Çocuk Göçü ve Sonuçları

Teknoloji ile artan iletişim, daha uygun fiyatlı seyahat olanakları, iklim değişikliği, güvenlik, istihdam ve fırsatlara erişim yaşanan küresel eşitsizlikler ile ortak küresel kültürün yayılması genç nüfus hareketliliğinde önemli etkenler arasında sayılabilir.

İnsan göçünü bu kadar önemli kılan şey, göç akışlarının nüfus sayısında ve yoğunluğunda, doğurganlık ve ölümden daha hızlı ve beklenmedik değişikliklere neden olabilmesidir.

Diaspora: Gerçek veya sembolik kimlik ve aidiyet duyguları, göç deneyimlerine
ve geçmişlerine göre şekillenen göçmenler veya göçmenlerin soyundan gelenleri
ifade etmektedir. Hedef ülkedeki ortak bir tarih, kimlik veya deneyimlere dayalı olarak anavatanlarıyla ve birbirleriyle bağlantılarını sürdüren insanlardır

Göç sırasında karşılaşılan çocuk boğulma olaylarını engellemek için hayat kurtarma prosedürlerinin olmaması, mülteci kamplarında çocuklara yönelik formel eğitim eksikliği, göçmen çocukların maruz kaldıkları cinsel istismarlara karşı devletlerin eylemsizliği ve yerinden edilmiş çocukların fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmaması gibi pek çok sorun uluslararası çocuk göçünde karşılaşılan sorunlardan sadece bazılarıdır.

Uluslararası çocuk göçü, güvenlik, hayatta kalma çabası, ailevi nedenler ya da insan kaçakçıları aracılığıyla seyahat eden çocukları içermektedir.

Söz konusu faktörler, özellikle güvenlikle ilgili olarak çocukların farklı ihtiyaçlarını anlamak için önem taşımaktadır.

Bu tür bir göç durumunda çocuğun yasal koruma altına alınması öncelik taşımaktadır. 

Nedenlerine dayalı olarak çocuk göçmenler sosyal, politik ve ekonomik göçmen olarak üç biçimde ele alınmaktadır.

İnsan göçü, küresel anlamda 2015 yılında şimdiye kadar hiç görülmemiş bir düzeye ulaşmıştır.

Nüfusu hızlı artan ülkeler, yoksullukla mücadele, daha fazla eşitlik sağlama, açlık ve kötü beslenme, sağlık ve eğitim ve sistemlerinin kapasite ve kalitesini arttırma konularında alanlarında en fazla güçlükler yaşayan ülkeler arasındadır.

Suriye, Venezuela ve Myanmar’da yaşanan en büyük göç hareketliliğinin nedenleri olarak şiddet, güvensizlik ve silahlı çatışmalar söylenebilir.

Beyaz Rusya, Estonya, Almanya, Macaristan, İtalya, Japonya, Rusya Federasyonu, Sırbistan ve Ukrayna ise, düşük doğum ve yüksek ölüm oranlarını telafi edecek oranda göç alan ülkeler arasında yer almaktadır.

UNICEF’in 2018-2021 Stratejik Planı, şu beş ana hedef doğrultusunda oluşturulmuştur:
1. Her çocuğun yaşam ve büyüme, sağlık, beslenme, HIV ve AIDS, erken çocukluk gelişim ve ergen sağlığı konularında tematik çalışmaları içerir.
2. Her çocuğun eğitime erişiminin sağlanmasını içerir.
3. Her çocuk şiddetten ve istismardan korunmasını ve çocuk koruma hizmetlerini içerir.
4. Her çocuk güvenli ve temiz bir çevrede yaşar, UNICEF’in su, temizlik ve hijyen alanındaki çalışmaları ve iklim, afet risklerinin azaltılması ve kentsel ortamlar konusundaki girişimlerini içerir.
5. Her çocuğun eşit yaşam şansına sahip olması, UNICEF’in geride hiçbir çocuğu bırakmama taahhüdünün bir tezahürüdür ve yoksulluk, cinsiyet eşitliği ve ayrımcılığı ele alma, ergenlere ve engelli çocuklara destek sağlama, her yaştan çocukların güvenli ve anlamlı katılımı ve sivil katılımı destekleme çabalarını içerir (UNICEF, 2019a:8).

On yıldan fazla alan uğraşlar sonucu 2000 yılında, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Genel Kurulu, çocukların silahlı çatışmalar ile fuhuş ve pornografide kullanılması alanlarını kapsayan iki önemli konuda ek protokol düzenlemiştir.

Çocuk evlilikleri, 18 yaşından önce resmî veya gayri resmî olarak evlendirilen tüm çocuk evliliklerini kapsamaktadır.

Dünya çapında toplam doğurganlık düşmesine karşın, ancak Sahra altı Afrika, Latin Amerika, Karayipler de dahil olmak üzere bazı ülkelerde ergen doğurganlığı yüksek olmaya devam etmektedir. 

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi 34. ve 35. maddelerine göre, taraf devletler, çocuğu her türlü cinsel sömürü ve cinsel istismardan korumayı taahhüt etmektedirler.

OPAC, 16 yaşın altındaki bireylerin savaşmak için askere alınamayacağını ve 16-18 yaş arasındaki bireylerin silahlı bir güce katılmaya zorlanamayacağını belirtmektedir.

Geçmişte daha çok haberci, muhafız ya da hamal olarak kullanılan çocuklar, silahların daha hafif, daha ölümcül ve kullanımı kolay hale gelmesiyle birlikte
doğrudan savaş alanlarında kullanılmaktadırlar. Çocukların yetişkinlere göre daha kolay manipüle edilebilmesi, daha az maliyetli olması gibi nedenlerle asker olarak tercih edilmektedirler.

Sözleşmede çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri şunları kapsamaktadır:
a) Kölelik veya köleliğe benzer her türlü uygulamalar, örneğin çocukların köle olarak satışı, kaçırılması, silahlı çatışmalarda kullanılmak üzere çocukların zorla tutulması ya da çocukları borçlandırma yoluyla zorla çalıştırma gibi uygulamalar;
b) Çocuğun fuhuş, pornografi üretimi veya pornografik performanslar için kullanılması ya da temin ve teklif edilmesi;
c) Çocuğun yasadışı faaliyetler için kullanılması ya da bunun teklif edilmesi, özellikle de ilgili uluslararası anlaşmalarda tanımlandığı gibi uyuşturucu üretimi ve kaçakçılığı için kullanılması;

d) Doğası veya gerçekleştirildiği koşullar gereği çocukların sağlığına, güvenliğine veya ahlakına zarar vermesi tüm muhtemel işler (ILO, 2004: 46).

Refakatsiz Çocuklar: Hem ebeveynlerinden hem de yasal ve geleneksel olarak
çocuktan sorumlu olan kişilerden ayrılmış çocukları kapsamaktadır. Silahlı bir
çatışma veya başka bir felaket meydana geldiğinde, birçok çocuk ebeveynlerinden veya diğer bakıcılarından ayrılmak zorunda kalabilmektedirler. Durumları nadiren hemen netleştiğinden, bu çocuklar yetim yerine “ailesinden ayrılmış” veya “refakatsiz çocuklar” olarak adlandırılmaktadırlar (Inter-Agency, 2004: 13).

Yasaklanması gereken bazı tehlikeli iş faaliyetlerine ilişkin hükümetler için rehberlik ILO’nun 190 Sayılı Tavsiye Kararının 3. Maddesinde verilmektedir. Buna göre;
a) Çocukları fiziksel, psikolojik veya cinsel istismara maruz bırakan işler; yeraltında, su altında, tehlikeli yüksekliklerde veya kapalı alanlarda çalışmak;
b) Tehlikeli makine, ekipman ve araçlarla veya ağır yüklerin elle taşınmasını içeren işlerde çalışmak; örneğin çocukları tehlikeli maddelere veya işlemlere veya sağlıklarına zarar veren sıcaklığa, gürültü seviyesine veya titreşimlere maruz bırakabilecek sağlıksız bir ortamda çalışmak;
c) Uzun saatler boyunca veya gece çalışmak gibi özellikle zor koşullar altında çalışmak veya çocuğu işverenin tesislerinde sürekli olarak tutularak çalıştırmak (ILO, 2004: 48).