ÇOCUKLARI TANIMA VE DEĞERLENDİRME

Görüşme, en genel hâliyle başka insanları anlama işi olarak tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle, bilgiye gereksinim duyulan bir konuda, bilgi toplamaya çalışan bir araştırmacı ile görüşleri olan kişi arasındaki söyleşi ya da sohbettir (Patton, 2002). Tanımdan da anlaşılacağı üzere, görüşmede “görüşmeci” (görüşmeyi yapan kişi) ve “kaynak kişi” (görüşülen kişi) olmak üzere iki taraf bulunur ve görüşme genellikle yüz yüze bir ortamda gerçekleştirilir.

Görüşme, en genel hâliyle başka insanları anlama işi olarak tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle, bilgiye gereksinim duyulan bir konuda, bilgi toplamaya çalışan bir araştırmacı ile görüşleri olan kişi arasındaki söyleşi ya da sohbettir (Patton, 2002). Tanımdan da anlaşı- lacağı üzere, görüşmede “görüşmeci” (görüşmeyi yapan kişi) ve “kaynak kişi” (görüşülen kişi) olmak üzere iki taraf bulunur ve görüşme genellikle yüz yüze bir ortamda gerçekleştirilir. Ancak gelişen bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığıyla günümüz araştırmacıları İnternet üzerinden görüntülü olarak sanal ortamlar aracılığıyla görüşme olanağı bulmaktadır. Araştırmacı için çok önemli olan duyguların, teknoloji aracılığıyla gerçekleştirilen görüşmelerde algılanmasının getirdiği sınırlılıklar, yüz yüze görüşmeleri günümüzde de en sık kullanılan yöntem olarak karşımıza çıkarmaktadır.

Görüşmeler, katılımcı sayısına göre bireysel ve grupça görüşme olmak üzere iki türde gerçekleştirilebilir. Bireysel görüşmelerde, görüşmeci ve görüşülen kişi baş başa olur. Bu tür görüşmeler ikili görüşme şeklinde de tanımlanabilir. Grup görüşmelerinde ise bir görüşmeci ve birden fazla görüşülen kişi vardır. Belli bir konu üzerine görüşler ortaya konur ve konu tartışılır (Karasar, 2008). Çocuk gelişimi araştırmalarında genellikle bireysel görüşmeler gerçekleştirilmektedir. Bu tür görüşme biçiminde kişiye özel veriler daha kolay elde edilebilmekte ve bu verilere ilişkin uygun çözüm önerileri geliştirilmektedir.

Yapılandırılmamış görüşme bazı araştırmacılar tarafından informal söyleşi ya da etnografik görüşme olarak da isimlendirilmektedir. Bu görüşme türü genellikle görüşmeciye büyük bir esneklik ve hareket serbestliği imkânı tanır. Ayrıca doğal ortamda gerçekleştirilen gözlemler sırasında kendiliğinden ve anlık olarak gelişen bir görüşme türüdür. Bazı durumlarda kaynak kişi (görüşülen kişi) kendisiyle bir görüşme yapıldığının farkına bile varmayabilir. Doğal olarak gelişen bir sohbet olarak algılanabilir çünkü önceden bir hazırlık yapılarak belirlenen sorular sorulmamaktadır. Ancak yine de sorulacak sorular görüşme öncesinde genel hatlarıyla fikir vermek için hazırlanabilir. Bu açıdan bazı araştırmacılar yapılandırılmamış ifadesinin doğru olmadığını ve her görüşmenin belli ölçülerde bir yapıya sahip olduğunu belirtmektedir.

Yarı yapılandırılmış görüşme insanları anlamak için gerçekleştirilen en güçlü görüşme yöntemlerinden biridir. Görüşmenin amacına göre değişmekle birlikte genellikle 60 ila 90 dakika arasında sürer. Bu türdeki görüşmelerde, sürece rehberlik edecek bir liste hazırla- nır ve bu listede incelenecek konu başlıkları ya da kavramlar yer alır. Yarı yapılandırılmış görüşmenin amacı

(1) genel kavram ve düşüncelerin anlamını açıklığa kavuşturmak;

(2) bir görüşe sahip olmaya ya da bir davranışı sergilemeye neden olan ögeleri belirlemek;

(3) karmaşık tutumları sınıflandırmak ve

(4) insanları belli bir davranışa sevk eden güdüleyi- ci unsurları açıklamaktır.

Tablo 4.1

Tablo 4.1.

apılandırılmış görüşmelerde, görüşmeci önceden belirlenmiş bir senaryoyu takip eder. Sorulacak sorular önceden açık bir şekilde yazılmıştır ve hangi sırayla sorulacağı da belirlenmiştir. Araştırmacının yapması gereken tek şey bu sırayı izlemektir. Ancak bu özelliği yapılandırılmış görüşmeleri nicel bir araştırma aracı yapmaya yetmez. Verilen yanıtlar açık uçlu olduğu, yani katılımcı kendi istediği biçimde, derinlikte ve kendi cümleleriyle yanıt verdiği için bu yolla toplanan veriler nitel veri olarak değerlendirilir. Diğer görüşme türleriyle karşılaştırıldığında, görüşmecinin sahip olması ve kullanması gereken yeterlikler daha azdır. Dolayısıyla birden fazla görüşmeci kullanılması gereken durumlar için ideal bir yöntemdir.

Şekil 4.1

Çocuk gelişimi alanındaki nitel araştırmaların çoğunun temelinde insanların deneyimlerini ve etraflarında yaşananları nasıl yorumladıklarını anlamak yatar. Bu amaçla nitel araştırmalarda ve eğitim ortamlarında giderek artan bir sıklıkla kullanılan bir araç da odak grup görüşmesidir. Odak grup görüşmesi, küçük bir grup katılımcıyla belirli bir konu üzerine gerçekleştirilen görüşmedir. Görüşmeci belli sorular sorarak katılımcı gruptaki bireylerden cevapları toplar. Katılımcı grubu genellikle 4 ile 6 kişiden oluşur (Creswell, 2012) ancak bu sayı bağlama ve araştırma amacına göre 12’ye kadar çıkabilmektedir. Görüşme süreci bir ile iki saat arasında zaman alır. Görüşme, katılımcıların kendilerini rahat hissedecekleri bir toplantı odasında ve bir toplantı yöneticisinin rehberliğinde gerçekleştirilir. Toplantı yöneticisi dışında not tutmak amacıyla araştırma grubundan bir kişinin daha bulunmasında fayda vardır.

Görüşme türleri belli sınıflara ayrılarak incelenir.Görüşmeler genellikle görüşmenin amacına, görüşmeye katılanların sayısına, kapsanacak konuların derinliğine ve çeşitliğine ve görüşme yapılacak kişilere göre sınıflandırılmaktadır.

Görüşmelerin ne derece yapılandırıldığına göre ise,yapılandırılmamış, yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmış görüşme olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır.

Bazı araştırmacılar tarafından informal söyleşi ya da etnografik görüşme olarakda isimlendirilen görüşmeye yapılandırılmamış görüşme denir.

En esnek ve kapsamı en geniş olan görüşme türü Yapılandırılmamış görüşmedir.

Odak grup görüşmesi katılımcı grubu genellikle 4 ile 6 kişiden oluşur.

Odak grup görüşmesini yönetirken yöneticilerin dikkat etmesi gereken konular:Kısa bir hoşgeldiniz konuşması,Görüşülecek konunun kısa bir özetinin yapılması,Görüşme ilkelerinin belirtilmesi,Açılış sorusunun sorulması

enel olarak görüşme yapmadan önce veya sırasında görüşmecilerin dikkat etmesi gereken önemli konular:Görüşme sırasında kısa notlar almak ,Görüşme sorularını genelden özele doğru sıralamak,Açık uçlu sorular sormak,Görüşülen kişilere kendinizi tanıtmak.

Soruya ilişkin yanıtın içeriğini onaylatan ve katılımcıyı belirli bir yönde yanıt vermeye sevk eden soru türü Yönlendirici soru türüdür.

Belirli bir konuda bilgi toplayan ve genellikle Evet hayır gibi kısa yanıtlar alınan soru türü Kapalı Uçlu soru türüdür.