ÇOCUK VE OYUN

Ülkemizde de 1997 yılında yürürlüğe giren 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile özel gereksinimi olan çocuklar için okul öncesi eğitim zorunlu hale getirilmiştir.

Oyun, özel gereksinimi olan ve olmayan tüm çocukların en temel haklarından biridir ve bu hak 1989 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve daha sonraki yıllarda da Türkiye tarafından da onaylanan Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile güvence altına alınmıştır.

Görme yetersizliği olan çocuklar oyun araç gereçlerini görme dışında diğer duyularını kullanarak keşfederler. Oyuncak ya da nesnelerin işlevleri yerine oyuncakların büyüklüğü, şekli, dokusu gibi özelikleriyle daha çok meşgul olurlar.

Sosyal oyun basamakları; uğraşsız davranış, yalnız oyun, seyirci (izleyici), paralel oyun, birlikte oyun ve iş birlikçi oyun olmak üzere kendi içinde beş aşamadan oluşur.

Özel eğitim alan yazında ipucu hiyerarşisinin farklı şekilde kullanıldığı etkililiği ve verimliliği kanıtlanmış etkili öğretim uygulamaları yer almaktadır. Öğretim sırasında ipucu olarak kullanılabilecek altı tür ipucu vardır. Bunlar;
a. jest/mimik ipucu,
b. işaret ipucu,
c. resimli/iki boyutlu ipucu,
d. sözel ipucu,
e. model ipucu ve
f. fiziksel ipucudur.

Otizmli çocukların üç temel alanda sorunlar yaşamaları bu çocukların oyun davranış- larında yetersizlikler yaşamasına neden olmaktadır. Bu üç temel alan: sosyal etkileşim sorunları; sözel ve sözel olmayan iletişimde ve hayal gücünde sorunlar; sınırlı ve yinelenen ilgiler, etkinlikler ve davranışlardır. Düşüncelerini, isteklerini ve hislerini diğerleriyle paylaşmada isteksiz olma, diğerlerinin hislerini düşüncelerini anlamada yetersizlik sosyal etkileşim davranışlarını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca otizmli çocuklarda sembolik oyunlar genellikle çok az ortaya çıkmaktadır. Oyunlar sırasında hayal gücü ve oyunlarının çeşitliliği çok az görülür. Doğru cevap D'dir.

Bilişsel oyun basamakları; fonksiyonel (duyusal motor) oyun, yapı-inşa oyunu, sembolik (hayalî, dramatik) oyun ve kurallı oyunlar olmak üzere dört aşamadan oluşur.

Yapılandırılmış öğretim, öğretimin bir plana bağlı olarak yürütülmesidir. Değerlendirme, ipucu sunma, pekiştirme, ipuçlarını silikleştirme, kayıt tutma gibi unsurları içermektedir.

Sembolik oyunda üç tür sembolik davranış görülür:

(a) herhangi bir nesneyi başka bir nesne yerine kullanma;
(b) nesnelere, kendisine ya da başkalarına roller ve insani duygular yükleme
(c) bir nesneyi yokken varmış gibi hayal etme.

Resim, fotoğraf, renk, yazı ve nesne gibi görsel destekler, sözel iletişim becerileri sınırlı olan otizmli çocuklarda etkileşim kurmada çok önemli bir role sahiptir.

Oyunun planlanması özel gereksinimi olan çocuğun günün hangi zamanlarında, kimlerle, nerede, ne ile oynayacağını gösterir.

Özel gereksinimi olan çocukların normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı ortamda olarak birlikte eğitim almalarına kaynaştırma denir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Özel gereksinime ihtiyaç duyan çocuklar kendiliğinden oyun kuramaz ve genellikle bir yetişkinin eşlik etmesine ihtiyaç duyarlar. Normal gelişim gösteren çocuklar ise taklit ederek oyunları öğrenir ve geliştirirler. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İnsülin direnci özel eğitime gereksinim duyulan bir tanı değildir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Dil ve konuşma güçlüğü yaşayan çocuklar, görsel resimler ya da hazırlanan iletişim kartları ile oyuna dahil edilebilir. Karaoke ise sözlü bir eylem olduğu için uygun değildir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Otizmli çocukların üç temel alanda sorunlar yaşamaları bu çocukların oyun davranışlarında yetersizlikler yaşamasına neden olmaktadır. Bu üç temel alan: sosyal etkileşim sorunları; sözel ve sözel olmayan iletişimde ve hayal gücünde sorunlar; sınırlı ve yinelenen ilgiler, etkinlikler ve davranışlardır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Görme yetersizliği olan çocuklar akranlarını gözlemleyemedikleri için onları taklit etmeleri de mümkün olmamaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Doğal oyun stratejilerinde çocuklar oyun ortamını kendileri seçer ve etkinlikleri kendi ilgileri
doğrultusunda yönlendirirler. Böylece çocuğun oyuna aktif ve istekli katılımı öğrenmeyi etkili kılmaktadır.Doğru yanıt B seçeneğidir.

Çocuğun ebeveyni ile kurduğu ilişki oyun davranışını belirlemede sorulan sorular arasında değildir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı özel eğitim ve öğretim sırasında ipucu olarak kullanılabilecek ipucudur?. Doğru yanıt E seçeneğidir.