler oluşturabilme gücüdür. Olaylar dizisi akılda, düşüncelerde, gerçek olaydan bağımsız olarak yaratıldığı ve bu aşamada  semboller kullanılarak zihinde tekrar gösterime girdiğinde sembolleştirme söz konusudur. Sembolik oyunlar ise semboller kullanılarak oynanan oyunlardır. Uzlaşımsal, anlamı doğal bir ilişkiden kaynaklanmayan, toplumsal bir anlaşmanın, bireyler arası üstü kapalı bir uzlaşmanın ürünü olan anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Küçük çocukların oyun içinde yapmakta oldukları hayalde ve düşüncede yaratma eylemi;

Çocuk üstlendiği rolünü gerçekleştirirken bu temsili davranışın kendisi, gerçek hayatta olan ve temsil etmeye çalıştığı her ne ise onun bir sembolünü oluşturmaktadır. Böylece çocuklar, çevrelerindeki dünyaya ilişkin bir anlayış geliştirirken, bu dünyadan ve yaşadıkları olaylardan ne anladıklarını, oynadıkları rollerle bir anlamda “prova” etmektedirler. Bunu oyun içinde, oyun adına yaptıklarından, gerçek dünyanın tehditlerinden uzakta olmanın güvencesi içinde çekinmeden, yanlış yapmaktan korkmadan, büyük bir rahatlıkla yaparlar. Böylece gözlemlemekte oldukları olaylar, roller daha derin bir anlam kazanmaya başlar. Bazen de hiç yaşamadıkları olaylar oyun içinde canlandırıldığında, örneğin; “itfaiyecilik” oyununda yangın olayı gibi, bu konuları anlamalarına yardımcı olur. Rol oyunları ve hayali oyunlar, olayları anlamlandırmakta yardımcı olduğu gibi, sosyal, duygusal beceriler ile dil ve iletişim becerilerini geliştirmelerine de yardımcı olur. Bu oyunu arkadaşları ile birlikte oynarken sözlü dil ve eylemler aracılığı ile yaratıcı bir iletişim kurmayı öğrenirler. Doğru cevap C'dir.

Temsili Oyun: Bir nesne ile olayı farz etme, temsil etmedir. Bu temsil “olaylar dizisi” içinde olabilir.  Yaşadığı durumlarla ilgili olarak bir olayı “- imiş” gibi yapar. “Böyle olursa” durumlarını canlandırmada kullanılır.

Dramatik Oyun: Temsilî oyun ile rol oyununu kapsar. Oyunu oluşturan unsurları geliştirmek üzere ilk el ve ikinci el deneyimlerden yararlanarak hayalini kullanır. Sembolik oyun malzemelerinin ve dilin kullanımına dayanır.

Sosyodramatik Oyun: Dramatik oyunda iki ya da daha fazla sayıda kişinin yer alması gerekir. Bir olayın çerçevesi içinde etkileşim ve iş birliği gerçekleşir. Oyunun akışı içinde doğaçlamalar ile oyun gelişim gösterir. Oyun davranışları içinde planlama ve bütünleştirme, organizasyon, mantık yürütme, soyut gösterimler ve sosyal beceriler kullanılır. Çocuklar ve oyunun akışı, esnek ve spontane olma özellikleri taşır.

Drama: Belirli tekniklerin ve doğaçlamaların kullanılması da gerekir. Oyunun daha stilize olmuş bir biçimi olarak gerçekleşir. Diğer kişilerin izlemesi için sahneye konmasını da içerebilir. Doğru cevap D'dir.

Tek bir eyleme ya da tek bir kavrama odaklanmak yerine, çeşitli amaçlar için kullanıma olanak veren malzemeler çocuklara deney yapma, araştırma, yaratıcı olma fırsatı sunan materyallerin esnek kullanıma sahip olduğu görülmektedir.

Kendi dışında bir kimliğin rolünü hayalî oyun içinde canlandırabilmesi, bu çocuk hakkında şu bilgileri verir: Çocuk gerçek ile hayali birbirinden ayırabilmektedir. Rol yaptığını bilmektedir. Çocuk sembolize etme becerisini kazanmıştır. Gerçek bir kişiyi ya da gerçek bir olayı hayal/düşünce düzleminde tasavvur ederek canlandırabilmektedir. Canlandırdıklarını sembollerle sunmaktadır. Çocuk başka bir kişinin bakış açısından olayları görebilmektedir.Çocuk kendi benliğinden dışa çıkarak kendini bir başkasının yerine koyabildiğinde, bu işlem onun kendi benlik kavramının yeterince güçlü olduğunu göstermektedir. Doğru cevap A'dır.

Çocuklar yaptıkları bişeyi bozmaktan büyük keyif alır. Kum, çamur gibi malzemelerden ürünler üretme ve bozma, olumsuz duygularını oyunla yaşama yıkıcı oyuna örnektir.

Yaratıcı oyunlar Malzemeye ham durumuna göre yeni işlevler kazandırma sürecini içermektedir.

Hayalİ oyunda gözlenen unsurlar şu şekilde açıklanabilir:

Taklide dayalı rol oyunu: Çocuk, temsilî bir rol üstlenir. Bu rolü, taklide dayalı bir hareket veya sözlerle ifade eder. Rol oyununda nesnelerin temsil edilmesi: Hareketler veya sözel açıklamalar veya gerçek nesneler yerine tıpatıp aynısı olmayan malzeme veya oyuncakların kullanılması. Hareketler ve durumlara ilişkin olarak rolün sözlü olarak açıklanması: Hareketler veya durumların yerini sözel tarifler veya açıklamalar almıştır. Rol oyununu sürdürmede kararlılık: Çocuk hayalî oyun boyunca tek bir rol ya da oyun konusunu en az on dakika sürdürür. Etkileşim: En az iki oyuncu, oyunun konusu ve bağlamı içinde etkileşimde bulunur. Sözel iletişim: Oyun konusu ile ilgili olarak sözel etkileşim de görülür. 

İlk dört unsur gerçekleştiği zaman, kimi yazar bu tür hayalî oyunlar için “dramatik oyun” terimini de kullanabilmektedir. Hayalî oyun içinde yukarıdaki dört unsura ek olarak son iki unsur da gerçekleştiğinde, bu tür oyun “sosyodramatik oyun” olarak da tanımlanmaktadır.  Çocuklar dramatik oyunda kendi kendilerine rol oyunu yaparlar. Başkaları olmadan, kendisi tek başına bir durumu, olayı canlandırarak oynayabilmektedir. Sosyodramatik oyun ise, etkileşim, iletişim ve iş birliği gerektirmektedir. Eğer konu en az bir diğer kişinin de katılımı ve iş birliği içinde yeterince geliştirilir ve katılanlar birbirleriyle hem hareketler hem de konuşma ile etkileşimde bulunurlarsa sosyodramatik oyun kabul edilir. Doğru cevap C'dir.

Legolar, oyuncak vidalar, farklı büyüklükte kutular, bloklar gibi malzemeler özellikle yapı-inşa  oyunlarında kullanılmaktadır.

Çocuklar “Kıvamı nasıl kontrol edebiliyorum, değiştirebiliyorum, nasıl akıyor, ellerime alıp sıkıştırınca ne oluyor, hangi şekilleri verebiliyorum?” gibi sorulara çamur oyunlarında yanıt bulurlar.

Çocuklara yönelik en etkin öğretim öncelikle motivasyonun yüksek  olduğu öğrenme ortamlarında gerçekleşir.

Oyun için gerekli süre verilmelidir. Oyun süresini kısa tutmak öğretmenin temel görevleri arasında yer almamaktadır.

Evcilik oyunları çocukların ve öğretmenlerin tümü için bildik, tanıdık olaylar ve deneyimlerden kaynaklanır. Bu nedenle de en yaygın olarak evde, sınıflarda yer verilen ve oynanan oyunlar arasındadır. Sınıf içinde hayali oyun için ayrılan bölümde, “hayali oyun köşesi”, evcilik köşesi olarak düzenlenerek ve ilgili malzemeler bulundurularak çocuklara evcilik oyunu oynamaları için fırsat sağlanır. Evcilik köşesi için örnek konular; anne baba rolleri, bebeklerle oyun, alışveriş, yemek pişirme, temizlik yapma, çamaşır yıkama, ev dekorasyonu, hasta çocuk şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.