ÇOCUKLARI TANIMA VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 22

Türkiye’nin ilk yerli zeka ölçeği olacak Anadolu-Sak Zekâ Ölçeği (ASIS) Anadolu Üniversitesi ve Milli Eğitim Bakanlığı desteğiyle geliştirilmiştir.

Geçerli ve güvenilir test geliştirmek ölçme ve değerlendirme alanında uzmanlık gerektirmektedir. Bu nedenle çocuk gelişim uzmanları standart test geliştirmek zorunda değildir. Ancak çocuk gelişimi uzmanları geliştirilmiş standart testleri uygun bir biçimde seçmek ve uygulamak konusunda uzman olmalıdırlar.

Aile yapısındaki farklılıklar çocuğun sosyo-kültürel özelliklerinden biridir

İdiyografik ölçme yöntemleri, bireysel olarak
her bir çocuğu tanımaya ve anlamaya yönelik kullanılır.

İdiyografik ölçme yöntemlerinin başlıcaları gözlem, görüşme, portfolyo ve durum çalışmasıdır.

Normatif ölçme yöntemleri insan davranışlarının açıklanması için genel veya evrensel ilke ve yasaların incelenmesini savunan empirisizm anlayışına dayanır.

Sonuçların yorumlanmasında bazı unsurlar gözetilir. Bunlar arasında, çocuk davranışı ile test puanları arasındaki ilişkinin ortaya konması; hangi test puanının sağladığı bilginin yararlı olduğunun irdelenmesi; sonuçların raporlanmasında ölçme hataları için pay bırakılması ve test performansının bağıl ölçütlere göre değerlendirilmesi sayılabilir.

Dünyada zekâ testlerinin devlet okullarında kullanımı yaklaşık bir asır önce Alfred Binet ve Theodore Simon ile başlamıştır. Fransız okullarındaki başarı ölçütü esas alınarak özel eğitime ihtiyaç duyan çocukları belirlemek amacıyla Binet-Simon Ölçeği geliştirilir.

Testlerin kapsamlı ve uzun olması çocukların gelişimsel özelliklerine uygun olmayabilir.
• Çocuk testlerdeki soru türüne alışık olmayabilir.
• Çocuklar uzun süre testlere odaklanamama sorunu yaşayabilir ve bu da geçersiz sonuçlar elde edilmesine yol açabilir.

Çocuğun dil/iletişim becerileri uygun cevabı vermeye yetmeyebilir; konuşarak anlatmak yerine yaparak göstermek çocuğa daha uygun olabilir.
• Çocuk test yönergesini anlamayabilir.
• Seçeneklerin nasıl kullanılması gerektiği çocuk için belirsizlik yaratabilir. Örneğin seçeneklerden en doğru olanı belirlemek bir çocuk için anlamsız olabilir.
• Testi uygulayıcısının çocukla ilişkisi çocuğun yanıtlarını olumsuz etkileyebilir. Çocuk tanımadığı birine karşı bildiği yanıtları bile doğru ifade etmekte zorlanabilir.
• Bazı kültürlerde doğrudan sorgulamak kaba ya da uygunsuz karşılanabilir.
• Anlamlı bir bağlam ya da örnek içine yerleştirilmeden sunulan soruları anlamak çocuk için zor olabilir.
• Çocuğun devam ettiği okul ya da sınıftan kaynaklanan ölçme hataları gözlenebilir.
Örneğin; bir sınıftaki öğretmen daha fazla doğrudan sorular kullanıyorsa, o öğretmenin öğrencileri testte daha başarılı olabilir.

Tanılayıcı değerlendirme çocukların gelişimlerine, bilgi düzeylerine ve becerilerine yönelik derinlemesine bilgiye ulaşmak amacıyla ayrıntılı soruların yanıtlandığı kapsamlı bir süreçtir.

DGTT, 0-6 yaş arasındaki, görünüş itibariyle sağlıklı olan çocuklara uygulanmak üzere düzenlenen bu test, çocuğun yaşına uygun birtakım becerilerini değerlendirmektedir.

• Genel zeka düzeyinin tespiti amacıyla: WISC-R (6-16 Yaş), Stanford Binet Zekâ testi (2-14 Yaş)
• İşitme, Dil ve konuşma güçlüğü olan bireylere: Leither Porformans Testi (2-18 Yaş)
• Görme yetersizliği bulunan bireylere: Görmeyenler için Stanford Binet Zekâ kesti (2-14 Yaş)
• Görsel algı düzeyinin belirlemeye yönelik: Bender Geştalt Görsel Algı Testi (5-11 Yaş)
• Dil gelişiminin belirlenmesi amacıyla: PEABODY Resim Kelime Testi (2-12 yaş)

Standart testlerin okullarda oynadığı rol nedeniyle, tüm öğretmenlerin hâkim olması gereken yeterlikler bulunmaktadır. Bunlar; (a) her bir eğitsel ölçme etkinliği için uygun yaklaşımı seçme, (b) belirlenen yaklaşıma uygun standart testleri seçme, (c) standart testlerin teknik özelliklerini değerlendirme, standart testleri yönergeye uygun bir şekilde uygulama (d) standart testlerin sonuçlarını yorumlama, (e) standart testlerin sonuçlarını kullanma, (f) akademik kararlar alırken standart testler dışında farklı bilgi kaynaklarından yararlanma ve (g) standart test sonuçlarını başkalarıyla paylaşmadır.

İdiyografik ölçme yöntemleri, bireysel olarak her bir çocuğu tanımaya ve anlamaya yönelik kullanılır. Özellikle çocukluk dönemlerinde belli ve uygun bir amaç için kullanıldıklarında önemli bir rol oynarlar. İdiyografik yöntemler, çocukların var olan performans düzeyi hakkında bilgi verir; öğretimin planlanması ve geliştirilmesi ile ilgili kararların verilmesinde yardımcı olur; öğretim yaklaşımlarının gözden geçirilmesini sağlar; çocuğun gelişimini ve öğrenme düzeyini belgeler ve ayrıntılı değerlendirme stratejileriyle ölçer. Gelecekteki performans için değil, mevcut durumu ortaya koymak için tasarımlanır. Bu yöntemlerin uygulanmasında, puanlanmasında (eğer puanlanırlarsa) ve sonuçların yorumlanmasında öznellik söz konusudur. Bazıları çocuğu doğrudan işin içine katarken bazıları bu sürece tanık olanların gözlemlerine dayanır. Buna göre cevap “B” seçeneğidir.

Normatif ölçme yöntemleri insan davranışlarının açıklanması için genel veya evrensel ilke ve yasaların incelenmesini savunan empirisizm anlayışına dayanır. Bu yaklaşımda davranışın altında yatan genel ilke ve yasaları belirlemek amacıyla birden fazla çocuk incelenir ve çocukluk dönemlerine ilişkin ortak evrensel özellikler belirlenmeye çalışılır. Evrensel ilkelere dayanarak bir çocuğun belirli durumlarda nasıl davranacağı tahmin ve kontrol edilmeye çalışılır. Deneycilere göre, idiyografik ölçme sonuçları kesin değildir; hatta çocukları anlamak ya da onlarla çalışma yapmak için fazla kişisel ve özneldir (Seefeldt ve Galper, 1998). Buna göre cevap “C” seçeneğidir.

Mutlak değerlendirme, bir çocuğun başarısının daha önceden belirlenmiş bir ölçüte göre değerlendirildiği yaklaşımdır. Çocuğun belli bir zamanda neyi bildiği ve neleri yapabildiği ölçülür ve her çocuğun değerlendirme sonucu, içinde bulunduğu gruptan bağımsız olarak değerlendirilir (Reynolds, Livingston ve Willson, 2006). Örneğin bir çocuğun üçer aylık aralıklarla yapılan mutlak ölçümlerinde hedeflenen kazanımlara ulaşamadığı belirlenirse, bu çocuk için özel bir destek programı tasarlanabilir. Mutlak değerlendirmede başarı ölçütü nesneldir ve çocuğun başarısı diğer çocuklara göre değerlendirilmez. Başta belirtilen kazanımlara ulaşan tüm çocuklar başarılı kabul edilir. Buna göre cevap “E” seçeneğidir.

Bağıl değerlendirme yaklaşımı ise, bir çocuğun başarısının aynı grupta yer aldığı diğer çocuklarla karşılaştırıldığındaki sırasına göre yorumlandığı değerlendirme yaklaşımıdır. Bağıl değerlendirmede belirlenmiş ölçütlere erişme düzeyi değil sıralama esastır. Buna göre cevap “D” seçeneğidir.

Standart testler; hazırlanması, uygulanması, puanlanması ve sonuçlarının yorumlanması belirli kurallar ve uygulama adımları çerçevesinde gerçekleştirilen bir ölçme aracıdır. Standart testlerle ilgili sıkça duyacağımız terimlerden ilki testlerin psikometrik özellikleridir. Burada kastedilen, o testin ölçme sonucu veya istatistiksel nitelikleridir. Bu ölçüm nitelikleri, güvenirlik ve geçerliği kapsar. Geçerlik, test sonucunun kullanış amacına ne kadar hizmet ettiğinin derecesidir (Reynolds ve diğ., 2006). Buna göre cevap “A” seçeneğidir.

Standart testler; hazırlanması, uygulanması, puanlanması ve sonuçlarının yorumlanması belirli kurallar ve uygulama adımları çerçevesinde gerçekleştirilen bir ölçme aracıdır. Standart testlerle ilgili sıkça duyacağımız terimlerden ilki testlerin psikometrik özellikleridir. Burada kastedilen, o testin ölçme sonucu veya istatistiksel nitelikleridir. Bu ölçüm nitelikleri, güvenirlik ve geçerliği kapsar. Güvenirlik, bir test sonucunun ölçme hataların dan ne kadar muaf olduğunun ve ölçtüğü şeyi ne kadar tutarlı ölçebildiğinin derecesidir. Örneğin; bir testin aynı gruba aynı şartlarda iki veya üç defa uygulanıp birbirine yakın sonuçların elde edilmesidir. Buna göre cevap “C” seçeneğidir.

Okul öncesi ve ilkokul çocukları için tasarlanmış standart başarı testlerinin sayısı oldukça fazladır ve her çeşitte, her kategoride ve her amaç için mevcuttur. Örneğin; Metropolitan Hazırbulunuşluk Testleri, Temel Beceriler için Woodcock-Johnson Testleri gibi daha popüler testlerin sadece birkaçı çocuğun güncel becerileri ve okula hazır olma durumunu belirlemek için tasarlanmıştır. Buna göre cevap “D” seçneğidir.