ÇOCUK VE OYUN

Ülkemizde de 1997 yılında yürürlüğe giren 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile özel gereksinimi olan çocuklar için okulöncesi eğitim zorunlu hâle getirilmiştir.

Normal gelişim gösteren akranlarından daha farklı öğretimsel düzenlemelere gereksinimleri olan gruplar ise zihin yetersizliği olan ve otizmli çocuklardır.

Zihin yetersizliği olan çocuklar daha çok motor gelişimin ön planda olduğu basit düzeyde oyunları oynama eğilimindedirler

Oyunlar sırasında hayalî/sembolik oyun davranışları çok az görülür.

Özel gereksinimi olan çocuğun oyun davranışlarındaki yetersizliklerini belirlemek başka bir deyişle onun oyun seviyesini belirlemek için gözlem yapmalısınız

Sosyal oyun basamakları; uğraşsız davranış, yalnız oyun, seyirci (izleyici), paralel oyun, birlikte oyun ve iş birlikçi oyun olmak üzere kendi içinde beş aşamadan
oluşur.

Bilişsel oyun basamakları; fonksiyonel (duyusal motor) oyun, yapı-inşa oyunu, sembolik (hayalî, dramatik) oyun ve kurallı oyunlar olmak üzere dört aşamadan
oluşur.

Öğretim sırasında ipucu
olarak kullanılabilecek altı tür ipucu vardır. Bunlar;
jest/mimik ipucu, işaret ipucu, resimli/iki boyutlu ipucu,sözel ipucu,model ipucu ve fiziksel ipucudur

Öğretmen çocuklar oynarken oyunu dışarıdan gözlemleyerek ihtiyaç duydukları sözcükleri ya da yapması gereken eylemleri çocuklara hatırlatmalıdır. Hatırlatmaların yanı sıra çocuklara yöneltilen sorularda çocuklar için ipucu olma özelliği gösterebilir. Açıklamaların ya da soruların yanı sıra, çocuğun oyun davranışlarını pekiştirmek için oyunla ilgili yönlendirici yorumlar yapılabilir. Ayrıca karasız kalınan durumlarda oyunla ilgili seçenekler sunmada çocuğun oyununu genişletmesine yardımcı olacaktır.

İşitme yetersizliği olan çocuklar çevrelerindeki çocukları gözleyerek ve taklit ederek uygun oyun formlarını öğrenebilen,bazı durumlarda normal gelişim
gösteren akranlarının oyun sırasında duydukları heyecanı yaşayamayan ve daha çok fiziksel eylemler sergileyebilirler

Dil ve konuşma güçlüğü olan çocukların oyun sırasında gözlemlenen temel yetersizlikleri çevresindeki bireylerle uygun şekilde iletişim kuramamalarıdır.Doğru cevap D'dir.

Oyun sırasında diğer çocukları anlamada ve kendilerini uygun şekilde ifade etmede sorunları vardır. Çoğu zaman çocuklar arasındaki bu iletişimi öğretmen sağlamak durumunda kalmaktadır. Öğretmen oyunun tam bir katılımcısı olmasa da oyunu uzaktan izleyerek gerektiğinde müdahale etmelidir. Böyle durumlarda, görsel resimler ya da hazırlanan iletişim kartları öğretmenlerin işlerini kolaylaştırabilir. Doğru cevap E'dir.

Otizmli çocukların üç temel alanda sorunlar yaşamaları bu çocukların oyun davranışlarında yetersizlikler yaşamasına neden olmaktadır. Bu üç temel alan: sosyal etkileşim sorunları; sözel ve sözel olmayan iletişimde ve hayal gücünde sorunlar; sınırlı ve yinelenen ilgiler, etkinlikler ve davranışlardır. Doğru cevap D'dir.

Otizmli çocuklarda sembolik oyunlar genellikle çok az ortaya çıkmaktadır. Oyunlar sırasında hayal gücü ve oyunlarının çeşitliliği çok az görülür. Doğru cevap A'dır.

Otizmli çocuklar kendiliğinden oyun kuramazlar, öğrendikleri eylemleri tekrarlar, yeni oyun araçlarını denemek yerine daha önceden edindikleri oyun becerilerini çok basit düzeyde kullanırlar. Hayalî oyunlarda isteksizdirler. Sembolik oyunda davranışları son derece sınırlıdır. Tüm bu sorunlar otizmli çocukların akranlarıyla benzer oyunlar oynamalarını ya da onlarla olan arkadaşlık ilişkilerini geliştirmelerini zorlaştırır.

İşitme yetersizliği olan çocuklar, zihin yetersizliği ve otizmli çocuklarda olduğu gibi oyun becerilerini sistematik olarak basamaklar hâlinde öğrenmeye ihtiyaç duymazlar. Onlar çevrelerindeki çocukları gözleyerek ve taklit ederek uygun oyun formlarını öğrenebilirler. Doğru cevap B'dir.

Ortopedik yetersizliği olan çocuklar, yürüme, koşma, tırmanma gibi hareketlerden kaçınırlar. Doğru cevap B'dir.

Özel gereksinimi olan çocuklara oyun becerilerinin öğretiminde sistematik öğretimi temel alan pek çok strateji kullanılmaktadır. Bu stratejiler yönlendirici olan yapılandırılmış oyun stratejileri (ipucu sunma, basamaklandırılmış öğretim, pekiştirme), yönlendirici olmayan doğal oyun stratejileri (çevresel düzenlemeler, çocuğun ilgi duyduğu oyuncalardan yola çıkma) ve bazı uygulamalarda da hem yönlendirici/yapılandırılırmış hem de doğal öğretim birlikte kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Öğretim sırasında ipucu olarak kullanılabilecek altı tür ipucu vardır. Bunlar; a. jest/mimik ipucu, b. işaret ipucu, c. resimli/iki boyutlu ipucu, d. sözel ipucu, e. model ipucu ve f. fiziksel ipucudur. Doğru cevap D'dir.

Oyun arkadaşlığı konusunda bilinmesi gereken önemli husus; çocuğa yeni bir oyunu öğretmek değil, arkadaşlarıyla birlikte oynama becerisini kazandırmaktır. Doğru cevap B'dir.