ÇOCUKLARI TANIMA VE DEĞERLENDİRME

İnformal değerlendirme alan yazında performans değerlendirme, özgün (authentic) değerlendirme, doğrudan (direct) değerlendirme gibi kavramlarla da ifade edilmektedir (Özyenginer, 2006).

İnformal değerlendirme, standart testler ve benzeri gelişim envanterleri ve başarı testleri dışında kalan hemen her türlü değerlendirme tipini içeren geniş bir değerlendirmedir.

Öte yandan bir başka sınıflamada da bilgi kaynağı, bilginin elde edilme biçim ve süreci ile bilgilerin toplanması aşamasında yapılabilecek hata kaynakları dikkate alınarak yapılan sınıflamaya göre de aşağıda sıralanan dört farklı teknik oluşturulmuştur (MEB, 2013a): Bunlar;

Yetenek, bireyin bir şeyi yapabilme gücüdür. Bir başka ifadeyle yetenek, bireyin doğuştan getirdiği, sonradan da kendi yaşantıları ve eğitim yaşantıları yoluyla biçimlendirdiği ve geliştirdiği bir özelliktir.

Psikodrama, bireyin kendisini tanımayı, kendisine ve durumlara dışarıdan bakmayı, hayatın doğal seyri içinde yaşamla başa çıkma gücünü artırmayı amaçlayan bir paylaşım yöntemi olarak tanımlanabilir.

İnformal değerlendirme, standart testler ve benzeri gelişim envanterleri ve başarı testleri dışında kalan hemen her türlü değerlendirme tipini içeren geniş bir değerlendirmedir. İnformal değerlendirme daha çok doğal ortamlarda (örneğin; şınıfta, oyun alanında, evde) ve rutin etkinlikler içinde (örneğin; grup etkinlikleri, oyun alanlarındaki sosyal etkileşim) gerçekleştirilir.

Tutum, bireyin herhangi bir uyarıcıya ilişkin bakış açısı, eğilimi, yaklaşım tarzı ve düşünce biçimi olarak tanımlanabilir. Tutum ölçekleri bireyin duygusal, düşünsel ve davranışsal eğilimlerini belirlemek ve ölçmek amacıyla hazırlanmış araçlardır. Genellikle Likert Tipi derecelendirme ölçekleri biçiminde hazırlanırlar.

D şıkkı harici tüm şıklar, Gözlemsel tekniklere örnektir.

Otobiyografi, bireyi tanıma teknikleri içinde geçerliliği en düşük olan tekniklerden biridir. Bu yüzden otobiyografi yoluyla elde edilen bilgiler, diğer tekniklerle elde edilen bilgilerle güçlendirilmeli ve yeniden değerlendirilmelidir.

Portfolyo sunumlarında asıl önemli olan, sadece aileye dönüt vermek değil, çocuğun kendindeki gelişimi ve değişimi görerek kendisiyle gurur duymasını sağlayabilmektir. Bu nedenle portfolyolar, çocuğu tanımak ve çocuğun kendini tanıması için kullanılan en güdüleyici araçlardan biri olarak görülebilir.

Değerlendirme, yapılan ölçme sonucunda elde edilen sonuçların bir ölçütle karşılaştırılarak, elde edilen ölçümün sonuçları üzerinden karar verme işlemidir. Doğru cevap B'dir.

Çocukları tanıma ve değerlendirme ilkeleri şunlardır:

• Çocukları tanıma ve değerlendirme konusunda birçok teknik ve araç vardır. Ancak
kullanılan teknik ve araç amaca uygun olmalı ve tekniği bilen kişiler tarafından
uygulanmalıdır.
• Çocuk hakkında elde edilen bilgiler, çocukla uygun bir biçimde paylaşılmalıdır.
Çünkü çocuğu tanımanın asıl amacı, çocuğun kendisine yardımcı olmaktır.
• Çocuğu tanıma, sadece çocuğun tanınması anlamına gelmemelidir. Çocuk tek başına değil çevresi ile birlikte ele alınmalıdır.
• Değerlendirme belli bir amaca hizmet etmelidir. Böylece hem belirli bir amaç için
işe sokulan değerlendirme sonuçlarını elde etmek hem de elde edilen sonuçların
tutarlılığı ve güvenirliğini sağlamak kolay olacaktır.
• Çocukları tanıma sürekli olmalıdır. Çünkü bu dönem çocukları çok değişkendir.
Bu nedenle çocukları tanıma işlemleri sistematik ve düzenli olmalıdır.
• Çocuklarla ilgili toplanan bilgiler sistematik biçimde kaydedilmeli ve düzenli olarak değerlendirilmelidir.
• Değerlendirme, tüm öğrencilerin yararına olmalıdır. Bu yarar eğitim programlarının
kalitesinin geliştirilmesiyle ya da doğrudan çocuğa sunulan hizmetler yoluyla olabilir.
• Çocukları tanıma sürecinde çocukların yapamadıklarından daha çok yapabildiklerine odaklanılmalıdır. Bu durum çocukların öz güven duygularını olumlu ya da
olumsuz etkileyeceğinden son derece önemlidir.
• Çocuklarla ilgili elde edilen bilgiler doğru ve tarafsız biçimde elde edilmeli ve yine
aynı esalara dayalı olarak da değerlendirilmelidir.
• Çocukları tanıma sürecinde kullanılabilecek pek çok ölçme aracı vardır. Bu nedenle öğretmenler kullanacakları aracın özelliklerini çok iyi bilmeliler, elde ettikleri
verilerin sonuçlarını değerlendiriken de adil olmalıdırlar. Ayrıca kullanılması zaman ve enerji kaybına neden olacak araçlar yerine daha uygun, kolay ve ekonomik
araçları tercih etmelidirler.
• Çocukların her yönüyle bir bütün olarak tanınıp değerlendirilmesi esastır. Bu nedenle çocukları tanıma sürecinde tek bir yöntem ya da araç, çocukların farklı özelliklerini belirlemede ve tanımada yeterli değildir. Bu yüzden birden fazla araç ve yöntem
kullanılmalı ve toplanan tüm bilgiler birlikte değerlendirilip yorumlanmalıdır.
• Çocukların yaptıkları kadar, yaptıklarını neden, nasıl ve ne düzeyde yaptıkları da
önemlidir. Bu nedenle çocukların yaptıklarının gerekçelerini, süreçte yaşadıklarını ve
bunun sonuca olan etkilerini belirlemeyi amaçlayan paylaşım ortamı yaratılmalıdır.
• Çocukları tanıma amaçlı standart testler kullanılması gerektiğinde, geçerlik ve güvenirliği ortaya konulmuş testler tercih edilmelidir.
• Çocukları tanıma ve değerlendirme çalışmaları eğitim programlarının bir parçasıdır. Eğitim durumlarında yaşanan her şey çocuk hakkında bir veri kaynağı olabileceğinden uygulama aşamasında çok dikkatli olunmalıdır.

Doğru cevap A'dır.

Bireyin tanınması gereken özellikleri üç ana başlıkta toplanmaktadır. Bunlar; bireyin fiziksel ve biyolojik özellikleri, davranışsal özellikleri ve sosyokültürel ve ekonomik koşullarıdır. Doğru cevap E'dir.

Ailenin benzer bir sosyal çevrede yer alması, gelişimde bireysel bir farklılık değil benzerlik yaratmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Tanılayıcı değerlendirmenin (diagnostic evaluation) amacı öğrencilerin herhangi bir programa veya öğretim etkinliğine başlamadan önceki bilişsel davranışlarını, duyuşsal özelliklerini ve devinsel/psiko-motor becerilerini belirlemektir. Doğru cevap C'dir.

Düzey belirleyici değerlendirme (summative evaluation) program sonunda ya da bir öğretim etkinliği sonunda yapılan öğrencinin program sonundaki başarı düzeyini belirlemeye dönük öğrencilerin kazandıkları davranış, özellik ve becerilerin ölçülmesini amaçlayan değerlendirmedir. Doğru cevap A'dır.

Formal değerlendirme, standart değerlendirme, geleneksel değerlendirme ya da nesnel
değerlendirme gibi kavramlarla da ifade edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

İnformal değerlendirme alan yazında performans değerlendirme, özgün (authentic) değerlendirme, doğrudan (direct) değerlendirme gibi kavramlarla da ifade edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Standart testler maksimum performans (yetenek, başarı testleri), tipik davranış
testleri (ilgi envanterleri, kişilik testleri, tutum ölçekleri) olarak iki gruba ayrılır. Doğru cevap A'dır.

İlgi envanterleri bireylerin hiçbir baskı veya zorlamaya maruz kalmadan herhangi bir uyarıcıyla ilgili beğenip beğenmeme, sevip sevmeme, hoşlanıp hoşlanmama, haz, keyif ve zevk alıp almama durumunu kendi özgür iradelerine göre yansıtan araçlardır. Doğru cevap E'dir.