ÇOCUKLARI TANIMA VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 26

İnformal değerlendirme alan yazında performans değerlendirme, özgün (authentic) değerlendirme, doğrudan (direct) değerlendirme gibi kavramlarla da ifade edilmektedir. İnformal değerlendirme, standart testler ve benzeri gelişim envanterleri ve başarı testleri dışında kalan hemen her türlü değerlendirme tipini içeren geniş bir değerlendirmedir. İnformal değerlendirme daha çok doğal ortamlarda (örneğin; sınıfta, oyun alanında, evde) ve rutin etkinlikler içinde (örneğin; grup etkinlikleri, oyun alanlarındaki sosyal etkileşim) gerçekleştirilir. Bu tür değerlendirmeler öğretim ve değerlendirme arasında doğrudan bağ kurulmasına hizmet eder. Öğretmen çocukların var olan performansı hakkında bilgi edinebilir, bu bilgiye dayalı olarak öğretim etkinliklerini planlayabilir. Öğretimin planlanması, uygulamanın etkiliği ve verimliliğine ilişkin veri toplamak amacıyla da çeşitli informal tekniklerden yararlanılır. Bireyin tanınmasında kullanılmak üzere geliştirilmiş pek çok teknik vardır. Bunların bir kısmı okuma-yazmaya dayalı oldukları için okul öncesi dönem çocuklarına uygulanamamaktadır. Bir kısmı ise konuşma ile kendini ifade edebilme becerisine dayalı olduğu için çocuğu tanımada kullanılması güçlükler içermektedir. Testler ise özel uzmanlık gerektirdiği için öğretmen tarafından kullanılıp, sonuçlarının yorumlanması mümkün olmamaktadır. Çünkü Türkiye’deki mevcut öğretmen yetiştirme programları buna pek uygun değildir. Bu nedenle okul öncesi dönemde daha çok informal değerlendirme yaklaşımlarının kullanılması ön plana çıkmaktadır. Okul öncesi çocukları tanımak ve değerlendirmek için en uygun değerlendirme türlerinden olan portfolyo değerlendirme ve oyun temelli değerlendirme de bu yaklaşımın içine girmektedir.

Bireyi tanımak, bireyle ilgili birçok bilgiye sahip olmak demektir. Bu da bireyin çeşitli nitelikleriyle ilgili her türlü bilgiyi ulaşmayı ve elde etmeyi zorunlu hale getirir. Bireyin her türlü ilgi, yetenek, kişilik ve davranış özellikleriyle ilgili aynı anda, toplu biçimde ve tek bir araçla bilgi elde etmek mümkün değildir. Bu nedenle bireylerin farklı özelliklerine ilişkin farklı bilgiler, ayrı ayrı, tek tek ve her biri birbirinden farklı yaklaşım, yöntem, teknik ve araçlarla elde edilmektedir. Bireyleri tanımada kullanılan yaklaşım ve tekniklerin çok sayıda ve özellikte olduğu bilinmekle birlikte, bunların belli ölçüt ve özelliklere göre gruplandırarak sınıflandırıldığı görülmektedir. Bir sınıflamaya göre teknikler test ve test dışı teknikler olarak iki gruba ayrılmış, buna göre de kişilik, yetenek, ilgi ve tutum envanterleri test grubuna; anket, görüşme ve gözlem de test dışı tekniklere dâhil edilmiştir. Öte yandan bir başka sınıflamada da bilgi kaynağı, bilginin elde edilme biçim ve süreci ile bilgilerin toplanması aşamasında yapılabilecek hata kaynakları dikkate alınarak yapılan sınıflamaya göre de aşağıda sıralanan dört farklı teknik oluşturulmuştur.

Kendini anlatma teknikleri, görüşme, anket, envanter, problem tarama listeleri, otobiyografi, psikodrama, oyun ve oyun terapisi, arzu listeleridir.

Gözleme dayalı teknikler arasında gözlem, derecelendirme ölçekleri, anekdot/vaka kaydı, denetim listeleri, özel kayıt çizelgeleri, gelişim dosyaları/portfolyo, sosyometri ve ev ziyaretleri sayılabilir.

Yapay gözlem, laboratuvar ortamlarındaki gözlem gibi önceden hazırlanmış ve kişinin sürekli ya da daha önce hiç bulunmadığı ortamlarda gerçekleştirilen gözlemdir.

Portfolyo, kişinin özgün ürünü ya da ürünlerinden seçilerek oluşan, zaman içindeki gelişimini yansıtan, planlı ve amaçlı şekilde düzenlenmiş çalışmalar topluluğudur.

Sosyometri, bir grubu oluşturan bireylerin sosyal durumunu, birbirleri ile olan ilişki biçimlerini, grup içindeki alt gruplar, kısaca grubun gerçek görünümü ve grup bütünlüğü hakkında objektif bilgi edinmek için en güvenilir tekniktir. Sosyometri, belirli bir zamanda bir grubun bütün üyeleri arasında mevcut tüm sosyal ilişkileri ortaya koyması bakımından pratik ve kullanışlı bir yöntem olmakla birlikte, bu sosyal ilişkilerin arkasındaki nedenler, değerler ve tutumlar hakkında fazla bir ipucu vermez. Bu bakımdan sosyometri daha ileri incelemeler ve değerlendirmeler için bir başlangıç noktası olarak düşünülmelidir (MEB, 2013a). Sosyometri tekniği 4 yaştan itibaren kullanılabilecek, birden fazla uygulama biçimi ve çeşidi olan, sosyal konum, akran kabul-reddi açısından güvenilir veri sunan, işlevsel bir ölçme aracıdır. Sosyometri bir eğitim-öğretim yılı içinde birden fazla kez ve gereksinim duyuldukça uygulanabilecek bir tekniktir. Ayrıca farklı soru biçimleri ile de esnek bir yapıya sahiptir. Bu nedenle öğretmenler ve eğitimciler amaçları doğrultusunda sosyometri uygulamalarını şekillendirebilirler.

Paradigma: Herhangi bir alanda benimsenen yerleşik yazılı ve yazılı olmayan tüm kurallardır

Çocuklarla yapılan kuramlar : Davranışçı,Bilişsel,fizyolojik,Psikodinamik, Hümanistik Kuramlardır

Carl Rogers ve Abraham Maslow öncülüğünde gelişen bu kuram nitel paradigmanın daha uygun olduğu görüşündedir.

Özellikle günümüzde nicel olarak gerçekleştirilen özel eğitim araştırmalarında davranışçı kuramın tercih edildiği görülmektedir. öğretmenler ve eğitimciler de özellikle sınıflarındaki ve okullarındaki kaynaştırma öğrencisi olan çocuklarla davranışçı kuramın varsayımlarına uygun araştırmalar yürütebilir

Uygulamalı araştırmaların amacı günlük yaşamda karşılaşılan sorunlara çözüm yolları bulmaktır

Nicel araştırmalar deseleri arasında, deneysel, bağıntısal ve betimsel araştırma  desenleri sayılabilir. Nicel araştırmalar içinde en çok bilineni anketlere dayalı yapılan betimselaraştırma desenleri sayılabilir.

Eylem araştırmaları planlama, uygulama, tanımlama ve değerlendirme döngüsünün ardışık olarak yerine getirilmesiyle gerçekleşmektedir.

Unicef'e göre, çocuklarla yapılacak araştırmalarda etik ilkeler: Metodolojik sınırlılıklar, çocuğu bilgilendirme, aydınlatılmış ortam, mülkiyet,çocuğa ve düşüncelerine saygı, eşitlik ve ayrım yapmamadır.

Mülkiyet: Araştırma sonucunda elde edilen çalışmaları (resim, fotoğraf, kayıt vb.) çocukların ve ailelerinin izni alınmadan ve teliflerinin ödenmeden kullanılması hem etik hukuki sonuçlar doğuracak işlerdir.

Nitel olarak gerçekleştirilen çalışmalarda üç tür veriden söz edilmektedir. Deneyimlerin, duyguların ve düşüncelerin aktarıldığı derin görüşmeler, ikincisi etkinliklerinin,davranışlarının ve hareketlerinin toplumsal yapı içinde eksiksiz biçimde doğrudan yansıtıldığı gözlemler ve son olarak çeşitli dökümanlar

Çocuklarla yapılan araştırmada dikkat edilmesi gereken konular:
• Temel engel araştırmacının alışkanlıklarıdır.
• Temel veri kaynakları çocukların kendileri, aileleri ve toplumdur.
• Araştırmalar çocukların ilgi ve çıkarlarına dayandırılmak zorundadır.
• Araştırmalar çocukların adına ve onların düşündüğü gibi yürütülmelidir. Doğru cevap E'dir.

Punch (2002) çocuklarla araştırma yapmanın, yetişkinlerle araştırma yapmaktan farklı olduğunu vurgulamaktadır. Punch, bu farklılıkların yetişkinlerin çocuklara ilişkin algılarından, çocukların toplumdaki konumlarının hafife alınmasından, çocukların toplumsal olarak ötekileştirilmesinden ve son olarak çocukların doğalarından kaynaklandığını ileri sürmektedir. Çocukların sınırlı ve farklı bir sözcük dağarcıkları vardır, sözcükleri farklı biçimlerde anlamlandırır, dünyaya ilişkin daha az deneyimlere sahiptir ve daha kısa dikkat süreleri vardır. Bunlar çocukları, yetişkinlerden ayıran en önemli farklardır (Boyden ve Ennew, 1997). Çocuklarla yürütülen araştırmalardaki sorunlardan bir diğeri de, araştırma desenleri veya kullanılan veri toplama yöntemleridir. Çocuk araştırmalarında yapılan gözlemlerin en büyük sorunu; yetişkin araştırmacıların, çocukların sosyal dünyalarına tam anlamıyla bir katılımcı olamayacaklarını göz ardı etmeleridir (Hill, 1997). Çocuklarla yapılan araştırmalarda; günlükler, resimler, cümle tamamlama-yazma, çizim yapma gibi farklı veri toplama tekniklerinin işe koşulması konusunda bir eğilim olduğu belirtilmektedir (Punch, 2002). Çocuk merkezli tekniklerin çocuğun doğasına daha uygun olduğu söylenebilir. Bu tekniklerle çocuğun kendisini daha iyi, daha rahat ve daha özgürce ifade etmesine olanak tanınmış olur. Araştırma konusuyla ilgili çocuklardan derinlemesine bilgi alınmasını sağlar. Böylelikle daha geçerli ve güvenilir bilgiler edinilmiş olur. Verilen tüm öncüller doğru olduğundan cevap E'dir.