ÇOCUKTA OYUN GELİŞİMİ - Deneme Sınavı - 1

Oyun, çocuğun, gün boyu yaşamında doğal olarak yer alan başlıca ilgi alanıdır; öğrenme açısından ele aldığımızda ise etkin bir öğrenme ortamı olma potansiyelini bulundurmaktadır. Bunun nedeni, öğrenmeye sevk eden ve sürekli öğrenme isteğini çocuğa ve bireye kazandıran motivasyonun, oyun içinde en yüksek düzeyde bulunmasıdır. Çünkü çocuklar oyun oynamaktan çok hoşlanırlar. En etkin öğretim ise, motivasyonun en yüksek olduğu öğrenme ortamlarında gerçekleşir.

Çocuklarda öğrenme, ancak onların aktif katılımları ile gerçekleşmektedir. “Birinci elden yaşantılar” olarak da adlandırabileceğimiz, doğrudan olayları yaşayarak edindikleri izlenimler yoluyla kavram geliştirebiliyor ve bu kavramları netleştirebiliyorlar.

Manipülatif malzeme ya da manipülatif oyuncaklar terimi, çocukların elleri ve parmaklarını kullanarak kontrol ettiği, nesne üzerinde yaratılabilmesi olası her türlü değişiklikleri deneyebildiği, kısaca “manipüle” ettiği malzeme ve oyuncaklar için kullanılıyor. Çocuklar bazen de bir şeyler inşa etmek, yapılandırmak veya bir şeyler yaratmak üzere elleriyle nesneleri “manipüle” etmektedirler.

Doğa Malzemeleri ile Oyun İçin Gerekli Malzeme, Araç ve Oyuncaklar

Yaratıcı oyunlar; okulöncesi dönemdeki resim çizme, boyalarla resim yapma, plastik sanatlara yönelik modeller yapma, nesneleri kullanarak yeni formlar, maketler yapma, yemek pişirme gibi konulardaki serbest çalışmalar sonucu, malzemeye ham durumuna göre yeni işlevler kazandırma sürecini içermektedir.

Bu oyunların temel malzemesi olan bloklarla oyun oynama, çocuklarda alan, mekân, denge gibi bilişsel kavramların geliştirilmesine yarayan en etkin faaliyetlerdir. Bloklar gibi kullanımı esnek fakat basit ve sade biçimleri olan bu oyun malzemelerini çocuklar deneme ve yanılma yolu ile tanıyarak ve kullanarak mekân ve denge gibi soyut kavramları zihinlerinde hayata geçirmektedirler.

Oynarken kullanılan malzemeyi elleriyle hissederler, dokuyu tanırlar ve bu doku ile keşifler yaparlar. “Kıvamı nasıl kontrol edebiliyorum, değiştirebiliyorum, nasıl akıyor, ellerime alıp sıkıştırınca ne oluyor, hangi şekilleri verebiliyorum?” gibi sorulara yanıtlar bulurlar. Bu keşiflerini de yaparken, bu tür oyuna izin verildiği için kendilerini, yaramazlık yapıyor gibi “kötü” ya da “pis”, bu nedenle de suçlu hissetmezler.

Tüm çocuklar bir şeyler yapmadan ve yaratmadan önce bozmak isterler, yıkmak isterler. Nesneleri, onları oluşturan parçalara ayırmadan ne olduklarını bir türlü anlayamazlar ve bu onların çok hoşuna giden bir oyundur. Eğer oyuncağı parçalara ayrılmıyor ise çok çabuk sıkılacak demektir. Küçük çocuklar ellerine aldıkları nesnelerin biçimini değiştirmekten, onu bir başka şey hâline getirmekten büyük keyif alırlar. Tüm çocuklar az ya da çok bu eğilimlerini oyun ortamında sergilerler. Bu durumda yapılabilecek en olumlu iş, onları ve oynamakta oldukları oyunu fazlaca baskılamadan, çocukların bu tür çabalarını kabul edilebilir davranış biçimlerine dönüştürmektir.

İki ile üç yaşlarındaki çocuklar daha hareketli olduklarından artan becerileri ile çeşitli deneyler ve keşifler yapabilecekleri daha çok çeşitli ve birbirinden farklı nesneleri “bulmaktan”, ellemekten, doldurup boşaltmaktan, iç içe koyup çıkarmaktan hoşlanırlar. Yine bir sepet, sandık ya da çekmece içinde saklanan ve yarı açık durarak içindekileri çocukların görmelerine ve “keşfetmelerine” fırsat verilen bu nesneler her şey olabilir: farklı boylarda kaplar ve kapakları, yün yumakları, pin pon topları, büyük saç bigudileri, mantarlar, çok büyük düğmeler, küçük tahta küpler, paslı olmayan tahta mandallar, küçük cezveler ve benzeri pek çok diğer gündelik eşyalar.