ÇOCUK VE ERGEN BAKIMI - Deneme Sınavı - 4

Kişiliği tanımlamaya ilişkin çalışmalar Hipokrat’a (MÖ 460-370) kadar uzanır. Hipokrat, kişilik tiplerini;

• Kanlı (uyumlu, sıcak kanlı, iyimser),

• Sarı Safralı (Kızgın, öfkeli),

• Kara Safralı (Hüzünlü, karasevdalı),

• Balgamlı (Soğukkanlı) şeklinde ayırmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kişilik Psikolojisi alanında da kişiliğin neye göre ve nasıl tanımlanacağı, hangi unsurları kapsayacağı alan psikologları arasında hâlen devam etmekte olan bir tartışmadır. Ancak şu var ki tam olarak ortak bir tanıma varılamasa da üzerinde anlaşılan ortak unsurlar vardır. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür.

• Bireysel farklılıkları ifade eder

• Davranış olarak gözlemlenebilir

• Evrimsel bir sürece sahiptir

• Sürekliliği ve tutarlılığı vardır.

Çoğu zaman kişilik ile karıştırılan bir kavram daha vardır: KARAKTER. Karakter; bireyin, evrensel, toplumsal ve bireysel düzeyde ahlak değerleri ile ortaya koyduğu inanç, tutum, tavır, davranış ve düşünce sistemidir. Yani karakter, kişiliğin ahlaki boyutudur diyebiliriz. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kişilik oluşumu ve gelişimi ile ilgili diğer kuramlar yukarıda da değinildiği gibi TA (Transaksiyonel Analiz) Kuramı, Davranışçı ve Bilişsel Kuramlar, Araştırma Odaklı Kuramlar (Ayırıcı Özellik Yaklaşımı), İnsancıl/Varoluşçu Kuramlar ve Biyolojik Kuram olarak sıralamak mümkündür.Freud’un kişilik gelişimini açıkladığı kuram Psikoseksüel Gelişim Kuramı (Ruhsal-Cinsel Kişilik Gelişimi) olarak bilinmektedir. Ancak psikodinamik ekol temsilcileri arasında kişilik konusunda farklı yaklaşımlarda bulunanlar olmuştur. Bunlar, Psikodinamik Kuramlar genel başlığında yer almaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Altben (id) Ben (ego) ve Süperego kavramları yapısal kurama aittir. Bilinç bilinç öncesi ve bilinç dışı ise Topografik kuram kavramları içerisindedir. Libido ise İçgüdü kuramında ele alınır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Oral dönemde aşırı doyurulma veya aşırı doyumsuzluk yaşantısı olursa bu döneme saplama (fiksasyon) nedeniyle birey daha sonraki dönemlere sağlıklı olarak geçemeyebilir.Bu döneme takılmış bireyler (oral döneme saplantılı bireyler) aşırı bağımlıdır ve diğer insanların kendileriyle ilgilenmelerini ve bakımlarını üstlenmelerini isterler.Bu insanların kendilerine olan saygıları diğer insanların yargılarına bağlıdır. Yani kendi benlik ve kimliklerini tanımlama işini dış dünyaya bırakırlar. Diğer bir ifade ile “başkalarına göre ben kimim?” sorusu oral karakterler için çok önemlidir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kuramın babası Erik Erikson’dur. Psikodinamik ekole mensuptur. Kuramını Freud’un yaklaşımını geliştirme yoluyla ortaya koymuştur. Freud’un yapısal kuramını benimsemekle birlikte ayrıldığı tek nokta bireyin davranışlarında İd’in değil Ego’nun ağırlığını vurgulamasıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Erikson’a göre; kişilik gelişimi, doğumla başlayan ve ölümle sonuçlanan bir süreçtir. Yani ergenlik sonunda tamamlanmaz. Ayrıca hem biyolojik hem sosyal faktörlerle ilişkilidir. Bu süreç sekiz dönem içinde gelişimini sürdürür bunlara insanın sekiz çağı da denmektedir.

1-Duyusal Dönem (Bebeklik Dönemi): Temel Güven X Güvensizlik Duygusu

2-Anal-Kas (İlk Çocukluk) Dönemi: Özerklik X Utanma ve Şüphecilik Duygusu

3-Psikomotor Dönem: Girişkenlik X Suçluluk Duygusu

4-Okul Dönemi: Başarı X Yetersizlik Duygusu

5-Adolesan Dönem/ Kimlik Dönemi

6-Genç Yetişkinlik Yakınlaşma X Uzaklaşma (Yalıtılmışlık)

7-Yetişkin Dönem / Üretkenlik X Verimsizlik (Durgunluk)

8- Dönemi/ Benlik Bütünlüğü (Bilgelik) X Umutsuzluk

Doğru cevap A şıkkıdır.

Koruyucu Ebeveyn; ilgili, özen gösterici, bağışlayıcı, destekleyici, izin verici, şefkatli, koruyucu ve endişelidir. Davranışları da bu bağlamda gözlemlenir. Doğal ebeveyn olarak da adlandırılır. Eleştirel Ebeveyn ise inatçı, güçlü, aşırı koruyucu, ilkeli, cezalandırıcı ve görev yükleyicidir. Davranışları da bu yöndedir. Buna kontrol edici ebeveyn de denmektedir Yetişkin Ego Durumu, temelde kişinin diğer ego durumlarının ihtiyaçlarını karşılamaya yarar, “şimdi ve burada” ya göre, gerçeklik ve olasılıkları da dikkate alarak, kişinin kendisinin diğer ego durumlarına veya başkalarının ego durumlarına karşı işlev görür. Uygulu Çocuk, sanki ebeveynleri onu dinliyormuş ya da gözlüyormuş gibi tepkide bulunur. Çalışkandır, uslu ve asidir ya da ebeveyn figürlerinin herhangi birini esas alarak davranışlar gösterir. Doğru cevap D şıkkıdır.

DSM5 kriterlerine göre kişilik bozuklukları üç ayrı kümede (A, B ve C) ele alınmaktadır.
Her bir kümede yer alan her bir bozukluğu tanılamak için belli kriterler sıralanmış olsa da bozuklukların hem kendi kümeleri içerisinde hem de diğer kümelerdeki bozukluklarla ilintili olarak birbirinin nedeni
ya da birbirinin sonucu olarak gözlemlenmeleri olasıdır ve bu nedenle ayırıcı tanı kriterleri söz konusudur.
A kümesi:
• Kuşkucu Paranoid Kişilik Bozukluğu
• Şizogibi (Şizoid) Kişilik Bozukluğu
• Şizotürü (Şizotipal) Kişilik Bozukluğu

B kümesi:
• Toplumdışı (Antisosyal) Kişilik Bozukluğu
• Sınırda (Borderline) Kişilik Bozukluğu
• Histriyonik Kişilik Bozukluğu
• Özsever (Narsisistik) Kişilik Bozukluğu

C kümesi
• Çekingen Kişilik Bozukluğu
• Bağımlı Kişilik Bozukluğu
• Takıntılı-Zorlantılı (Obsesif-Kompulsif Bozukluğu

Doğru cevap C şıkkıdır.

Berzonsky ise anne – baba tutumlarını beş kategoride ele almaktadır. • otoriter • ilgisiz • aşırı koruyucu • izin verici - gevşek • otoritatif (tatlı – sert disiplin) Berzonsky’e göre, otoriter tutum takınan ailelerde koşullu kabul vardır. İlgisiz anne–baba tutumunda gevşek disiplin ve kontrol uygulanmaktadır. Bu aile ortamında yetişen gençler, düşmanca duygular içindedir ve genellikle bu düşmanlığı anti–sosyal saldırganlık olarak dışa vurur.Aşırı koruyucu anne – baba tutumlarıyla karşılaşan gençler, anne – babalarından sevgi ve sıcaklık görmektedir. Çocuğun ne zaman ne yapması gerektiğine de anne–baba karar vermektedir.İzin verici – gevşek anne – baba tutumlarında ise ebeveynler çocuktan çok az şey talep etmekte, daha çok çocuğun isteklerini yerine getirmeye çalışmaktadırlar. Otoritatif anne – baba tutumlarında çocuğa esnek bir disiplin uygulanmaktadır. Bu tutumda sıcaklık ve kabulle birlikte çocuğu bağımsızlığa yönlendirmek de söz konusudur. Doğru cevap A şıkkıdır.

TA kuramında üç tür transaksiyon vardır.
• Tamamlayıcı (bütünleyici) Transaksiyonlar
• Karşıt Transaksiyonlar
• Gizil Transaksiyonlar

Kod:Kaynak birim (gönderici) ve hedef birim (alıcı)
arasında yapılan iletişimin her iki birim tarafından da
bilinen yapıya sahip olmasıdır. Örneğin millet ya da
kültürlerde konuşulan diller, trafik işaretleri, televizyon
yayınlarının içeriyle ilgili bilgilendirici semboller vb.

İletişimin temel özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür;

1. İletişim iki yönlüdür.

2. Herkes iletişim kurar.

3. İletişim hâlinde olan kişiler aynı zamanda etkileşim hâlindedirler.

4. Gönderilen mesaj her zaman alınan mesajla aynı olmayabilir.

5. İletişim birden fazla düzeye dönüştürülebilir.

Yetişkinler zamanlarının ortalama %70 (yüzde yetmiş)’ini iletişim kurarak geçirir. Yapılan araştırmalar bu zamanın %45 (yüzde kırkbeş)’inin dinleyerek, %30 (yüzde otuz)’unun konuşarak, %16 (yüzde onaltı)’sının okuyarak ve %9 (yüzde dokuz)’unun yazarak geçtiğini göstermektedir.

TA kuramına göre;Doğuştan gelen ve evrensel olan dört temel otantik duygu vardır. Bireyin varlığını tehdit eden herhangi bir durumda yaşanan korku; bireyde hoşnutluk yaratan herhangi bir durumda yaşanan memnuniyet; istek ve beklentilerin gerçekleşmemesi durumunda yaşanan üzüntü ve bireye zarar veren herhangi bir durum karşısında yaşanan kızgınlık.

Çocuğa ahlak dersi vermek, çocuk üzerinde bir otorite kurarak onu baskı altına alır. Bu tür ahlak dersleri çocuğun değer yargılarına ve başkalarına ilişkin kararlarına saygı duyulmadığı hissini uyandırır.
Örnekler: “Büyüklerine her zaman saygı duymalısın”, “Birisi konuşurken sözünü kesmemelisin”, “Her zaman teşekkür etmelisin”.

E. L. Thorndike, “soyut” ve “mekanik” olarak sınıflanmış olan zekâ türlerine “sosyal zekâ” yı eklemiştir.

Sözsüz iletişim (vücut dili, mimikler, davranış, tavır, giyim)

Kimlik iletişim süreciyle ilgili bir kavram değildir.

Sadece kelimeleri değil, ardında yatan duygu ve düşünceleri dinlemek gerekir.