ÇOCUK VE OYUN

Değerlendirme yapmak için önce değerlendirmenin
amacının belirlenmesi gereklidir. Daha sonra değerlendirme amacına uygun yöntem ve
varsa araçlar belirlenmelidir. Çocuğun hangi oyunda değerlendirileceğine ve değerlendirmenin
amacına göre ürün değerlendirmesi mi yoksa gözlem mi yapılacağına karar verilmelidir.
Bazı durumlarda hem gözlem hem de ürün değerlendirmesi yapmak gerekebilir.
Örneğin, bloklarla oyunun değerlendirilmesinde çocuğun süreçte kullandığı stratejileri
değerlendirmek amacıyla gözlem, ortaya çıkan yapının değerlendirilmesi için ise ürün
değerlendirmesine başvurulmalıdır.

Bir çocukla ilgili gözlem ve değerlendirmelerimizi sadece destek almak istediğimiz
uzmanlarla ya da çocuğun ailesi ile paylaşmalıyız. Çocukla ilgili bilgilerin diğer velilerle paylaşılması etik değildir

Her 10 ya da 15 dakikada bir çocuklara merkez değiştirme zamanı geldiğini belirten bir uyarı ile merkez değişimini sağlamaktadırlar. Bunu yapmalarının amacı hem tüm çocukların her merkezi kullanmasını sağlamak hem de bazı merkezlerin çocuklar tarafından daha çok tercih edilmesi nedeniyle o merkezleri tüm çocukların kullanabilmesini sağlamaktır. Her ne kadar iyi niyetle yapılsa da bu durum aslında oyunun oyun olmaktan çıkmasına neden olmakta ve çocukların
nitelikli oyun oynamalarını engellemektedir. Bu durum oyunun tanımlanmasında kullanılan özelliklerden oyunun gönüllü olması ve içten güdülenme ile çelişkili bir durum oluşturmaktadır

Uğraşsız davranış: Bu aşamada çocuk oyun oynamaz ve bir amacı varmış gibi de
görünmez. Çocuk kıyafetleri veya vücuduyla oynar ya da amaçsızca bir iş yapmadan etrafa bakınır, bir yerde durur ya da yürür.

İşbirlikçi oyun: Bu aşamada çocuklar ortak bir amaca yönelik oynarlar.Grup bilinci
oluşmuştur ve gruptan olmayanlar oyuna dâhil edilmezler.

Birlikte oyun:Gruptaki her çocuk kendi istediği gibi davranır. Oyun, ortak bir amaca veya sonuca yönelik değildir; doğaçlama olarak gelişir. Rol dağılımı, iş paylaşımı yoktur. Birlikte oyun 3,5 yaş civarında görülmeye başlar.

Smilansky’ye göre Oyunda
Görülen Bilişsel Gelişim Evreleri
(Oyun Kategorileri):
• Duyusal-motor/Fonksiyonel
Oyun
• Sembolik Oyun
• Dramatik Oyun
• Sosyo-dramatik oyun
• Yapı Oyunları
• Kurallı Oyunlar

Şema Evresi (7-9 Yaş Civarı). Artık bu evrede çocukların yaptıkları resimler temsil
ettiği nesneye daha çok benzer. Bu evrenin ana özelliği bilinen nesnelerin sembollerinin tekrarlanması ve temel çizgisinin kullanılmasıdı Resimdeki tüm nesneleri mekânda anlamlı bir şekilde yerleştirmeye çalışırlar. Orantıya daha çok dikkat ederler

Şema Öncesi Evre (4-7 Yaş Civarı).bu evrede çocuklar tamamen duyusal olan deneyimlerinden uzaklaşarak artık dünyalarını temsil edecek sembolleri kullanmaya başlarlar..

Oyun hem çocukların gönüllü olarak devam ettiği bir etkinlik olması hem de eğlenceli ve esnek doğası nedeniyle çocukların bilişsel, sosyal, duygusal, dil ve motor gelişimlerini gözlemlemek için en uygun ortam olarak görülmektedir. Oyun aynı zamanda, çocukların dünyayı nasıl algıladığını, duygularını, arkadaş ilişkilerini, ilgilerini, yeteneklerini, desteklenmesi gereken yönlerini, problem çözme becerilerini gözlemlemek için en uygun zamanı sunar. Ayrıca, çocukların oyunlarını gözlemleyerek hangi tür oyunları sevdiklerini, hangi oyuncak ve materyaller ile oynamayı tercih ettiklerini, hangi alanlarda oynamayı seçtiklerini, oyunlarında hangi temaları kullandıklarını, kimlerle oynamaktan hoşlandıklarını, arkadaşları ile nasıl iletişim kurduklarını, problemleri nasıl çözdükleri ile ilgili bilgi edinilir.

Oyun temelli değerlendirme çocukların kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almalarını ve öğrendiklerini değerlendirebilmelerini sağlar. Çocuk oynadığı sembolik oyunun temasını, yaptığı yapıyı ya da sanat çalışmalarını geliştirmek için çaba harcar.

Sistemli gözlem: Bir birey ya da grubun önceden amaçlı ve planlı bir biçimde belirlenmiş davranışlarını gözlemeyi içerir.

Gözlem yaparken bir diğer dikkat etmemiz gereken nokta ise yansız olmak; çocuğun ailesinin dini inançları, etnik kökeni ya da ailesi ile ilişkilerimizi gözleme yansıtmamaktır.

Olgunlaşmış (yüksek nitelikli) Oyunun Yararları:
• Çocuklar arasında daha uzun süreli etkileşim
• Yüksek düzeyli katılım
• Daha çok iş birliği
• Deneyimlerin kontrolü
• Özdenetimin desteklenmesi

Kum havuzunda iki çocuğun yan yana kumdan kaleler yapması fakat oyunla ilgili iletişimde bulunmamaları paralel oyuna örnek olarak verilebilir.

Sara Smilansky (1968) çocukların oyun gelişiminde dört evreden geçtiklerini gözlemlemiştir. Bu evreler: duyusal-motor oyun, sembolik oyun, yapı oyunları ve kurallı oyunlardır.

Sembolik oyun 12-13 ay civarında çocuğun telefonla konuşuyormuş, içecek içiyormuş
gibi yaptığı sembolik davranışlar ile başlar. Çocuğun uyuyormuş, yiyormuş, içiyormuş gibi yapması buna örnek olarak verilebilir. 18 ay civarında cansız nesneler oyuna katılır. Artık davranışların odağı çocuk değil, nesnedir. Cansız nesneler alıcı, çocuk davranışı başlatıcı konumundadır. Kendi yüzünü yıkıyor gibi yapmak yerine, bebeğinin yüzünü yıkıyor gibi yapması ya da kendisi uyuyormuş gibi yapmak yerine bebeği uyutuyormuş gibi yapması buna örnek olarak verilebilir.

Kil ve oyun hamuru ile oynamak çocukların el ve parmak kaslarını güçlendirerek küçük
kas gelişimlerini destekler.

Günümüzde çocukların evde vakitlerinin çoğunu teknolojik aletler önünde oturarak geçirmesi çocuklarda obezitenin artmasına neden olmaktadır.