ÇOCUK VE ERGEN BAKIMI - Deneme Sınavı - 9

Çocukluk dönemine ilişkin gelişimsel alanlar;
a) Psikomotor (ince ve kaba) Gelişim,
b) Bilişsel Gelişim,
c) Zihinsel Gelişim,
d) Özbakım ve Sosyal Becerilerle İlgili Gelişim
e) Heyecansal Gelişim olarak sıralanır.

Birçok farklı yolla iletişim kurulabilir. Bir veya birden fazla iletişim türü kullanarak iletişim sağlanabilir. İletişimin temel türleri şöyle sıralanmaktadır.

Heyecansal Gelişim şu doğrultuda gerçekleşir:
a) Bağımlılıktan bağımsızlığa
b) Bencil davranıştan iş birliğine
c) Tutarsızlıktan tutarlılığa
d) Ölçüsüz duygusal tepkilerden dengeli tepkilere
e) Dürtü ve eğilimlerin denetimsizliğinden dizginlenmesine
f ) Sınırsızca ve sadece oyun oynamaktan öğrenmeye ve yaratıcılığa
g) Anne-baba ve/veya kardeş ilişkisinden toplumsal ilişkilere

İletişim tekrarlanamaz.

Bu kural, iletişimde, kaynak ya da hedef birim tarafından iletişimde gönderilen mesajın ya da geri bildirimin gönderildikten sonra geri alınamayacağına işaret eder. Bu bağlamda günlük yaşamdaki bazı hatalı iletişimlerde “söylenmemiş farz et” ya da “haydi iletişimi baştan alalım” cümlesi mantıklı ve anlamlı değildir. Aristo’nun “Akıllı insan, düşündüğü her şeyi söylemez, ama her söylediğini düşünür" sözü adeta bu kural için söylenmiş gibidir.

Herkes iletişim kurar.

İletişim kurmaya çalışmadığımızda bile iletişim kurarız. Bilinçli veya bilinçsiz olarak her an herkes iletişim hâlindedir. Örneğin; iletişim kurmak istemediğiniz birisi size gülümsediğinde, görmezden gelerek bile iletişim kuruyor çünkü kendisiyle iletişim kurmak istemediğinizi belirten bir davranış sergiliyorsunuzdur.

Sağlıklı ailelerde ise kuralların konuşulmasına, tartışılmasına, her bireyin düşüncesini dile getirmesine, kendini önemli ve değerli hissetmesine olanak sağlayan beş temel özgürlük vardır. Bunlar;

Kuşak (Ya da Kuşaklar) Çatışmasının Nedenleri:

Kuşak çatışmasını kökünden silip atmak olası değildir ancak sıklığını ve yoğunluğu azaltmak olasıdır.

Öncelikle binlerce yıldır süregelen “Ne olacak şu gençliğin hâli?” cümlesindeki mantık hatasının görülmesinde ve düşüncenin cümlenin değiştirilmesinde yarar vardır. Yetişkinler ergenliği yaşadıklarına göre ve de gençler yetişkinliği yaşamadıklarına göre, ergenlerin yetişkinleri anlaması, yetişkinlerin gençleri anlamasına göre çok düşük bir olasılıktır. Her iki taraf da karşısındakinden anlaşılmayı bekliyor ise (ki durum aynen böyle) o hâlde anlayacak olan, doğal olarak o dönemi tecrübe etmiş olandır yani yetişkinlerdir.

Yetişkinler, gençlerin geçtiği biyolojik, psikolojik ve sosyal gelişim süreçlerinin bilincinde olarak gençlerle bu bilgiler çerçevesinde iletişimde bulunabilirler.

TA kuramındaki Yaşam Pozisyonları dikkate alınarak, yetişkinlerin, gençlerle olan her etkileşimde mümkün olduğunca B+S+ pozisyonundan iletişime geçerek gençleri B+ pozisyonunda hissettirmeleri kuşaklar çatışmasını azaltabilecek bir başka yaklaşımdır.

Kuşaklar çatışması “Yaşam boyu eğitim” yöntemiyle de yumuşatılabilir. Yetişkinler yeni gelişmeleri öğrenip toplumsal değişime ayak uydurabilir. “Yaşam boyu eğitim” yöntemi sayesinde birey, yeni gelişmeden mahrum kalmamış, beceriler geliştirmiş dolayısıyla “ergenin dünyası” na yabancı kalmamış olur ve bu da kuşaklar arası çatışmayı iyileştirebilir. Böyle bir proje bir devlet politikası olarak tüm yerel yönetimler, eğitim-öğretim kurumları ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla gerçekleştirilebilir.

Duygusal ve Davranışsal Bozukluklar alanındaki uzmanlara göre çocuklardaki duygu durumunu ya da davranışları bozukluk olarak değerlendirmede üç ölçüt önemlidir.
1. Süre
2. Yoğunluk
3. Sıklık

Çocuğun kakasını tutma ve bırakma işlevini kontrol edebileceği yaşa gelmiş olmasına rağmen, istemli ya da istem dışı olarak kakasını uygun olmayan yerlere bırakması şeklinde görülen bozukluğa Enkoprezis; çocuklar üç-beş yaşları arasında idrarlarını kontrol edebilecek düzeyde biyolojik bir olgunluğa erişmelerine rağmen ayda en az iki kez gece yatağını gündüz ise iç çamaşırını ıslatıyor ise bu davranış bozukluğuna Enürezis denir.

Birleşmiş Milletler Örgütünün tanımına göre de genç, 15-25 yaşları arasında, öğrenim gören, hayatını kazanmak için çalışmayan ve ayrı bir konutu bulunmayan kişidir.

Somatizasyon Soma kelime anlamı olarak (eski Yunan dilinde) “beden” anlamındadır. Somatizasyon bozuklukları ise, organik bir nedene bağlanamayan ancak organik nedenlerle aynı belirtileri gösteren bedensel rahatsızlıklardır.

Psikoloji ya da psikiyatri alanında bir davranışın hastalık/bozukluk sayılmaması için gereken ve genel geçer olarak kabul edilen şartlar şöyle sıralanmaktadır.

1. Davranış bir ihtiyacı gidermeli, yarar sağlamalıdır.

2. Davranış içinde yaşanılan kültür normlarına uymalıdır.

3. İçinde bulunulan ortama uygun olmalıdır.

4. İçinde yaşanılan kültür ağırlıkla olmak üzere genel olarak tolere edilebilir (anlayış gösterilebilir) olmalıdır.

5. Davranışın hem gerekliliği hem de geçerliliği olmalıdır.

6. Davranışın hem gerçekliği hem de geçerliliği olmalıdır.

7. Davranışın, hastalık/bozukluk olarak değer- lendirilmemesi için bu özelliklerin 2/3’ünü içermesi gerekir. 

Doğru cevap D'dir.

Yaş ve gelişimsel özelliklerin yanı sıra çocuklarda görülen davranış bozukluklarının aynı zamanda sağlıksız ve olumsuz anne-baba tutumları, farklı bakım veren kişilerle büyütülme, ailede anne-baba arasındaki sorunlara (yüksek sesle tartışma, kavga, fiziksel zarar verme gibi davranışlara) sıklıkla tanık olma veya çocukluk döneminde travma yaratan bir yaşantının yaşanmış olması ile de doğrudan ilişkili olabileceği hatırdan çıkarılmamalıdır. Doğru cevap B'dir.

Otizm, bireyin dış dünyanın gerçeklerinden uzaklaşıp kendine özgü gerçekler dünyasına sahip olması (ya da yaratması) durumudur. Otistik birey etrafındaki kişi ve olaylara ilgisiz bir görünümdedir. Sanki onlar onun için yok gibidir. Özellikle insanlarla bir ilişki kurmaz, olayların içinde de olmaz. Hiç umulmayan cansız bir nesne ile hiç alışık olunmayan bir şekilde ve uzun bir süre ilgilenebilir. Otis- tik birey genellikle insanlarla göz iletişime kurmaz, eşyalarının yerinin değişmesine aşırı tepki gösterir, anlamsız ve duruma uygun olmayan ağlama, öfke veya gülme, bazen kendini ısırma, kafasını duvara vurma gibi davranışlar gösterirler. Sıklıkla yineleyici (stereotipik) davranışlar gösterirler (iki şey arasında gidip gelme, aynı noktaya defalarca tükürme, kendi etrafında dönme, bir tabağı ya da madeni parayı saatlerce döndürme gibi). Müziğe aşırı ilgileri vardır, seçicidirler ve beğendikleri bir parçayı saatlerce din- leyebilirler. Bununla birlikte bazı seslere aşırı tepki verirler (elektrik süpürgesi sesi, uçak sesi gibi). Ayrıca hafızaları çok kuvvetlidir. Doğru cevap A'dır.

Kompulsyon (zorlamalı tekrarlanan davranış); saplantılı düşünceleri kovmak ve rahatlamak için yapılan ve yine istem dışı olarak tekrarlanan davranıştır. Obsesyon (saplantılı düşünce; istem dışı yapılan, bireyi tedirgin eden, mantıklı olmadığı bilindiği hâlde bilinçli çaba ile kovulamayan düşüncedir. Fobi; normalde korkulmayacak belli bir durum ya da nesne karşısında ortaya çıkan korkudur. Somatoform, herhangi bir fizyolojik nedeni olmayan ve de bulgulanamayan ancak ilgili hastalıkla aynı semptomları (belirtileri) gösteren bozukluklardır. Otizm, yaygın gelişimsel bir bozukluktur. Doğru cevap B'dir.

Görülme sıklığı %3-5 düzeyinde olmakla birlikte çocuklarda görülen tüm kaygı bozuklukları arasında en yaygın olanı (1/3 oranında) ayrılma anksiyetesidir. Doğru cevap A'dır.

Kekemeliğin görülme oranı %1 düzeyindedir ve genellikle 7-8 yaşından önce başlar. En sık görülen yaş aralığı ise 2-7 yaşları arasıdır. Ancak 2,5-3,5 yaşları arasında bazı çocuklarda görülen kekemelikler genellikle geçicidir. Kekemelik genellikle erkek çocuklarda daha fazla görülür. Kekemelikte ses telleri, ağız, dil yapısı, gırtlak gibi konuşmayla ilgili organlarda bozukluklara rastlanmamıştır. Kekemeliğin nedenleri arasında genetik faktörler, anne ve/veya babanın obsesif- kompulsif kişilik özelliklerine sahip olması ya da ailede kuralların katı ve fazla olması, çocukta bazı nörolojik bulgular sayılmaktadır. Bu durum da kekemeliğin çok faktörlü bir bozukluk olduğunu göstermektedir. Doğru cevap B'dir.

İlk ergenlik, çocuklukla bir sonraki dönem arasında bir geçiş sürecidir. Birey tam olarak ne çocuktur ne de tam olarak ergendir. Bu dönemin en önemli olayı cinsel olgunluktur. Doğru cevap E'dir.

Bulimia nevroza, sürekli olarak yemek yeme ve daha sonra yediklerini (bilinçli şekilde) kusma davranışıdır. Doğru cevap C'dir.