ÇOCUK VE OYUN

Duyu şişesi: İçerisine farklı renklerde ve büyüklükte materyallerin konduğu, bebeklerin hem görsel hem de işitsel duyularına hitap eden materyallerdir. Doğru cevap A'dır.

Okul Öncesi Eğitim Programı’na göre sınıflarda bulunması gereken öğrenme merkezleri
şu şekildedir: a) blok merkezi, b) kitap merkezi, c) müzik merkezi, d) sanat merkezi e)fen ve f) dramatik oyun merkezi. Okulun imkânlarına göre sınıflarda bu öğrenme merkezleri haricinde manipülatif oyuncak merkezi, bilgisayar merkezi, duyu masası gibi merkezler de bulunabilir. Doğru cevap C'dir.

Tematik öğrenme merkezleri bir öğrenme etkinliği için içerik ve ortamın uygun bir şekilde düzenlemesi ile oluşturulan merkezlerdir. Bu temalar çocukların ihtiyaçları, ilgileri ve gelişimsel düzeylerine uygun olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde halen çeşitli cezaevlerinde bulunan çocukların gelişimlerini desteklemek
amacıyla çeşitli kurumlar ve sivil toplum kuruluşları çalışmalar düzenlemektedir. Bu kuruluşlardan biri Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı (TÇYÖV)'dır. Doğru cevap A'dır.

Manipülatif materyaller genelde beş farklı kategoriye ayrılırlar:
• Masaüstü blokları ve yapı oyuncakları. Masaüstünde oynanabilen küçük oyuncaklar ile yeni bir yapı inşa edilebilir. Örneğin, legolar, birbirine geçmeli plastik bloklar, küçük ahşap bloklar, dişli çarklar vb.

• El becerisi materyalleri. Bu tür oyuncaklar yardımı ile ince motor becerilerin geliştirilmesi hedeflenir. Çocuklar için dikiş-nakış setleri, giydirme çerçeveleri ve
oyuncakları, ipe dizilen boncuklar vb.
• Bir araya getirme ve ayırma materyalleri. Oynanırken bu materyalleri oluşturan parçaların bir araya getirilmesi gerekmektedir. Örneğin, yapbozlar, içi içe geçen kutular
ve Montessori materyalleri (silindir bloklar, pembe kule ve renkli tabletler vb.).
• Sıralama ve sayma materyalleri. Bu materyaller yardımıyla çocukların hem ince
motor hem de bilişsel gelişimleri desteklenir. Örneğin, farklı boyutlarda somun,
civata ve anahtarlar, renkli küpler, sayma, sıralama materyalleri, plastik kapaklar.
• Basit oyunlar. Masa üstünde çoğunlukla iki veya daha fazla kişi le oynanan oyuncaklardır. Örneğin, loto, dama, kart oyunları, ve diğer masa oyunları.

Doğru cevap D'dir.

Açık uçlu materyaller, çocukların problem çözme ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştiren; keşfetme, deney yapma, özgün düşünme gibi yollarla çocukların farklı tepkiler vermesini sağlayan materyallerdir. Doğru cevap B'dir.

Öğrenme merkezlerinin planlanması ve düzenlenmesinde şu  üç noktanın dikkate alınması gerekmektedir: Fiziksel alan, özel gereksinimler ve gözetim. Doğru cevap C'dir.

Fiziksel ortam düzenlenirken özel gereksinimli çocuklar da düşünülerek tüm merkezlerin fiziksel engelli çocuklar tarafından erişilebilir şekilde düzenlenmesi gerekir. Bu öğrenme merkezlerinin planlanması ve düzenlenmesinde dikkate alınan "özel gereksinimler" konusu içerisinde yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Manipülatif materyaller çocukların el ve parmaklarındaki küçük kasları geliştirmeye ve ayrıca basit kavramlar, el-göz koordinasyonunu geliştirmeye yarayan materyallerdir.

Sıralama ve sayma materyalleri. Bu materyaller yardımıyla çocukların hem ince motor hem de bilişsel gelişimleri desteklenir.

Bebeğin oyun alanını bakım alanından ayırın. Oyun alanı sınırlarını çizmek için minderler kullanılabilir. Zeminde battaniye, halı ya da yumuşak bir kumaş olmalıdır.
• Oyun alanındaki her şeyin dokunulabilir olduğuna emin olun. Ayrıca bu alandaki her şey ağıza alındığında, ısırıldığında zarar vermeyen cinsten olmalıdır.
• Hem ince motor hem de kaba motor etkinlikler bulunsun. Yer oyunları küçük toplar, boş kutular, yumuşak kumaş toplar vb. oyuncaklarla oynamak için fırsat sunar. Yer oyun alanına ayna konulması çocuğun oyun alanına ilgisini artırır. Emekleyen ya da yürüteçteki bebekler için ise duvar kenarına, zemine yerleştirilecek eğimli bir ahşap düzlem ve duvarda çocuklar hizasında tutmaya yarayan bir korkuluk bulunabilir. Böylece, bebekler aşağı ya da yukarı doğru emekleyebilir ya da yürüteçle
aşağı-yukarı yürürken gerektiğinde korkuluktan destek alırlar.
• Bırakın çocuklar oyuncak ve materyalleri bir araya getirmek için kendine özgü yollar bulsunlar. İyi bir yer oyunu için en iyi yoldur. Çocukları gözleyin. Eğer bebek boyun atkısıyla oynuyorsa bırakın istediği gibi dokunsun. Eğer duyu şişesi ile oynuyorsa bırakın şişeyi sallasın, yuvarlasın. Boyun atkısını duyu şişesinin üzerine koysun. Yer oyunları çeşitli nesne ve materyalleri keşfetme zamanıdır. Boyun atkısı ve duyu şişesi gibi oyuncaklarla yerde oynama süresince güvenlik son derece önemlidir. Boyun atkılarının tehlike yaratacak durumlar oluşturmamasına dikkat edin. Oyun alanının güvenliğini düzenli olarak kontrol etmeyi unutmayın.
• Doğru sayıda oyuncak sağlayın. Doğru sayı duruma göre değişmektedir. Önemli olan çok fazla sayıda oyuncak ile çocuğu aşırı uyarmamaktır. Bir ya da iki duyu şişesini ilginç ve uyarıcı bulabilirler. Fakat beş duyu şişesini birden koymak uygun olmayabilir. Çok fazla oyuncak kafa karıştırıcı olabilir.
• Doğru seçme dengesi sağlayın. Doğru miktar duruma göre değişmektedir. Yer oyunu için iyi bir kural, çocuk başına iki oyuncak seçeneği, toplamda üç çocuk için beş oyuncağı aşmayacak şekilde seçenek sunmaktır. Bebekleri gözlemleyin. Bu miktar yeterli mi yoksa daha fazla mı istiyorlar? (Justuss Sluss, 2005).

20 cm’den yüksek olmayan leğen ya da havuzlar yeni yürüyen çocuklar için güvenli bir su kaynağı sağlar.

Blok merkezinde bulunabilecek materyaller:
• Çeşitli boyutlarda ve kalınlıklarda ve farklı geometrik şekillerde ahşap, plastik, karton, sert köpükten veya süngerden yapılmış bloklar
• Minyatür hayvan setleri ve insan figürleri
• Minyatür mobilyalar
• Minyatür hava, deniz ve kara taşıtları, kamyon, dozer gibi inşaat taşıtları, rampalar, trafik işaretleri
• Kâğıt rulolar
• Farklı boyutlarda karton kutular

Sanat merkezinde bulunabilecek materyal, araç ve gereçler:
• Şövaleler (ressam sehpası)
• Su geçirmez önlükler veya eski tişörtler
• Tamamlanmış ya da tamamlanmamış ürünleri saklamak için raflar
• Çocuklarda estetik algısı geliştirebilecek sanat ürünleri (ünlü ressamların resimlerinin reprodüksiyonları, üç boyutlu sanat ürünü örnekleri gibi)
• Çeşitli boyalar (kuru boya, suluboya, parmak boyası, pastel boya, akrilik boya vb.)
• Çeşitli boylarda fırçalar,
• Farklı renk ve boylarda kâğıt (beyaz kâğıt, renkli fon kartonları, kraft kâğıtları)
• Farklı renk ve desenlerde kumaşlar
• Uçları yuvarlak, çocuk kullanımına uygun makaslar
• Boyalar için kavanoz ve kaplar
• Oyun hamurları, kil
• Baskı çalışmaları için çeşitli şekil ve boyutlarda kalıplar
• Poster, resim, kartpostal, katalog, broşür, gazete, dergi gibi materyaller
• Atık materyaller (şişe, kutu vb.)

Manipülatif oyuncak merkezinde bulunabilecek materyaller:
• Yap-bozlar (puzzle)
• Legolar gibi tak çıkar oyuncakları, küçük bloklar
• Kart oyunları (renk, şekil, sayı), eşleştirme oyunları
• Domino, satranç vb.
• Boncuklar, ipler

Açık hava oyun alanlarında bulunabilecek oyuncak ve araçlar:
• Salıncak (bireysel ve grup salıncağı)
• Kaydırak
• Tırmanma merdiveni, duvarı
• Denge tahtası,
• Tahterevalli
• Üç tekerlekli bisiklet, kaykay
• Çocukların boyuna uygun basketbol potası
• Kum ve su havuzu
• Kum ve su havuzunda oynamak için araç gereçler
• Hula hup
• Toplar
• Dramatik oyun için tabak, fincan, tencere, kaşık ve çatal gibi mutfak araç gereçleri

Hastanelerde oyun odası bulunması çocuklar açısından aşağıdaki noktalarda önemli etkiye sahiptir:
• Oyuna katılmak yabancı bir ortamda normalleşme hissini sağlar.
• Ağrı ve kaygının etkisini azaltır.
• Çocukların duygularını ifade etmesini ve korkuları ile baş etmesini sağlar.
• Tedavinin daha hızlı sonuç vermesini sağlar ve böylece hastanede kalınan süre azalır (Hubbuck, 2009).