ÇOCUK VE OYUN

Doğru yanıt "d" şıkkıdır.

Doğru cevap "a" şıkkıdır.

Doğru cevap "d" şıkkıdır.

Doğru cevap "b" şıkkıdır.

Doğru yanıt "a" şıkkıdır.

Doğru yanıt "e" şıkkıdır.

Doğru cevap "c" şıkkıdır.

Çocukların kendi tercihleri doğrultusunda ne, nerede, nasıl ve kimlerle oynayacaklarına karar verdikleri, bireysel, eşli veya küçük gruplarla oynadıkları oyunlara serbest oyun denir.

Doğru Cevap B şıkkıdır.

Öğretmen rolleri, kolaylaştırıcı ve olumsuz roller olmak üzere iki kategoride ele alınmaktadır. Olumsuz roller; oyuna katılmayan, oyun yöneticisi ve oyunu yeniden yönlendiren rollerinden oluşmaktadır. 

Doğru cevap E şıkkıdır.

Yeniden Yönlendiren. Öğretmenlerin çocukların devam eden oyununu akademik becerileri öğretmek amacıyla uygun olmayacak şekilde müdahale ederek kullanmaları ile
ilgili bir roldür. Öğretmenler, bu rolü sergilerken oyunun dışında kalırlar ve oyun senaryosuna gerçek yaşamda yer alan bir durumu dahil etmeyi hedefleyen öğretim amaçlı sorular sorarlar.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Öğretmenlerin açık oyun alanında dört farklı rolü vardır. Bunlar; denetleme (süpervizyon), gözlem, dolaylı stratejiler ve direkt (doğrudan, dolaysız) stratejilerdir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Direkt stratejiler; yaralanmaları engelleyici müdahaleleri, güvenlik ile ilgili kuralları pekiştirme ve çeşitli açık alan oyunlarını öğretmeyi içermektedir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Denetleme; öğretmenlerin, güvenlikle ilgili kuralları belirleme, tehlikeli olabilecek yerlerde durma, olası problemlere hazırlıklı olma ve oyun alanını sürekli olarak potansiyel problemlere yönelik olarak değerlendirme yapmalarını içermektedir. 

Doğru cevap A şıkkıdır.

Oyunu kolaylaştırıcı öğretmen rolleri:
• İzleyici
• Ortam yöneticisi
• Oyun arkadaşı
• Oyun lideri
Oyun sürecinde olumsuz öğretmen rolleri:
• Oyuna katılmayan
• Oyun yöneticisi
• Oyunu yeniden yönlendiren

Doğru cevap A şıkkıdır.

Açık Oyun Alanında Öğretmen Rolleri

Öğretmenlerin açık oyun alanında dört farklı rolü vardır; denetleme (süpervizyon), gözlem, dolaylı stratejiler ve direkt (doğrudan, dolaysız) stratejiler.

Denetleme. Bu rol öğretmenlerin, güvenlikle ilgili kuralları belirleme, tehlikeli olabilecek yerlerde durma, olası problemlere hazırlıklı olma ve oyun alanını sürekli olarak potansiyel problemlere yönelik olarak değerlendirme yapmalarını içermektedir.

Gözlem. Açık oyun alanında yapılan gözlemler yoluyla öğretmenler hem oyun alanının işlevselliği hem de çocukların sergiledikleri davranışlar hakkında ayrıntılı bilgiler
edinebilmektedirler. Oyun alanlarının gözlemlenmesiyle şu doğrultudaki sorular yanıtlanabilir: Oyun alanına materyal eklenmeli mi? Çocuklar beraber oynayabiliyorlar mı? Sınıf içinde zorluk çeken çocuklar oyun alanında da zorlanıyor mu? Ortam değişikliği çocukların davranışlarını olumlu etkiliyor mu? Çocukların açık hava oyun alanında hoşlandığı etkinlikler sınıf içinde derinleştirilebilir mi?

Dolaylı Stratejiler. Bu stratejiler arasında; açık oyun alanını düzenleme, çevreyi gözden
geçirme, etkinliğe katılanlara model olma, rehberlik etme ve oyun zamanı sonunda temizliğe yardım etme yer almaktadır. Çocukların etkinliği kendilerinin seçmesi ve yönetmesi gibi oyunun temel özellikleri dikkate alındığında, dolaylı stratejiler öğretmenin açık alandaki oyunu en iyi şekilde desteklemesini sağlayacak yollardan biridir.

Direkt stratejiler. Bu stratejiler; yaralanmaları engelleyici müdahaleleri, güvenlik ile ilgili kuralları pekiştirme ve çeşitli açık alan oyunlarını öğretmeyi içermektedir. Açık alan
oyunları arasında kovalamaca, sek sek, çocuklara toprağı hazırlama ve tohum ekmeyi öğretme, sanat etkinlikleri yapma, fen projeleri ve matematikle ilgili problem çözme oyunları yer alabilir (Johnson, Christie ve Wardle, 2005)

Doğru cevap D şıkkıdır.

OYUNDA ÖĞRETMEN ROLLERİNİ OYUN TÜRLERİYLE İLİŞKİLENDİRME

Bu bölümün önceki kısımlarında anlatılan oyunda öğretmen rolleri dikkate alındığında
öğretmenlerin sosyo-dramatik, yapı-inşa ve fiziksel oyunlarda “kolaylaştırıcı” olma kategorisine dâhil olan rollerden en uygun olanlarını benimsemeleri önem taşımaktadır. Fakat öğretmenlerin karşılaştığı en büyük zorluk çocukların oyunlarına ne zaman katılacaklarına ve ne zaman oyun dışında kalmaları gerektiğine dair karar verebilmeleridir. Böyle bir durumda öncelikle, oyuna katılmanın destekleyici mi yoksa engelleyici mi olduğu sorgulanmalıdır (Gordon ve Browne, 2000). Diğer bir nokta ise, oyunda kolaylaştırıcı rolleri kullanmaları ve olumsuz olanları kullanmamaya özen göstermeleri gerekmektedir (Johnson, Christie ve Wardle, 2005). Yetişkinlerin çocukların oyun türlerini ve doğasını kontrol etme eğilimlerine bir tepki olarak bazı öğretmenlerin sınıfta ve oyun alanında çocukları tamamıyla serbest bırakma yaklaşımını benimsedikleri gözlemlenmektedir. Öğretmenlerin çocukların oyunlarını zenginleştirmede ki etkisi düşünüldüğünde bu tür bir yaklaşımın oyunu destekleyici olmadığı ileri sürülmektedir (Wardle, 2003). Son olarak ta, oyuna müdahale etme mevzusunda esnek olunması ve çocukların devam etmekte olan oyuna yönelik ilgilerine ve oyun türlerine en iyi uyan rolün seçilmesi gerekmektedir (Johnson, Christie ve Wardle, 2005). Fiziksel oyunları desteklemek için açık alanda oyunda öğretmenlerin rolleri arasında yer alan denetleme, gözlem, dolaylı stratejiler ve direkt stratejilerin
dikkate alınması, sınıfta yapılanları açık oyun alanında devam ettirme ve yapılamayanlar için fırsat sunulması ve fiziksel oyunları desteklemek için açık oyun alanında farklı zeminler oluşturulması gerekmektedir.
Sosyo-dramatik oyunda, yapı-inşa oyunlarında ve fiziksel oyunlarda eğer çocukların materyal, kostüm, uygun alan gibi ihtiyaçları varsa öğretmenin “ortam düzenleyici”
rolünü üstlenmesi gerekirken oyuna başlayamama ya da devam etmekte olan oyuna ilginin azalması gibi bir durum söz konusu ise “lider” rolünü üstlenmesi gerekmektedir.
Örneğin, öğretmen ortam düzenleyici rolünü üstlenerek doktorculuk oynayan bir grup
çocuğa hastaların randevu günlerini işaretleyebilecekleri bir takvim ve reçete yazıyormuş gibi yapmakta kullanabilecekleri bir defter verebilir. Ardından, çocukların talebi üzerine öğretmen oyun alanına bekleyen hastaların oturması için birkaç sandalye getirebilir. Öğretmenlerin oyuna katılımla ilgili olumsuz rolleri arasında yer alan “katılmayan, yöneten ve yeniden yönlendiren” rollerini benimsedikleri takdirde çocukların ihtiyaçlarını ve dolayısıyla da öğrenmelerini destekleme fırsatlarını fark etmeleri mümkün olmayacaktır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Yapı-İnşa Oyunlarını Destekleme
Yapı-inşa oyunları çocukların materyalleri ve nesneleri kullanarak bir şeyler oluşturdukları ve inşa ettikleri amaçlı oyunlardır (Johnson, Christie ve Wardle, 2005). Bu oyunlarda
çocuklar materyalleri ve nesneleri kullanarak başka şeyler yaratırlar. Çocukların kum masasında kumdan şato yapmaları, oyun hamurlarından meyveler yapmaları ya da çubukları, blokları kullanarak kale yapmaları bu tür yaratıcılığa örnek olarak verilebilir (Wardle,
2003). Yapı-inşa oyunları, çocuklar bloklarla bir bina inşa ettikleri ya da kil ile bir heykel
yaptıkları örneklerde olduğu gibi çocukların ne yaptığını tanımladığı için betimleyicidir
(Warner ve Sower, 2005).
Bu tür oyunların en yaygın olanı bloklarla oynanan oyunlardır. İki yaş altı çocuklarda
gözlemlenen blokları taşıma ve düzenlenme fakat bir şey inşa etmek için kullanmama
aşamasıyla başlayan bloklarla inşa etme, dört yaş ve üstü çocuklarda gözlemlenen belirgin
yapılar oluşturma ve sosyo-dramatik oyunu bu sürece dâhil etme aşamasıyla devam etmektedir (Hirsch, 1993). Örneğin, bloklarla oyunun en yüksek aşamasında olan çocuklar
ev, uzay aracı, market gibi yapıları inşa edip sonrasında da bu yapılarla ilgili senaryolar
geliştirmekte ve bu senaryoları canlandırmaktadırlar. Diğer bir ifadeyle, çocuklar inşa etkileri yapıları sosyo-dramatik oyunlarının bağlamı olarak kullanmaktadırlar.
Üst düzey bir bloklarla oyuna örnek şu şekildedir: Dört yaşında olan birkaç çocuk
bloklarla bir ev yapmışlardır. Blokların bir kısmını kullanarak yatak yapmışlardır ve çocuğunu yatağa yatırmaya çalışan bir yetişkini canlandırmaya başlamışlardır. Daha sonra
bu oyun evdeki hayvanlara bakma, yemek yapma ve evin önüne bir köprü inşa etme ile
genişletilmiştir (Fromberg, 2002).
Materyal sağlama. Öğretmenlerin seçecekleri blok çeşitlerini, miktarını ve bunların sınıfta nasıl düzenleneceğini belirlemeleri gerekmektedir. Blok çeşitleriyle ilgili olarak ünite
blokları, büyük boy ahşap bloklar, küçük boy ve boyanmış olan masa üstünde oynanabilecek olan bloklar ve iç içe geçmeli bloklara yer verilebilir (Jackman, 2005). Ayrıca, karton, plastik ve köpükten yapılmış bloklara ve farklı eğimlerdeki rampalara yer verilebilir
(MEB, 2013). Blok çeşitlerine ek olarak belirli temalarla ilgili materyallerin sağlanması
gerekmektedir. Örneğin, hastane ile ilgili plastik eldivenler, maskeler, dil çubuğu, derece,
sargı bezleri, telefon, randevu defteri gibi materyaller bulundurulabilir (Jackman, 2005).

Bloklar sınıfta alçak açık raflara çeşitleri dikkate alınarak düzenlenmelidir. Çocukların
oynadıktan sonra blokları düzenlemelerini kolaylaştırmak için blok çeşidinin resmi çekilebilir ve uygun olduğu düşünülen rafa yapıştırılabilir. Buradaki amaç blokların kolay bir
şekilde bulunması, ulaşılması ve kullanıldıktan sonra yerine konulmasıdır (Fox ve Schirrmacher, 2014).
Sınıfta blok merkezinin düzenlenmesi yapı-inşa oyunlarını desteklemekte önemli bir
yer tutmaktadır. Blok merkezinden en yüksek düzeyde faydalanılması için şu unsurlar
dikkate alınmalıdır:
• Blok merkezinin kullanılması ile ilgili birkaç temel kural belirlenmelidir. Örneğin,
merkezde aynı anda kaç çocuğun oynayabileceği; blokların fırlatılmaması gerektiği; başkalarının yapılarının yıkılmaması gerektiği; blokları ve diğer materyalleri
paylaşmamız gerektiği gibi kurallar bu merkezin hem etkin kullanılmasını hem de
güvenli oynamalarını sağlamaktadır.
• Çocukların bloklarla inşa etmeyle ilgili gelişimsel seviyeleri gözlemlenmelidir. Bu
bilgi blok merkezine ne tür blokların ya da ek materyallerin dâhil edilmesi gerektiği konusunda karar verilmesine yardımcı olmaktadır.
• Çocukların bloklarla inşa etme çabalarını desteklerken bloklarla inşa etmeyle ilgili
gelişimsel seviyeleri dikkate alınmalıdır.
• Çocukların iş birliği içinde ne inşa edecekleri ile ilgili plan yapmalarına yardımcı
olunmalıdır.
• İnşa edilen yapı için daha fazla alan gerekiyorsa mümkün olduğu durumlarda alan
genişletilmelidir.
• Çocukların bloklarla inşa ettiklerinin fotoğraflarının çekilmesi sınıf alanının yeterli olmadığı durumlarda inşa edilenlerin uzun süre sergilenmesi için bir alternatif
olarak görülebilir. Bu ayrıca, öğretmenlerin blok inşa oyunlarına değer verdiğini
göstereceği gibi sonrasında da bu fotoğraflar kullanılarak çocuklar hikâye oluşturabilirler.
• Ebeveynler blok oyunlarıyla çocukların neler yapabildiği konusunda bilgilendirilmelidir (Jackman, 2005).

Doğru cevap E şıkkıdır.

Birinci alt başlık öğretmenin planlayıcı ve düzenleyici rolünü içermektedir. 

İkinci alt başlıkta ise, oyun sürecinde öğretmen rolleri: kolaylaştırıcı öğretmen rolleri ve olumsuz öğretmen rolleri incelenmektedir.

Üçüncü alt başlıkta ise açık oyun alanında öğretmen rolleri açıklanmaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Öğretmenin planlayıcı ve düzenleyici rolüoyuna yeterli zaman
ayırmayı, yeterli alan sağlamayı ve hazırlayıcı yaşantılar sunmayı gerektirmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Oyun sürecinde öğretmen rolleri: kolaylaştırıcı öğretmen rolleri ve
olumsuz öğretmen rolleri incelenmektedir. Oyun sürecinde öğretmen rolleri kolaylaştırıcı roller arasında izleyici, ortam yöneticisi, oyun arkadaşı ve oyun lideri yer almaktadır.
Olumsuz roller ise oyuna katılmayan, oyun yöneticisi ve oyunu yeniden yönlendiren rollerinden oluşmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.