ÇOCUK VE OYUN - Deneme Sınavı - 8

Ürün değerlendirmesi; çocuğun oyun sürecinde ortaya çıkardığı ürünün değerlendirilmesi şeklinde yapılır. Örneğin, bloklarla oyunun değerlendirilmesinde ortaya çıkan yapının değerlendirilmesi için ürün değerlendirmesine başvurulmalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Gözlemde genellikle grup yerine tek bir çocuğa odaklanılmalıdır. Eğer gözlenen çocuk bir grup çocukla birlikte oynuyorsa diğer çocuklar sadece gözlenen odak çocukla etkileşime girdiğinde gözleme dâhil edilmelidir. Fakat öğretmenin asıl dikkati gözlem yaptığı çocukta olmalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Öğretmen çocukların gelişimlerini desteklemek için çocukları farklı merkezlerde oynamaları için cesaretlendirmelidir. Bunu çocuğu merkezde oynamaya zorlayarak değil merkezde çocuğun ilgilerine yönelik düzenlemeler yaparak yapmalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çocuk oyuncakları ile tek başına ve bağımsız olarak oynar. Buna yalnız oyun denir. Çocuk bu evrede başkalarına yakın olabilir ancak onların davranış ve etkinliklerinin farkında değildir. Yaşamın ilk iki yılında çocukların oyuncaklara olan yoğun ilgisi ile birlikte ağırlıklı olarak yalnız oyun görülür. Doğru cevap A seçeneğidir.

Paralel oyun aşamasında çocuk başka çocuklarla yan yana oynar ancak onlarla sözel iletişimde bulunmaz ve birlikte oynamaz. Aynı tür oyuncaklarla oynayabilirler, ancak oyuncaklarla kendi istediği gibi oynar ve diğer çocukların oyunlarını etkilemeye çalışmazlar. Doğru cevap E seçeneğidir.

Birlikte oyun aşamasında çocuk başka çocuklarla birlikte oynar, diğer çocuklarla oyunla ilgili sözel iletişimde ve oyuncak alışverişinde bulunur. Aynı ya da benzer etkinliklerde bulunurlar, fakat hala benmerkezci davranış ağır basmaktadır. Gruptaki her çocuk kendi istediği gibi davranır. Oyun, ortak bir amaca veya sonuca yönelik değildir; doğaçlama olarak gelişir. Rol dağılımı, iş paylaşımı yoktur. Doğru cevap C seçeneğidir.

İşbirlikçi oyun aşamasında çocuklar ortak bir amaca yönelik oynarlar. Çocuklar işbirliği içinde blok ya da legolarla bir şey inşa edebilir ya da bir senaryo oluşturup sosyo-dramatik oyun oynayabilirler. Çocuklar gruptaki çocukların rollerini gereklerini yerine getirmesini bekler. Örneğin sosyo-dramatik oyunda tamirci rolündeki çocuğun tamirciden beklenen davranışları göstermesi beklenir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Şema öncesi evrede çocuklar tamamen duyusal olan deneyimlerinden uzaklaşarak artık dünyalarını temsil edecek sembolleri kullanmaya başlarlar. Ancak oluşturdukları bu semboller temsil ettikleri nesneyi tam olarak andırmayabilir. Çizimleri özgündür. O anda orada bulunmayan bir şeyi düşünüp onu temsil edecek bir yol bulmak bilişsel gelişim açısından önemli bir adımdır. Çizimlerini adlandırabilir ve anlatabilirler. Çocukların genellikle ilk çizdikleri şekil insan resmidir. İnsan resmi genellikle kafa için bir daire, kafadan çıkan iki çizgi şeklinde bacaklardan oluşur. Bazı çocukların resimlerinde çıkan bacaklarla birlikte iki çizgi şeklinde kollar da görülür. Resimlerinde çevresinde önemli gördüğü şeyleri çizer. Resimlerde aile ya da arkadaşları gibi onun için önemli olan insanların yanında ağaç ve ev gibi çevresinde gördüğü şeylerin resimlerini de çizebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Detaylar ekleme aşamasında çocuk yaptığı çubuk, yuvarlak ya da daireye parçalar ekler. Daireye göz, ağız, kol, bacak gibi vücut parçalarını ekler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Oyunun çocukları değerlendirmede neden önemli olduğu Van Hoorn ve diğerleri (2007)’nden yararlanarak aşağıda sunulmuştur:
• Oyun, değerlendirmenin geçerliğini ve güvenirliğini artırır. Oyun çocukların alışık oldukları ortamda değerlendirilebilmeleri için pek çok fırsatlar tanır. Ayrıca
çocukların gerçek ortamlarda performans gösterirken değerlendirilmesini sağlar.
Formal değerlendirme yöntemlerinin tersine oyun değerlendirmesi çocuğun gönüllü olarak ve zevk alarak yaptığı bir etkinlik olan oyun sürecinde ve çocuğun
alışık olduğu ortamda yapıldığı ve çocuğun etkinlikleri bölünmediği için çocuk
hakkında daha geçerli ve güvenilir bilgiler edinmeyi sağlar.
• Oyun çocuğun gelişimini tüm yönleriyle, kavram, beceri, tutum ve duyguların gelişimi de dâhil olmak üzere gözlemlemek için ideal bir ortam sunar.
• Oyun çocukların öğrendiklerine karşı geliştirdikleri tutumlarını gözlemleme fırsatı sunar. Öğretmen çocukların oyunlarını gözlemleyerek çocukların öğrendiklerinden hangilerini zevk alarak oyunlarında kullandığını, hangi konulara ilgilerinin
olduğunu anlayabilir. Böylece, öğretmen oyun gözleminden yararlanarak çocukların ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda planlarına yön verebilir.
• Oyun, çocuklariçin hem rahat hem de zorlayıcı ve geliştirici bir ortam sunar. Çocuklar oyunda kiminle oynayacakları ve nasıl oynayacakları konusunda seçimler yapmak
durumunda kalırlar. Materyalce zengin bir sınıf çocuklar için yapı iskelesi oluşturur.
Yani çocuklar özgür ortam içinde materyallerin de yardımı ile gelişimlerinin üstünde
performans gösterirler. Oyunda çocuklar özgürce yaratır ve problem çözerler.
• Oyun temelli değerlendirme çocukların kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almalarını ve öğrendiklerini değerlendirebilmelerini sağlar. Çocuk oynadığı sembolik
oyunun temasını, yaptığı yapıyı ya da sanat çalışmalarını geliştirmek için çaba harcar.

Olgunlaşmış (yüksek nitelikli) Oyunun Yararları;

Öğretmenin
oyunu desteklemek amacıyla değerlendirme sürecinde vermesi gereken kararlar aşağıda
sıralanmıştır (Gullo, 2005):
• Oyunu geliştirmek için ne tür materyaller ekleyebilir?
• Oyunu geliştirmek için ne tür ipuçları verebilir?
• Oyuna ne zaman, ne kadar ve nasıl müdahale etmeli?
• Ne zaman oyuna aktif olarak dâhil olmalı?

Parten 1932 yılında yaptığı klasik araştırmasında çocukların oyun sürecinde sosyal davranışlarını incelemiş ve sosyal oyunun yaş ilerledikçe daha
karmaşık hale geldiğini bulmuştur. Çalışması sonucunda çocukların oyun sürecindeki
sosyal davranışlarını altı kategoride gruplandırmıştır: uğraşsız davranış, izleyici davranış,
yalnız oyun, paralel oyun, birlikte oyun ve işbirlikçi oyun.

Uğraşsız davranış: Bu aşamada çocuk oyun oynamaz ve bir amacı varmış gibi de
görünmez. Çocuk kıyafetleri veya vücuduyla oynar ya da amaçsızca bir iş yapmadan etrafa bakınır, bir yerde durur ya da yürür.

Paralel oyun: Bu aşamada çocuk başka çocuklarla yan yana oynar ancak onlarla sözel iletişimde bulunmaz ve birlikte oynamaz.

Sara Smilansky (1968) çocukların oyun gelişiminde dört evreden geçtiklerini gözlemlemiştir. Bu evreler: duyusal-motor oyun, sembolik oyun, yapı oyunları ve kurallı oyunlardır.

Kil ve oyun hamuru ile oyunda görülen gelişimsel basamaklar;

Sanatsal gelişim evreleri;

Sembolik oyunun dramatik oyun
olarak kabul edilebilmesi için
aşağıdaki ölçütleri sağlaması
gerekir:
1. Hayali bir rol üstlenir ve
canlandırır.
2. Nesneleri sembolik olarak
kullanır.
3. Hayali durumlar ve davranışlar
oluşturur.
4. Oyun temasını en az 5 dakika
devam ettirir.

Uyumsama; potansiyel davranışlar için yeni şema ve zihinsel örüntülerin oluşturulması ya da yeni bilgilerin eklenebilmesi için var olan şemaların esnetilmesi ve değiştirilmesidir. Yeni bir şema oluşur ya da var olan şemalarda değişiklik yapılır. Doğru cevap B seçeneğidir.