ÇOCUKLARI TANIMA VE DEĞERLENDİRME

Gözlemin Aşamaları

Çocukları tanıma amaçlı bir gözlemi planlamak ve gerçekleştirmek belirli aşamalardan oluşan birtakım süreçler gerektirir. Bu aşamalar aşağıda sıralanmıştır:

a. Değerlendirmenin konusu ve amaçlarının belirlenmesi
b. Gözlenecek çocukların, nesnelerin ve durumların tespit edilmesi
c. Gözlenmesi tasarlanan durumun gözlenebilir ölçütlerinin belirlenmesi

d. Gözlem ortamın (doğal veya yapay) seçilmesi

e. Gözlem biçiminin belirlenmesi

f. Eğer yapay ortamda gözlem gerçekleştirilecekse deney ortamının düzenlenmesi

g. Gerekiyorsa gözlenecek çocuklarla önceden iletişime geçilmesi ve gerekli yerlerden onayların alınması

h. Bir örnekleme stratejisinin belirlenmesi ve uygulanması

i. Gözlemin gerçekleştirilmesi ve alan (saha) notlarının ve/veya kayıtların sistematik olarak (saat, gün, hafta, ay, yıl) kaydedilmesi

j. Gözlemin sonlandırılması

k. Verilerin analizi

l. Bulguların düzenlenmesi ve raporlaştırılması.

Çocuk gelişiminde tanıma amaçlı gözlem yaparken gözlemcinin yapması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

1. Gözlem yönteminin temel ilkelerini kavramak.

2. Gözlem yapmak üzere hazırlanmak.

a. Hangi davranış ya da becerilerin gözleneceğine karar vermek.
b. Kimin gözlemci olacağına karar vermek.
c. Hangi öğrencilerin ne zaman gözleneceğine ilişkin bir örneklem planı yapmak.

d. Gözlemcileri eğitmek.

3. Gözlemi gerçekleştirmek. İyi bir gözlemci olabilmek için her bir öğrencinin belirlenen davranışı hangi sıklıkla ve hangi nitelikte gerçekleştirdiğini belirlemek gerekir.

4. Gözlem verilerini açık ve anlaşılır bir dille özetlemek.

a.Her bir öğrenci ya da gruba geri bildirim vermek.

b. Öğrencilerin gözlem verilerini anlamasına yardımcı olmak.

c. Öğrencilerin kendi davranışlarına ilişkin öz değerlendirme yapmasına ve gelecekte neleri geliştirmeleri gerektiğine karar vermelerine yardımcı olmak.

Çocukların yaşamındaki önemli ve belirleyici olaylara yönelik yapılan gözlemleri betimlemek üzere tutulan kısa notlara Anekdot Kaydı denir. Anekdot kaydına konu olacak davranışları belirlerken daha önce gerçekleştirilen yapılandırılmış ya da yapılandırılmamış (informal) gözlemler göz önünde bulundurulmalıdır. Bu şekilde her bir çocuk için önemli olduğu düşünülen davranış belirlenebilir ve anekdot kaydı tutmaya başlanabilir.

Bir anekdot kaydının ne kadar uzun olacağına ilişkin kesin bir kural yoktur. Önemli olan, gözlenen ve çocuğun gelişimini değerlendirmek için anlamlı olduğu düşünülen davranışın tüm boyutlarıyla betimlenmesidir. Ancak genellikle bir ya da iki paragraf uzunluğunda bir anekdot kaydı yeterli olur. Gazetecilikte kullanılan bir kural olan 5N-1K (Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Neden, Kim) kuralı öğretmenler tarafından anekdot kayıtları geliştirirken kullanılabilir (Nicolson ve Shipstead, 2002).

Çocukları tanıma ve değerlendirmede sıklıkla kullanılan bir gözlemsel teknik olarak anekdot kayıtları, bazı sınırlılıklara da sahiptir. Bunlar şu şekilde belirtilebilir:

• Hangi davranışın gözlenmesi gerektiğine karar vermek zor olabilir.
• Gözlenen davranışın unutulmadan ve kısa bir süre içinde kayıt edilmesi gerekir.
• Gözlemcinin çocuğa ilişkin önceki deneyimleri nesnelliği olumsuz yönde etkileyebilir.
• Kaydedilen davranışlarda örneklem hatası yanlış değerlendirmelere yol açabilir.

• Bir gün içindeki çok kısa bir kesitten alınan gözlem sonuçları yanıltıcı olabilir.

• Öğretmen dışında başka bir yetişkinin de gözlemlere katılması gerekebilir.

Anekdot kayıtları, öğretmenlerin çocuklara ilişkin gözlemlerinin ayrıntılı kayıtlarını içermesi nedeniyle çocukları tanıma ve değerlendirmede oldukça önemli bir tekniktir. Bir teknik olarak anekdot kayıtlarının, diğer tekniklere göre bazı üstünlükleri vardır. Bu üstünlükler şu şekilde sıralanabilir:

• Kullanımı kolaydır. Herkes tarafından kullanılabilir.
• Ürüne değil sürece odaklanmayı sağlar.
• Kısa anekdot kayıtları dahi verimli olabilir.
• Hem öğretmen hem de yardımcı öğretmenler tarafından kullanılabilir. • Aynı anda birden fazla çocuk gözlenerek notlar alınabilir.

• Öğretmen aynı anda gözlenen etkinliğe aktif olarak katılabilir.
• Gözlenen davranış, olaydan kısa bir süre sonra da kayıt edilebilir.
• Çocuğun gelişimindeki önemli aşamaların belgelenmesini sağlar.
• Çocuğun gelişimine ilişkin geçmişe dayalı karşılaştırmalar yapmaya olanak tanır.

• Velilerle ve okul yönetimiyle bilgi paylaşımına temel oluşturabilir.
• Resmi işlemlerde kanıt olarak kullanılabilir.
• Çocuk gelişimine uygun betimsel veriler sağlar.
• Portfolyonun önemli bir parçasını oluşturur.

Sistematik gözlem formları, anekdot kayıtlarına benzerlik gösteren ve çocuğun belirli bir alandaki gelişimini izlemek için önceden tasarlanmış planlı gözlem sonuçlarının tutulduğu değerlendirme araçlarıdır. Anekdot kayıtlarından ayrıldığı en önemli nokta, sistemli ve planlı bir çaba olmasıdır. Anekdot kayıtlarının ise önceden planlanmasına gerek yoktur ve genellikle bir çocuğun gelişim aşamalarında belirleyici olabileceği düşünülen bir durumla karşılaşılınca kullanılır.

Çocuklarda gözlenen olgulara ilişkin davranış türleri 7 çeşittir, ses tonu, mimikler ve jestler Anlamlı davranışlar türüne verilebilecek bir örnektir.

Çocukları tanıma amaçlı bir gözlem planlamak ve gerçekleştirmenin aşamaları:Gözlem ortamın (doğal veya yapay) seçilmesi,Gözlenmesi tasarlanan durumun gözlenebilir ölçütlerinin belirlenmesi,Gözlenecek çocukların, nesnelerin ve durumların tespit edilmesi,Değerlendirmenin konusu ve amaçlarının belirlenmesi

Çocuk gelişminde tanıma amaçlı gözlem yaparken gözlemcinin yapması gerekenler:Gözlemcleri eğitmek,Kimin gözlemci olacağına karar vermek,Gözlem yapmak üzere hazırlanmak,Gözlem yönteminin temel llkelerini kavrama

İyi yapılandırılmış bir anekdot kaydı,Doğrudan gözlenen bir olaydan,Davranışın kısa ve açık anlaşılır olmasından,yargı içermeyen betimlerinden oluşmalıdır.

Gazetecilikte kullanılan bir kural olan 5N1K Ne,Nerede,Ne zaman,nasıl sorusunu sormaktadır.

Bir anekdot kaydında mutlaka bulunması gereken temel öğeler;Gözlemcinin adı, soyadı, görevi,Gözlemin yapıldığı ortam ve bağlam,Gözlem tarihi ve zamanı,Gözlenen davranışın tanımı şeklinde sıralabilir.

Bir teknik olarak anekdot kayıtlarının, diğer tekniklere göre bazı üstünlükleri vardır. bunlardan bazıları şu şekilde sıralanır,Kullanımı kolaydır herkes tarafından kullanılabilir,resmi işlemlerde kanıt olarak kullanılabilir,Aynı anda birden fazla çocuk gözlenerek notlar alınabilir.

Anekdot kayıtları, bazı sınırlılıklara da sahiptir.Bunlar şu şekilde belirtilir;Hangi davranışın gözlenmesi gerektiğine karar vermek zor olabilir,Gözlenen davranışın unutulmadan ve kısa bir süre içinde kayıt edilmesi gerekir,Gözlemcinin çocuğa ilişkin önceki deneyimleri nesnelliği olumsuz yönde etkileyebilir,Bir gün içindeki çok küçük bir kesitten alınan gözlem sonuçları yanıltıcı olabilir

Bir gözlem tekniği olarak denetim listelerinin, diğer tekniklere göre bazı üstünleri vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir;Kullanımı kolaydır,Bireysel olarak her bir çocuk için ayrı ayrı kullanılabilinir,Çocukların gelşimini izlemeyi kolaylaştırır,Öğretimi yönlendirmek için bilgi sağlar.

Çocukların yaşamındaki önemli ve belirleyici olaylara yönelik yapılan gözlemleri betimlemek üzere tutulan kısa notlara Anekdot Kaydı denir. Doğru cevap B'dir.

Anekdot Kayıtlarının Sınırlılıkları
Çocukları tanıma ve değerlendirmede sıklıkla kullanılan bir gözlemsel teknik olarak anekdot kayıtları, bazı sınırlılıklara da sahiptir. Bunlar şu şekilde belirtilebilir:
• Hangi davranışın gözlenmesi gerektiğine karar vermek zor olabilir.
• Gözlenen davranışın unutulmadan ve kısa bir süre içinde kayıt edilmesi gerekir.
• Gözlemcinin çocuğa ilişkin önceki deneyimleri nesnelliği olumsuz yönde etkileyebilir.
• Kaydedilen davranışlarda örneklem hatası yanlış değerlendirmelere yol açabilir.
• Bir gün içindeki çok kısa bir kesitten alınan gözlem sonuçları yanıltıcı olabilir.

Doğru cevap A'dır.