ÇOCUK VE OYUN - Deneme Sınavı - 3

Standart testler bir çocuğun testteki performansını benzer özellikler gösteren diğer çocukların performansı ile karşılaştırma imkanı verirler. Erken çocukluk eğitiminde, dört
tür standart test kullanılmaktadır: hazırbulunuşluk testleri, başarı testleri, gelişimsel tarama testleri ve tanılama testleri.

Olgunlaşmış (yüksek nitelikli) Oyunun Yararları (NAEYC, 2016):
• Çocuklar arasında daha uzun süreli etkileşim
• Yüksek düzeyli katılım
• Daha çok işbirliği
• Deneyimlerin kontrolü
• Öz denetimin desteklenmesi

Yüksek nitelikli olgunlaşmış oyuna fırsat yaratmak için öğretmenin yapabilecekleri (NAEYC, 2016):
• Uzun süreli oyun zamanı sağlamak
• Oyunu destekleyecek bol miktarda kostüm ve araç gereçler sağlamak
• Yapılandırılmamış, açık uçlu materyaller sağlamak

Çocukların oyun repertuvarını geliştirmek için öğretmenin yapabilecekleri (NAEYC, 2016):
• Çocukların ilgi ve yeteneklerini gözlemlemek
• Çocuklara ilginç kitaplar okumak
• Çocukları alan gezilerine götürmek
• Sınıfa farklı uzmanlar ya da farklı paylaşımlarda bulunabilecek kişiler davet etmek
• Oyunlarını zenginleştirebilecek videolar izletmek
• İnsanların oynadığı farklı rolleri çocukların fark etmesini sağlamak

Öğretmenin oyunu desteklemek amacıyla değerlendirme sürecinde vermesi gereken kararları hatırlayalım:
• Oyunu geliştirmek için ne tür materyaller ekleyebilir?
• Oyunu geliştirmek için ne tür ipuçları verebilir?
• Oyuna ne zaman, ne kadar ve nasıl müdahale etmeli?
• Ne zaman oyuna aktif olarak dahil olmalı?

Parten’a göre oyunda altı sosyal gelişim aşaması görülür:
• Uğraşsız davranış
• Yalnız oyun
• İzleyici
• Paralel oyun
• Birlikte oyun
• İşbirlikçi oyun

Smilansky’ye göre Oyunda Görülen Bilişsel Gelişim Evreleri (Oyun Kategorileri):
• Duyusal-motor/Fonksiyonel Oyun
• Sembolik Oyun
• Dramatik Oyun
• Sosyo-dramatik oyun
• Yapı Oyunları
• Kurallı Oyunlar

Sembolik oyunun dramatik oyun olarak kabul edilebilmesi için aşağıdaki ölçütleri sağlaması gerekir:
1. Hayali bir rol üstlenir ve canlandırır.
2. Nesneleri sembolik olarak kullanır.
3. Hayali durumlar ve davranışlar oluşturur.
4. Oyun temasını en az 5 dakika devam ettirir.

Sembolik oyunun sosyo-dramatik oyun olarak kabul edilebilmesi için aşağıdaki ölçütleri sağlaması gerekir:
1. Hayali bir rol üstlenir ve canlandırır.
2. Nesneleri sembolik olarak kullanır.
3. Hayali durumlar ve davranışlar oluşturur.
4. Oyun temasını en az 5 dakika devam ettirir.
5. Diğer çocuklarla etkileşimde bulunur.
6. Diğer çocuklarla sözel iletişimde bulunur.

Evrede çocukların el göz koordinasyonunun gelişmeye başlaması ile şekiller çizebilir ve bu şekilleri sayfada istedikleri yere çizebilirler. Yaptıkları bazı şekilleri tekrar ederler ve bazen benzer şekillerle bütün sayfayı doldururlar. Bu genellikle 3 ve 4 yaş civarında olmakla birlikte çocuklar arasında farklılıklar görülmektedir.

Piaget, oyunun özümseme ve uyumsama mekanizmalarının işlemesi yoluyla zihinsel gelişime katkı sunduğunu savunur.

Oyunun gelişim üzerindeki etkilerini vurgulayan bir diğer kuramcı da Lev Vygotsky’dir. Oyunun sadece haz veren bir etkinlik olarak tanımlanmasına karşı çıkan Vygotsky (1966) oyunun gelişimin en temel kaynağı olduğuna işaret eder. Vygotsky için oyunu diğer etkinliklerden farklı kılan en temel özellik oyun esnasında çocukların hayalî bir durum yaratmasıdır. Oyun yakınsal gelişim alanını oluşturur ve çocuğun gelişim basamaklarını tırmanmasını sağlar. Vygotsky, oyunun çocuk için amaçsız bir etkinlik olduğu fikrine karşı çıkar. Hatta herhangi bir amaç içermeyen etkinliklerin çocuklar için hiç bir cazibe taşımadığını ifade eder. İçsel motivasyonla kendi yaşantılarını temel alarak belirli bir amaçla ve zamanla daha sıkı kurallar uygulayarak oyun gerçekleştirilir. Günlük yaşantıda karşılaşılan kavramlara hayalî bir ortamda yer verilmesi kavram gelişimini destekler. Hayalî oyun esnasında çocuklar günlük yaşantılarının dışına çıkar ve üst düzey bilişsel süreçlerini harekete geçirerek günlük yaşantılarına bilimsel kavramları kullanarak yaklaşırlar. Üç yaş sonrasında sembol kullanma becerilerinin ortaya çıkması neticesinde hayalî bir ortamda gerçekleştirilen sembolik oyun bilişsel süreçlerin işleyişinde somut nesne bağımlılığında kurtulmayı ve soyut düşünme becerilerinin gelişmesini sağlar.

Dört-sekiz yaş çocuklarının şekillerden kompozisyon yaratma becerilerinin gelişimsel basamakları şöyledir:

Dört-sekiz yaş çocuklarının şekillerden kompozisyon yaratma becerilerinin gelişimsel basamakları şöyledir:

7. Desen birimlerini tekrarlayarak yeni bir kompozisyon oluşturma (8 yaş).

Bilimsel süreçler, güvenilir bilginin nasıl toplanacağına ve bilimsel verilerden nasıl çıkarsamalar yapılacağına ilişkin bilişsel beceriler setidir (Brunton ve Thornton, 2010). Bilimsel süreçler şu şekilde sıralanabilir: • Gözlem yapma: Bütün duyuları kullanarak veri toplama. • Sınıflama: Nesne, yaşantı ve fikirleri anlamlı bir şekilde gruplama. • Sorular oluşturma: Öğrenilmek isteneni belirleme. • Hipotez oluşturma: Gözlemlerini ya da bir durumun neden gerçekleşmiş olabileceğini açıklamak için mevcut bilgileri kullanma. • Tahminde bulunma: Bir hipoteze dayalı olarak, ne olacağını tahmin etme. • Araştırmayı planlama ve uygulama: Kaynakları toparlama, neyin ölçüleceğini ve nasıl kayıt yapılacağını belirleme, ölçme, veri toplama. • Bilgiyi yorumlama: Örüntü ve ilişkileri bulmaya çalışma, verilerin ne gösterdiğini belirleme. • İletişim: Bilgiyi paylaşma ve tartışma. Çok küçük çocuklar için bu süreçlerin tamamını gerçekleştirmek pek mümkün olmaz. Araştırma çalışmalarını öncelikle gözlem, sınıflama, sorular sorma ve hipotez geliştirmeyle gerçekleştiren çocuklar bilişsel becerileri geliştikçe tahminde bulunma, planlama, yorumlama ve iletişim süreçlerini de içeren planlı bilimsel çalışmalar icra etmeye doğru bir ilerleme gösterirler (Brunton ve Thornton, 2010).

Biyoloji • Canlıların ortak ihtiyaçlarını saptar (3-5 yaş). • Canlı ve cansızlar arasındaki farklılıkları araştırır (5-6 yaş). • Gerçek ve fantezi arasındaki farkı ayırdeder (3-5 yaş). • Hikâyelerde bazen bitki ve hayvanlara gerçekte sahip olmadıkları özellikler verildiğini keşfeder (5-6 yaş). • Doğanın her bir organizmanın kendine özgü ihtiyaçlarını nasıl karşıladığını gözler ve fark eder (3-5 yaş). • Bitkilerin ve hayvanların farklı yerlerde yaşamalarını sağlayan özelliklerini araştırır (5-6 yaş). • Farklı yöresel bitki ve hayvanların habitatlarını ve bitki ve hayvanların nasıl birbirlerine bağımlı olduklarını araştırır (5-6 yaş). • Bitki ve hayvanları yavrularıyla eşleştirir (3-5 yaş). • Bitki ve hayvanların ebeveynlerine olan benzerliklerini tanımlar (5-6 yaş). • İnsanlar, bitkiler ve diğer hayvanların kendi içindeki fiziksel farklılıkları fark eder (3-5 yaş). • Aynı tür bitki ve hayvanlardaki farklılıkları araştırır (5-6 yaş).

Fizik- Maddenin Doğası:

Bilimsel Araştırma • Hikâye anlatma, sohbet ve oyun esnasında çevresindeki nesneler, organizmalar ve olaylar hakkında sorular sorar (3-5 yaş). • “Acaba” soruları sorar (5-6 yaş). • Sohbet ya da oyun esnasında ilk defa karşılaştığı nesne, organizma ve fenomenleri merakla inceler (3-5 yaş). • Diğer çocuklar tarafından yöneltilen “acaba” sorularıyla ilgilenir ve araştırır (5-6 yaş). • Önceki deneyimlerini temel alarak bir sonraki aşamada ne olacağını tahmin eder (3-5 yaş). • Nesne, olay ve organizmaları inceleyerek doğa kanunlarını araştırır (3-5 yaş). • Kayıt, sınıflama, karşılaştırma vs. gibi bir amaç için bir veya birkaç duyusunu kullanarak nesne, organizma ve fenomenleri gözleyerek bilgi edinmeye çalışır (3-5 yaş). • Beş duyusunu kullanarak doğal hayatla ilgili gözlemler yapar (5-6 yaş). • Aynı şeyle ilgili farklı tanımlamalar yapıldığı durumlarda yeni gözlemler yapar (5-6 yaş). • Mercek, ölçme aracı vs. gibi basit bir alet kullanarak nesne, organizma ve olayları araştırır. • Bilimsel veri toplamak amacıyla uygun aletleri ve basit araçları kullanır (5-6 yaş). • Bilimsel araştırma yaparken uygun güvenlik tedbirlerini alır (5-6 yaş). • Belirli özelliklerine göre nesne ya da organizmalar arasında karşılaştırmalar yapmaya başlar (3-5 yaş). • Tanımlanan cismin özelliklerini doğru bir şekilde gösteren resimler çizer (5-6 yaş). • Sayıların bir aradaki varlıkları saymada kullanılabileceğini fark eder (5-6 yaş). • Nesnelerin uzunluklarını standart olmayan ölçeklerle ölçer (5-6 yaş). • Farklı yöntemlerle gözlem ve bulgularını kaydeder, gösterir ve paylaşır (3-5 yaş). • Resimli grafikler çizerek bulgu ve çıkarsamalarını tanımlar (5-6 yaş).

Talim/tünel yaklaşımı: Öğretmen merkezli, öğretmenin sınıfta tek otorite rolü üstlendiği ve çocukları pasif tutarak sunum ve gösterim yoluyla öğretimi tercih ettiği, müfredatta yer alan temel becerilerin büyük oranda ezber yoluyla kazanılmasını hedeflediği bir yaklaşımdır. Problem durumları için tek bir çözüm yolu vardır, alternatif yanıtlar kabul edilmez. Grup çalışmaları yapılmaz, herkes kendi çalışmasından sorumludur. Çalışma kâğıtları yaygın olarak kullanılırken manipülatifler ve teknolojiye pek yer verilmez. Davranışçı yöntemlerle sınıf yönetimi gerçekleştirilir.

Problem çözme yaklaşımı: “Tesadüfi-öğrenme kuramı” olarak da adlandırılan bu yaklaşım progresivist (ilerlemeci) eğitim girişiminde ve açık okullarda benimsenmiştir. Problem çözme, tahminlerde bulunma, muhakeme, simgeleştirme ve iletişim gibi araştırma/keşif süreçleri öğretimin odağını oluşturur ve bilgiyi organize etme, oluşturma/ayrıştırma, örüntüleme ve birleştirme gibi beceriler içeren matematiksel inceleme yapma yetisini geliştirmeyi hedefler. Doğru ya da yanlış yanıt yoktur. Değerlendirme çocuğun kendisi tarafından yapılır. Öğretmen otorite kullanımından kaçınır ve demokratik ve öğrenci merkezli bir atmosfer sunar. Hem takım arkadaşı hem gözlemci hem de şeytanın avukatı rollerini üstlenir. Çocuklar keşfetmeye, paylaşmaya, kendi somut modellerini oluşturmaya ve ileriki aşamalarda yazılı işlemleri uygulamaya teşvik edilirler.