ÇOCUK VE OYUN - Deneme Sınavı - 12

Elif ve Mehmet öğretmenlerin serbest oyun zamanında üstlendikleri rolleri anlamak için Piaget ve Vygotsky'nin yaklaşımlarına bakmakta fayda vardır. Piaget'in anlayışına göre kolaylaştırıcı olarak görülen öğretmenin görevi, eğitim ortamını çocukların öğrenmelerini desteklemek üzere hazırlamak olarak tanımlanır. Piaget’nin öğretmenin rolünü uyaranlarla dolu zengin bir ortam ve etkinlikler hazırlamakla sınırlayıp sonrasında öğretmenin daha çok pasif izleyici rolüne çekilmesini beklemesi oyun esnasında ortaya çıkan öğrenme fırsatlarının kaçırılmasına neden olduğu gerekçesiyle eleştirilmektedir. Piaget’nin izinde giden programlarda her ne kadar çocuklar mutlu ve etkinliklerle meşgul olsalar da öğretmenleriyle etkileşimleri, oyun etkinliklerinin niteliği ve yaratıcı keşifler yapmalarını sağlayan çalışmaları sınırlı kalır.

Vygotsky için oyunu diğer etkinliklerden farklı kılan en temel özellik oyun esnasında çocukların hayalî bir durum yaratmasıdır. Oyun yakınsal gelişim alanını oluşturur ve çocuğun gelişim basamaklarını tırmanmasını sağlar. Vygotsky, oyunun çocuk için amaçsız bir etkinlik olduğu fikrine karşı çıkar. Hatta herhangi bir amaç içermeyen etkinliklerin çocuklar için hiç bir cazibe taşımadığını ifade eder. İçsel motivasyonla kendi yaşantılarını temel alarak belirli bir amaçla ve zamanla daha sıkı kurallar uygulayarak oyun gerçekleştirilir. Günlük yaşantıda karşılaşılan kavramlara hayalî bir ortamda yer verilmesi kavram gelişimini destekler. Öğrenme ve gelişimin sosyal etkileşim boyutuna vurgulama yapan Vygotsky’nin yakınsal gelişim alanı kavramı öğretmeni bu pasif rolden çıkarıp daha aktif olmaya teşvik etmesi itibariyle genel kabul görür. Yakınsal gelişim alanı, çocuğun bağımsız olarak problem çözebildiği mevcut gelişim düzeyiyle bir yetişkin veya daha yetkin akranlarıyla etkileşimi neticesinde gerçekleşebilecek potansiyel gelişim düzeyi arasındaki mesafe olarak tanımlanır. Yani, ortamdaki diğer kişilerle etkileşim esnasında birey yalnızken gerçekleştirebileceğinden çok daha iyi, kendi kapasitesinin üstünde bir performans sergiler. 

Bu bilgilerden yola çıkarak Piaget'in yaklaşımını benimsediği için Mehmet öğretmenin, öğrencilerinin oyun sürecine aktif bir şekilde katıldığını söyleyemeyiz.

3-5 yaş arası çocuklar, yavaş yavaş, yeni beceriler kazandıkça, farklı düzenlemelerle sunulan daha fazla sayıda nesneyi dokunmadan da saymaya başlarlar.Çocukların, kaç tane sorusunun cevabının, nesneleri sayma esnasında söyledikleri son rakam olduğunu (kardinallik ilkesi) öğrenmeleri gerekir. Nesne sayısını sınırlı tutmak kaydıyla 3 yaşındaki pek çok çocuk bu beceriyi öğrenebilir. Bu durumda çocuk en az 3 yaşındadır.

Dört-sekiz yaş çocuklarının şekillerden kompozisyon yaratma becerilerinin gelişimsel basamakları şöyledir:

Örüntüyü fark etme, devam ettirme ve örüntü oluşturma becerilerini desteklemek için öğretmenlerin 0-3 yaş grubunda ritim ve hareket örüntüleri, sonra renk odaklı örüntüler, arkasından rengin sabit tutulup şekil ve büyüklüğe dayalı örüntüler, sonra farklı renklerin de katılımıyla daha karmaşık örüntüler oluşturma çalışmaları sunmaları gerekir. Tekrarlayan örüntü modellerinde örüntünün fark edilebilmesi için çekirdek birimin (örneğin AB) en az bir kere tekrarlanmış olarak (ABAB) sunulması şarttır. İlk çalışmalarda örüntü ögelerinin sayısı iki ile sınırlı tutulmalı çocuklar deneyim ve beceri kazandıkça öge sayısı artırılmalıdır.

Kavramsal bilginin gelişimi sırasında kavram yanılgıları sıklıkla oluşabilir. Yetişkinlerin, çocukların kavram yanılgılarını yanlış bilgi olarak değil de çocukların kendi kişisel deneyimlerine dayalı olarak geliştirdikleri bir hipotez olarak ele alıp bu hipotezlerini test edebilmeleri için onları yönlendirmeleri ve bilimsel süreçler çerçevesinde hipotezlerini tekrar gözden geçirip yeni çıkarsamalarda bulunacakları ve sürecin sonuçtan daha önemli tutulduğu deneyimleri yaşamalarını sağlamaları gerekir. Öğretmenlerin çocuklarla etkileşimlerinde bilimsel bir dil kullanarak model olmaya dikkat etmeleri ve “Neden öyle olduğunu düşünüyorsun?”, “Bu fikrini nasıl test edebiliriz?” gibi sorularla çocukları hipotezlerini test etmek üzere araştırma yapmaya teşvik etmeleri kavram yanılgılarının düzeltilmesine yardımcı olacaktır. Bilimsel bir dil kullanımı ve uygun sorularla yönlendirmeler, ayrıca, küçük yaş gruplarında sıklıkla görülen olguları sihirle açıklama ve antropomorfizm, yani canlı ve cansız varlıklara insan özellikleri yükleme, gibi bilimsel kavram gelişimini ketleyici eğilimleri de engelleyecektir.

Çok küçük çocuklar için bilimsel süreçlerin tamamını gerçekleştirmek pek mümkün olmaz. Araştırma çalışmalarını öncelikle gözlem, sınıflama, sorular sorma ve hipotez geliştirmeyle gerçekleştiren çocuklar bilişsel becerileri geliştikçe tahminde bulunma, planlama, yorumlama ve iletişim süreçlerini de içeren planlı bilimsel çalışmalar icra etmeye doğru bir ilerleme gösterirler.

Çocukların canlılara yönelik faydalı ve zararlı eylemleri fark etmesi

Çevre ve canlılara saygı göstermesi gibi etik kazanımlar 3-5 yaş grubunda gerçekleşir.

Matematik öğretiminde araştırmacı yaklaşımda kısmi rehberlikli keşif yoluyla öğrenme yöntemi kullanılır. Projeler, problemler, günlük hayattan durumlar, etkinlikler, deneyler, matematik oyunları vs. üzerinde çalışılır. Çocukların matematik öğrenmeye ve uygulamaya ihtiyaç duyacakları durumlar yaratılır.

Açık uçlu soruların amaçları şöyledir:

Kapalı uçlu sorular şu amaçlarla sorulabilir:

Formal değerlendirme araçları genellikle standart testleri kapsamaktadır. Standart testler bir çocuğun testteki performansını benzer özellikler gösteren diğer çocukların performansı ile karşılaştırma imkânı verirler. Erken çocukluk eğitiminde, dört tür standart test kullanılmaktadır: hazırbulunuşluk testleri, başarı testleri, gelişimsel tarama testleri ve tanılama testleri.

Olgunlaşmış (yüksek nitelikli) Oyunun Yararları:

Çocukların evcilik oyunu dışındaki temalarla dramatik oyun oynayabilmeleri için hikâye kitapları, videolar ve alan gezileri ile yaşantı kazanmalarını sağlayabiliriz. Bu yaşantılara uygun materyaller sağlayarak lokanta, hastane, eczane, banka, tren istasyonu gibi farklı temalarda oyunlar oynamalarını destekleyebiliriz.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru cevap B seçeneğidiri.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap D seçeneğidir.