ÇOCUK VE OYUN - Deneme Sınavı - 17

Kum havuzunda iki çocuğun yan yana kumdan kaleler yapması fakat oyunla ilgili iletişimde bulunmamaları paralel oyuna örnek olarak verilebilir.

Sara Smilansky (1968) çocukların oyun gelişiminde dört evreden geçtiklerini gözlemlemiştir. Bu evreler: duyusal-motor oyun, sembolik oyun, yapı oyunları ve kurallı oyunlardır.

Sembolik oyun 12-13 ay civarında çocuğun telefonla konuşuyormuş, içecek içiyormuş
gibi yaptığı sembolik davranışlar ile başlar. Çocuğun uyuyormuş, yiyormuş, içiyormuş gibi yapması buna örnek olarak verilebilir. 18 ay civarında cansız nesneler oyuna katılır. Artık davranışların odağı çocuk değil, nesnedir. Cansız nesneler alıcı, çocuk davranışı başlatıcı konumundadır. Kendi yüzünü yıkıyor gibi yapmak yerine, bebeğinin yüzünü yıkıyor gibi yapması ya da kendisi uyuyormuş gibi yapmak yerine bebeği uyutuyormuş gibi yapması buna örnek olarak verilebilir.

Kil ve oyun hamuru ile oynamak çocukların el ve parmak kaslarını güçlendirerek küçük
kas gelişimlerini destekler.

Günümüzde çocukların evde vakitlerinin çoğunu teknolojik aletler önünde oturarak geçirmesi çocuklarda obezitenin artmasına neden olmaktadır.

Dış mekânın iç mekâna kıyasla sahip olduğu avantajlar:

Dış mekânın farklı yüzeyler içermesi sadece güvenlik açısından değil aynı zamanda dış mekânın farklı oyun türlerine yer vermesi açısından da önemlidir. Örneğin, sert bir zeminde çocuklar bisiklete binme, araba sürme gibi oyunlar oynayabilirken, çim bir zeminde rahatlıkla koşma, zıplama, emekleme ya da yerde yuvarlanma gibi hareketleri içeren oyunları oynayabilir, aynı zamanda kum bir zemin de pek çok yaratıcı oyuna ev sahipliği yapabilir.

Yapı-inşa oyunları, örneğin bloklardan kule yapmak gibi, çocuğun istediği materyalleri kullanarak sonuçta bir ürün ortaya çıkardığı oyun etkinlikleridir.

İdeal bir dış mekânın bileşenleri:

Çocukların dışarıda geçirdiği zamanın giderek azalması, doğa ile etkileşiminin çok sınırlı hâle gelmesi ve dolayısıyla günün çoğunu binaların içinde geçirmelerine ilişkin çeşitli nedenler öne sürülmektedir. Yapılan çalışmalar doğrultusunda ileri sürülen nedenlerin başında ise evde teknoloji kullanımının artması, şehirleşme ve bu şehirleşmeye bağlı olarak ailelerin güvenlik kaygıları gelmektedir.

Dış mekânda öğretmenin üç temel sorumluluğu vardır. Bu sorumlulukların ilki yaratıcı oyunu destekleyen uyarıcı bir çevre hazırlamak, ikincisi çocuklarla etkileşimde bulunarak oyunun niteliğini arttırmak ve üçüncüsü ise çocukların güvenli ve uygun bir şekilde oynadıklarından emin olmaktır.

Dolaylı koordinasyon, öğretmenin başlatmayı hedeflediği oyun ya da etkinlik çerçevesi doğrultusunda dış mekânda belirlediği bir alanı önceden tarayıp inceleyip etkinliği ya da oyunu başlatacak şekilde yeniden düzenlemesini ve seçilen temaya uygun rollerin paylaşılmasına yardım etmesini gerektirir.

Çocukların sokak ya da oyun parkı gibi alanlar yerine orman, su kenarları ve tepelerden oluşan eğimli alanlarda oynaması gerektiğine inanan Frohm, düşüncelerini hayata geçirebilmek için “Skogsmulle” karakterini ortaya koymuştur. 5-6 yaş gurubu çocuklara yönelik yarattığı bu hayalî karakterin ismi olan “Skogsmulle” yine doğayı temsil etmektedir. İsveçce’de “Skogs” ağaçlık alan, “mulle” ise yeryüzü anlamına gelmektedir.

Otizmli çocuklar kendiliğinden oyun kuramazlar, öğrendikleri eylemleri tekrarlar, yeni oyun araçlarını denemek yerine daha önceden edindikleri oyun becerilerini çok basit düzeyde kullanırlar. Hayalî oyunlarda isteksizdirler. Sembolik oyunda davranışları son derece sınırlıdır. Tüm bu sorunlar otizmli çocukların akranlarıyla benzer oyunlar oynamalarını ya da onlarla olan arkadaşlık ilişkilerini geliştirmelerini zorlaştırır.

İşitme yetersizliği olan çocuklar, zihin yetersizliği ve otizmli çocuklarda olduğu gibi oyun becerilerini sistematik olarak basamaklar hâlinde öğrenmeye ihtiyaç duymazlar. Onlar çevrelerindeki çocukları gözleyerek ve taklit ederek uygun oyun formlarını öğrenebilirler. Doğru cevap B'dir.

Ortopedik yetersizliği olan çocuklar, yürüme, koşma, tırmanma gibi hareketlerden kaçınırlar. Doğru cevap B'dir.

Özel gereksinimi olan çocuklara oyun becerilerinin öğretiminde sistematik öğretimi temel alan pek çok strateji kullanılmaktadır. Bu stratejiler yönlendirici olan yapılandırılmış oyun stratejileri (ipucu sunma, basamaklandırılmış öğretim, pekiştirme), yönlendirici olmayan doğal oyun stratejileri (çevresel düzenlemeler, çocuğun ilgi duyduğu oyuncalardan yola çıkma) ve bazı uygulamalarda da hem yönlendirici/yapılandırılırmış hem de doğal öğretim birlikte kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Öğretim sırasında ipucu olarak kullanılabilecek altı tür ipucu vardır. Bunlar; a. jest/mimik ipucu, b. işaret ipucu, c. resimli/iki boyutlu ipucu, d. sözel ipucu, e. model ipucu ve f. fiziksel ipucudur. Doğru cevap D'dir.

Oyun arkadaşlığı konusunda bilinmesi gereken önemli husus; çocuğa yeni bir oyunu öğretmek değil, arkadaşlarıyla birlikte oynama becerisini kazandırmaktır. Doğru cevap B'dir.

Oyun becerilerinin ediniminde özel gereksinimi olan çocuklar, normal gelişim gösteren çocuklar gibi aynı sıralamayı takip ederek oyun becerilerini öğrenirler. Ancak özel gereksinimi olan çocuklar akranlarına göre oyun becerilerini daha yavaş öğrenmekte ve oyunlarının niteliği ve niceliğinde de farklılıklar dikkati çekmektedir. Doğru cevap D'dir.