ÇOCUK VE ERGEN BAKIMI

Kişiliği tanımlamaya ilişkin çalışmalar Hipokrat’a (MÖ 460-370) kadar uzanır. Hipokrat,

kişilik tiplerini;

• Kanlı (uyumlu, sıcak kanlı, iyimser),

• Sarı Safralı (Kızgın, öfkeli),

• Kara Safralı (Hüzünlü, karasevdalı),

• Balgamlı (Soğukkanlı) şeklinde ayırmıştır. 

Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Kişilik, bireyin olaylar, durumlar ve kişiler karşısında sergilediği inanç, tutum, tavır, davranış ve düşünce sistemleri ile bunlara temel oluşturan kalıtımsal özelliklerinin (fiziksel, fizyolojik, zihinsel ve kişilik) ve yaşadığı sosyal çevre edinimlerinin (aile, eğitim sistemi, sosyal normlar vb.) bütünüdür

İd (altben), kişilik yapısının en ilkel sistemidir. Doğuştan var olan cinsellik, saldırganlık, açlık ve kendini koruma gibi iç dürtülerden oluşan psişik enerjinin kaynağıdır. Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Fallik Dönem (3-6 Yaş); çocuğun süperego gelişiminin tamamlandığı dönemdir. Cinsel kimlik ve genital alana karşı ilgi gözlenir. Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Erikson’a göre, kimlik duygusu her insan için hayati bir ihtiyaçtır. Kimlik kargaşası ise sağlam kimlik duygusunun karşıtıdır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Kanıtlama kompleksi, kendilerinin de var olmaya hakları olduğunu ya da hiçbir kusurları olmadığını kanıtlamak isteyen pek çok kişide bulunan kişilik durumudur. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Albert Bandura bir anlamda daha da eklektik bir yaklaşımla (klasik ve operant/edimsel şartlanmaların dışında) insan öğrenmesinin sosyal bir ortamda oluştuğunu ve çocukların en önemli öğrenme yaşantıların başkalarının davranışlarını gözlemleyerek oluştuğunu savunmuştur. Bandura bu öğrenme türüne Gözlemleme Yoluyla Öğrenme adını vermiştir. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

DSM 5 kriterlerine göre B kümesi bozukluklar aşağıdakilerdir;

• Toplumdışı (Antisosyal) Kişilik Bozukluğu

• Sınırda (Borderline) Kişilik Bozukluğu

• Histriyonik Kişilik Bozukluğu

• Özsever (Narsisistik) Kişilik Bozukluğu 

Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

İzin verici – gevşek anne – baba tutumlarında ise ebeveynler çocuktan çok az şey talep etmekte, daha çok çocuğun isteklerini yerine getirmeye çalışmaktadırlar. Bu tutum içerisinde yetişen gençler, kendini merkez alan, disiplinsiz, sorumsuz ve bozucu davranış özellikleri gösterirler. Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Psikanalitik kuramın kurucusu Freud, nevrozların oluşumunda, çocuklukta yaşanan cinsel içerikli sarsıcı olayların önemli bir rol oynadığını fark etmişti. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Kişiliği tanımlamaya ilişkin çalışmalar Hipokrat’a (MÖ 460-370) kadar uzanır. Hipokrat, kişilik tiplerini;

• Kanlı (uyumlu, sıcak kanlı, iyimser),

• Sarı Safralı (Kızgın, öfkeli),

• Kara Safralı (Hüzünlü, karasevdalı),

• Balgamlı (Soğukkanlı) şeklinde ayırmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kişilik Psikolojisi alanında da kişiliğin neye göre ve nasıl tanımlanacağı, hangi unsurları kapsayacağı alan psikologları arasında hâlen devam etmekte olan bir tartışmadır. Ancak şu var ki tam olarak ortak bir tanıma varılamasa da üzerinde anlaşılan ortak unsurlar vardır. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür.

• Bireysel farklılıkları ifade eder

• Davranış olarak gözlemlenebilir

• Evrimsel bir sürece sahiptir

• Sürekliliği ve tutarlılığı vardır.

Çoğu zaman kişilik ile karıştırılan bir kavram daha vardır: KARAKTER. Karakter; bireyin, evrensel, toplumsal ve bireysel düzeyde ahlak değerleri ile ortaya koyduğu inanç, tutum, tavır, davranış ve düşünce sistemidir. Yani karakter, kişiliğin ahlaki boyutudur diyebiliriz. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kişilik oluşumu ve gelişimi ile ilgili diğer kuramlar yukarıda da değinildiği gibi TA (Transaksiyonel Analiz) Kuramı, Davranışçı ve Bilişsel Kuramlar, Araştırma Odaklı Kuramlar (Ayırıcı Özellik Yaklaşımı), İnsancıl/Varoluşçu Kuramlar ve Biyolojik Kuram olarak sıralamak mümkündür.Freud’un kişilik gelişimini açıkladığı kuram Psikoseksüel Gelişim Kuramı (Ruhsal-Cinsel Kişilik Gelişimi) olarak bilinmektedir. Ancak psikodinamik ekol temsilcileri arasında kişilik konusunda farklı yaklaşımlarda bulunanlar olmuştur. Bunlar, Psikodinamik Kuramlar genel başlığında yer almaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Altben (id) Ben (ego) ve Süperego kavramları yapısal kurama aittir. Bilinç bilinç öncesi ve bilinç dışı ise Topografik kuram kavramları içerisindedir. Libido ise İçgüdü kuramında ele alınır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Oral dönemde aşırı doyurulma veya aşırı doyumsuzluk yaşantısı olursa bu döneme saplama (fiksasyon) nedeniyle birey daha sonraki dönemlere sağlıklı olarak geçemeyebilir.Bu döneme takılmış bireyler (oral döneme saplantılı bireyler) aşırı bağımlıdır ve diğer insanların kendileriyle ilgilenmelerini ve bakımlarını üstlenmelerini isterler.Bu insanların kendilerine olan saygıları diğer insanların yargılarına bağlıdır. Yani kendi benlik ve kimliklerini tanımlama işini dış dünyaya bırakırlar. Diğer bir ifade ile “başkalarına göre ben kimim?” sorusu oral karakterler için çok önemlidir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kuramın babası Erik Erikson’dur. Psikodinamik ekole mensuptur. Kuramını Freud’un yaklaşımını geliştirme yoluyla ortaya koymuştur. Freud’un yapısal kuramını benimsemekle birlikte ayrıldığı tek nokta bireyin davranışlarında İd’in değil Ego’nun ağırlığını vurgulamasıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Erikson’a göre; kişilik gelişimi, doğumla başlayan ve ölümle sonuçlanan bir süreçtir. Yani ergenlik sonunda tamamlanmaz. Ayrıca hem biyolojik hem sosyal faktörlerle ilişkilidir. Bu süreç sekiz dönem içinde gelişimini sürdürür bunlara insanın sekiz çağı da denmektedir.

1-Duyusal Dönem (Bebeklik Dönemi): Temel Güven X Güvensizlik Duygusu

2-Anal-Kas (İlk Çocukluk) Dönemi: Özerklik X Utanma ve Şüphecilik Duygusu

3-Psikomotor Dönem: Girişkenlik X Suçluluk Duygusu

4-Okul Dönemi: Başarı X Yetersizlik Duygusu

5-Adolesan Dönem/ Kimlik Dönemi

6-Genç Yetişkinlik Yakınlaşma X Uzaklaşma (Yalıtılmışlık)

7-Yetişkin Dönem / Üretkenlik X Verimsizlik (Durgunluk)

8- Dönemi/ Benlik Bütünlüğü (Bilgelik) X Umutsuzluk

Doğru cevap A şıkkıdır.

Koruyucu Ebeveyn; ilgili, özen gösterici, bağışlayıcı, destekleyici, izin verici, şefkatli, koruyucu ve endişelidir. Davranışları da bu bağlamda gözlemlenir. Doğal ebeveyn olarak da adlandırılır. Eleştirel Ebeveyn ise inatçı, güçlü, aşırı koruyucu, ilkeli, cezalandırıcı ve görev yükleyicidir. Davranışları da bu yöndedir. Buna kontrol edici ebeveyn de denmektedir Yetişkin Ego Durumu, temelde kişinin diğer ego durumlarının ihtiyaçlarını karşılamaya yarar, “şimdi ve burada” ya göre, gerçeklik ve olasılıkları da dikkate alarak, kişinin kendisinin diğer ego durumlarına veya başkalarının ego durumlarına karşı işlev görür. Uygulu Çocuk, sanki ebeveynleri onu dinliyormuş ya da gözlüyormuş gibi tepkide bulunur. Çalışkandır, uslu ve asidir ya da ebeveyn figürlerinin herhangi birini esas alarak davranışlar gösterir. Doğru cevap D şıkkıdır.

DSM5 kriterlerine göre kişilik bozuklukları üç ayrı kümede (A, B ve C) ele alınmaktadır.
Her bir kümede yer alan her bir bozukluğu tanılamak için belli kriterler sıralanmış olsa da bozuklukların hem kendi kümeleri içerisinde hem de diğer kümelerdeki bozukluklarla ilintili olarak birbirinin nedeni
ya da birbirinin sonucu olarak gözlemlenmeleri olasıdır ve bu nedenle ayırıcı tanı kriterleri söz konusudur.
A kümesi:
• Kuşkucu Paranoid Kişilik Bozukluğu
• Şizogibi (Şizoid) Kişilik Bozukluğu
• Şizotürü (Şizotipal) Kişilik Bozukluğu

B kümesi:
• Toplumdışı (Antisosyal) Kişilik Bozukluğu
• Sınırda (Borderline) Kişilik Bozukluğu
• Histriyonik Kişilik Bozukluğu
• Özsever (Narsisistik) Kişilik Bozukluğu

C kümesi
• Çekingen Kişilik Bozukluğu
• Bağımlı Kişilik Bozukluğu
• Takıntılı-Zorlantılı (Obsesif-Kompulsif Bozukluğu

Doğru cevap C şıkkıdır.

Berzonsky ise anne – baba tutumlarını beş kategoride ele almaktadır. • otoriter • ilgisiz • aşırı koruyucu • izin verici - gevşek • otoritatif (tatlı – sert disiplin) Berzonsky’e göre, otoriter tutum takınan ailelerde koşullu kabul vardır. İlgisiz anne–baba tutumunda gevşek disiplin ve kontrol uygulanmaktadır. Bu aile ortamında yetişen gençler, düşmanca duygular içindedir ve genellikle bu düşmanlığı anti–sosyal saldırganlık olarak dışa vurur.Aşırı koruyucu anne – baba tutumlarıyla karşılaşan gençler, anne – babalarından sevgi ve sıcaklık görmektedir. Çocuğun ne zaman ne yapması gerektiğine de anne–baba karar vermektedir.İzin verici – gevşek anne – baba tutumlarında ise ebeveynler çocuktan çok az şey talep etmekte, daha çok çocuğun isteklerini yerine getirmeye çalışmaktadırlar. Otoritatif anne – baba tutumlarında çocuğa esnek bir disiplin uygulanmaktadır. Bu tutumda sıcaklık ve kabulle birlikte çocuğu bağımsızlığa yönlendirmek de söz konusudur. Doğru cevap A şıkkıdır.