ÇOCUKLARI TANIMA VE DEĞERLENDİRME

Bir araştırmacı çocuklarla ilgili fiziksel eylemler, sözel davranışlar, anlamlı davranışlar, mekânsal ilişkiler ve konumlar, zamansal desenler, fiziksel nesneler ile sözel ve biçimsel kayıtlar gibi fenomenleri gözlemleyebilir. Bu kapsamda ebeveynlerin konuşmalarının gözlemlenmesi sözel davranışlarla ilgilidir.

Çocukları tanıma ve değerlendirme amaçlı yapılacak bir gözlemin ilk aşaması değerlendirme konusu ve amaçlarının belirlenmesidir. Diğer aşamalar bundan sonra gelir.

Çocukların özellikle okuma yazma bilemeyenlerin gelişimizi izlemede kullanılabilecek birçok yöntem vardır. Ancak çocuklar okuma yazma bilmedikleri için onların gelişimi izlemenin ve kayıt etmenin en yolu gözlemdir.

Anekdot kaydı tutulurken gözlenen davranış olduğu gibi betimlenmelidir. Yargı, görüş ve yorumlar anekdot formunun “notlar ve yorumlar” başlığına yazılabilir.

Sistematik gözlemi anekdottan ayıran en önemli özellik sistematik gözlemin önceden planlanmış ve sistematik olmasıdır.

Burada çelme takma (öncül), düşme (davranış) ve ağlama (ardıl) biçiminde devam eden bir süreç vardır. Bunun için yapılacak olaya dayalı örneklem yoluyla yapılacak gözlemde önce öncül davranış olan çelme takma, sonra düşme ve en sonunda da ağlama davranışı kayıt altına alınmalıdır.

Denetim listeleri önceden belirlenmiş beceri ve yeterliklere sahip olunup olunmadığını belirlemek için kullanılan araçlardır.

Kontrol listelerinin sınırlıklarından biri çocukların neleri yapabildiklerine değil, neleri yapamadıklarına odaklanmaya yol açabilir.

Derecelendirme ölçütlerinde kullanılan derecelendirme ifadeleri sıklık, ifadeye katılma ve nitelik ifadeleri biçiminde yer verilebilmektedir. Sıklık ifadeleri; hiçbir zaman, nadiren, bazen, sıklıkla ve her zaman olarak kullanılır. İfadeye katılma için, kesinlikle katılmıyorum, katılmıyorum, kararsızım, katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum ifadeleri kullanılabilir.

Yukarıda özellikleri verilen değerlendirme aracı rubriktir. Okulöncesinde özellikle öğrenci ürünlerini ve performanslarını değerlendirmede sıklıkla kullanılır

Gözlem, tutum, motivasyon veya tercihler gibi doğrudan gözlenemeyen bilişsel fenomenler üzerine derinlemesine bilgi veremez.

Bir gazetecilik kuralı olan 5N-1K (Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Neden, Kim), öğretmenler tarafından anekdot kayıtları geliştirirken kullanılabilir.

Anekdot Kayıtlarının Üstünlükleri

 Ürüne değil sürece odaklanmayı sağlar

Anekdot Kayıtlarının Kullanımında Okulöncesi Öğretmenlerin
Dikkat Etmesi Gerekenler Kayıtları saklamak ve daha sonra kolaylıkla kullanabilmek için düzenli bir dosyalama sistemi geliştirin ve kayıtları çocukların bireysel portfolyolarına belirli bir düzende ekleyin

Olaya dayalı örneklem alma yöntem neden-sonuç lklern nceleyen br gözlem
oldugu çn Öncül-Davranıs-Ardıl formatının kullanılması önerlmektedr

Denetim Listeler: Önceden belirlenmiş beceri ve yeterliklere sahip olunup olunmadığını belirlemek için gözlemci tarafından işaretlenerek kullanılan araçlardır

Denetim Listelerinin Sınırlılıkları
Üstünlüklerinin yanı sıra denetim listelerinin çeşitli sınırlılıkları da vardır. Denetim listelerinin
sınırlılıkları şu şekilde sıralanabilir:
• Geliştirilme süreci zor ve zaman alıcıdır.
• Geliştirilme süreci geçerlik ve güvenirlik gibi temel ölçme ve değerlendirme becerilerine
sahip olmayı gerektirir.
• Çocukların neleri yapabildiklerine değil, neleri yapamadıklarına odaklanmaya yol
açabilir.
• Genellikle bağıl değerlendirme yapmayı sağlar. İçeriğinde kapsanan maddeler o
yaş grubundaki çocukların normal gelişim özelliklerini yansıtır.
• Tek başına kullanıldığında, nitel verilerin eksikliği hissedilir. Anekdot kayıtları gibi
diğer nitel veri sağlayan araçlarla bir arada kullanılmalıdır.
• Bir beceriyi gözleme olanağı bulunamaması, o beceriye sahip olunmadığını göstermez.
• Sonuçları, öğretimi bireyselleştirmek ya da yönlendirmek için değil, çocukları yerleştirme
kararlarını (bir üst sınıfa geçme ya da mevcut sınıfı tekrarlama gibi) vermek
için kullanılabilir.
2

Derecelendirme ölçekleri, değerlendirilmek istenen beceri ya da özelliğin farklı düzeylerini belirlemek için kullanılan, gözleme dayalı araçlardır

Bir değerlendirme tablosu geliştirirken uyulması gereken genel ilkeler şu şekilde sıralanabilir: Tanımlayıcıların sayısı 6’dan fazla olmamalıdır

Olaya dayalı örneklem alma yöntemi neden-sonuç ilişkilerini inceleyen bir gözlem
olduğu için Öncül-Davranış-Ardıl formatının kullanılması önerilmektedir.

Bir değerlendirme tablosu geliştirirken uyulması gereken genel ilkeler şu şekilde sıralanabilir:
• Tanımlayıcılarda çok genel ölçütler kullanılmamalıdır.
• Gereksiz ve tanımlamaya yardımcı olmayan detaylara yer verilmemelidir.
• Tanımlayıcıların farklı düzeyleri arasındaki geçişler yumuşak olmalıdır.
• Öğretim programındaki hedef ve amaçlar doğrultusunda ölçütler kullanılmalıdır.
• Ölçütler gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır.
• Tanımlayıcıların sayısı 6’dan fazla olmamalıdır.
• Tanımlayıcıların dereceleri arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır.
• Tanımlayıcıların içinde “az, iyi, bazen” gibi belirsiz ifadeler yer almamalıdır.
• Az sayıda gözlemde kullanılarak bir pilot çalışma yapılmalı ve gerekirse düzeltmeler
yapılmalıdır.