ÇOCUK VE OYUN

Kolaylaştırıcı roller çocukların oyunlarını desteklemekte önemli bir yere sahiptir.

İzleyici rolünün birkaç avantajı bulunmaktadır. Öncelikle, öğretmenler oyuna ilgi göstererek çocukların oynadıkları oyunun önemli olduğunu düşünmelerini sağlamaktadırlar. İkinci olarak ta, izleyici olma rolü gözlemi içerdiği için çocukların oyunları hakkında bilgi vermektedir.

Yeniden Yönlendiren: Öğretmenlerin çocukların devam eden oyununu akademik becerileri öğretmek amacıyla uygun olmayacak şekilde müdahale ederek kullanmaları ile ilgili bir roldür. Öğretmenler, bu rolü sergilerken oyunun dışında kalırlar ve oyun senaryosuna gerçek yaşamda yer alan bir durumu dahil etmeyi hedefleyen öğretim amaçlı sorular sorarlar.

Öğretmenlerin açık oyun alanında dört farklı rolü vardır; denetleme (süpervizyon), gözlem, dolaylı stratejiler ve direkt (doğrudan, dolaysız) stratejiler.

Dolaylı Stratejiler: Bu stratejiler arasında; açık oyun alanını düzenleme, çevreyi gözden geçirme, etkinliğe katılanlara model olma, rehberlik etme ve oyun zamanı sonunda temizliğe yardım etme yer almaktadır.

Sembolik ya da dramatik oyunda çocuklar nesneleri kendi işlevinin dışında kullanırlar. Sembolik düşünce gözlemlenebilir hale gelmektedir. Sembolik oyunun daha karmaşık formu olan ve sosyal boyutu da içeren sosyo-dramatik oyun, iki ya da daha fazla çocuğun birlikte oynadığı mış gibi oyunlar olarak tanımlanmaktadır.

Bu tür oyunlarda çocuklar tüm yönleriyle; bedeniyle, diliyle, düşün-celeriyle ve duygularıyla sürece dahil oldukları için gelişim ve öğrenmelerini destekleyici birçok fırsat bulunmaktadır.

Fiziksel oyunlar, kaba ve ince motor becerilerinin kullanımı gerektiren oyunlardır.

Kaba motor oyunları koşma, kovalama ve atlama gibi örnekleri içeren büyük kasların kullanıldığı oyunlardır.

İnce motor becerilerinin ve el-göz koordinasyonun gelişimini desteklemek için boncuklar, yapbozlar, legolar gibi materyaller sağlanabilir.

Bir öğretmenin; sosyo-dramatik oyunda, yapı-inşa oyunlarında ve fiziksel oyunlarda oyuna başlayamama ya da devam etmekte olan oyuna ilginin azalması gibi bir durum söz konusu ise “lider” rolünü üstlenmesi gerekmektedir.

Serbest oyun çocukların kendi tercihleri doğrultusunda ne, nerede, nasıl ve kimlerle oynayacaklarına karar verdikleri, bireysel, eşli veya küçük gruplarla oynadıkları oyunlardır.

Oyunu kolaylaştırıcı öğretmen rolleri:
• İzleyici
• Ortam yöneticisi
• Oyun arkadaşı
• Oyun lider

Oyun sürecinde olumsuz öğretmen rolleri:
• Oyuna katılmayan
• Oyun yöneticisi
• Oyunu yeniden yönlendiren

Öğretmenlerin açık oyun alanında dört farklı rolü vardır; denetleme (süpervizyon), gözlem, dolaylı stratejiler ve direkt (doğrudan, dolaysız) stratejiler.

Dolaylı Stratejiler. Bu stratejiler arasında; açık oyun alanını düzenleme, çevreyi gözden geçirme, etkinliğe katılanlara model olma, rehberlik etme ve oyun zamanı sonunda temizliğe yardım etme yer almaktadır. Çocukların etkinliği kendilerinin seçmesi ve yönetmesi gibi oyunun temel özellikleri dikkate alındığında, dolaylı stratejiler öğretmenin açık alandaki oyunu en iyi şekilde desteklemesini sağlayacak yollardan biridir

Direkt stratejiler. Bu stratejiler; yaralanmaları engelleyici müdahaleleri, güvenlik ile ilgili kuralları pekiştirme ve çeşitli açık alan oyunlarını öğretmeyi içermektedir. Açık alan oyunları arasında kovalamaca, sek sek, çocuklara toprağı hazırlama ve tohum ekmeyi öğretme, sanat etkinlikleri yapma, fen projeleri ve matematikle ilgili problem çözme oyunları yer alabilir (Johnson, Christie ve Wardle, 2005).

Bu alanın etkili kullanımını desteklemek için dikkate alınması gereken unsurlar aşağıda belirtilmiştir.
• Çocukların yetişkin rollerini denemelerine izin verilmelidir.
• Aynı anda çok sayıda çocuğun dramatik oyun merkezinde olması yoğunluk yaratacağından o merkezde oynayan çocuk sayısı belirlenmelidir.
• Tüm çocukların dramatik oyun alanına katılma fırsatını elde edebilmesi için bu alan gözlemlenmelidir. Gözlem sürecinde çocukların hangi materyallerle, nasıl ve kiminle oynadıklarına odaklanılmalıdır.
• Araç-gereçler, çocukları da bu sürece dâhil ederek, çocukların ihtiyaçlarına göre değiştirilmeli ve farklı kültürleri yansıtan araç-gereçlere yer verilmelidir.
• Cinsiyet ayrımına yol açacak araç-gereçler sınırlandırılmalıdır.
• Çocukların oyununu desteklemek için ihtiyaçları olan her hangi bir materyali sınıfın diğer merkezlerinden alıp kullanmalarına izin verilmelidir. Örneğin, alışverişle ilgili bir oyunda sanat köşesindeki kağıtları kullanarak para yapmalarına izin verilmelidir.
• Mümkün olduğunca çocukların problemlerini kendilerinin çözmelerine izin verilmelidir.
• Çocukların dil becerileri ve yaratıcılığı desteklenmelidir.

Sınıfta blok merkezinin düzenlenmesi yapı-inşa oyunlarını desteklemekte önemli bir yer tutmaktadır. Blok merkezinden en yüksek düzeyde faydalanılması için şu unsurlar dikkate alınmalıdır:
• Blok merkezinin kullanılması ile ilgili birkaç temel kural belirlenmelidir. Örneğin, merkezde aynı anda kaç çocuğun oynayabileceği; blokların fırlatılmaması gerektiği; başkalarının yapılarının yıkılmaması gerektiği; blokları ve diğer materyalleri paylaşmamız gerektiği gibi kurallar bu merkezin hem etkin kullanılmasını hem de güvenli oynamalarını sağlamaktadır.
• Çocukların bloklarla inşa etmeyle ilgili gelişimsel seviyeleri gözlemlenmelidir. Bu bilgi blok merkezine ne tür blokların ya da ek materyallerin dâhil edilmesi gerektiği konusunda karar verilmesine yardımcı olmaktadır.
• Çocukların bloklarla inşa etme çabalarını desteklerken bloklarla inşa etmeyle ilgili gelişimsel seviyeleri dikkate alınmalıdır.
• Çocukların iş birliği içinde ne inşa edecekleri ile ilgili plan yapmalarına yardımcı
olunmalıdır.
• İnşa edilen yapı için daha fazla alan gerekiyorsa mümkün olduğu durumlarda alan genişletilmelidir.
• Çocukların bloklarla inşa ettiklerinin fotoğraflarının çekilmesi sınıf alanının yeterli olmadığı durumlarda inşa edilenlerin uzun süre sergilenmesi için bir alternatif olarak görülebilir. Bu ayrıca, öğretmenlerin blok inşa oyunlarına değer verdiğini göstereceği gibi sonrasında da bu fotoğraflar kullanılarak çocuklar hikâye oluşturabilirler.
• Ebeveynler blok oyunlarıyla çocukların neler yapabildiği konusunda bilgilendirilmelidir.

Gözlem. Açık oyun alanında yapılan gözlemler yoluyla öğretmenler hem oyun alanının işlevselliği hem de çocukların sergiledikleri davranışlar hakkında ayrıntılı bilgiler edinebilmektedirler. Oyun alanlarının gözlemlenmesiyle şu doğrultudaki sorular yanıtlanabilir: Oyun alanına materyal eklenmeli mi? Çocuklar beraber oynayabiliyorlar mı? Sınıf içinde zorluk çeken çocuklar oyun alanında da zorlanıyor mu? Ortam değişikliği çocukların davranışlarını olumlu etkiliyor mu? Çocukların açık hava oyun alanında hoşlandığı etkinlikler sınıf içinde derinleştirilebilir mi?

Denetleme. Bu rol öğretmenlerin, güvenlikle ilgili kuralları belirleme, tehlikeli olabilecek yerlerde durma, olası problemlere hazırlıklı olma ve oyun alanını sürekli olarak potansiyel problemlere yönelik olarak değerlendirme yapmalarını içermektedir.

Doğru cevap "e" şıkkıdır.

Doğru cevap "b" şıkkıdır.

Doğru cevap "c" şıkkıdır.