ÇOCUK VE DRAMA

Drama lideri/öğretmeninin mesleki davranışlarda da dikkat etmesi gereken unsurlar bulunmaktadır. Bu unsurlar, gösterdikleri davranıştan kurdukları iletişime, güven duymadan şiddeti reddetmeye, özeleştiriden yeniliklere açık ve hazırlıklı olmaya kadar pek çok alt madde içermektedir (Yaratıcı Drama Eğitmenleri/Liderleri ve Tiyatro Pedagoglarının Davranış ve Tutumuna İlişkin Etik Bildirge, 2011).

Özel gereksinimli çocukların yaşam becerileri, sosyal beceriler ile dil ve iletişim becerilerinin desteklenmesi önemli ve gereklidir. Bu desteklerden biri de bireyin kendini grup içerisinde ifade etmesine ve yaparak-yaşayarak öğrenmesine fırsat veren drama etkinlikleridir. Drama etkinlikleri yoluyla, özel gereksinimli çocuklar sağaltıcı bir sürecin içerisine girerler. Sağaltıcı süreçle vurgulanmak istenen, psikodrama ya da sosyodramadan ziyade çocukların zevk aldığı, kendilerine duygusal özgürlük, zihinsel uyarım, başarıyla elde edilen kişisel doyum ve hatta en önemlisi hayal gücünü kullanma ve genişletme imkânı buldukları sanat biçimidir. Doğru cevap A'dır.

Özel gereksinimli çocuklara uygun drama etkinlikleri planlanırken farklı modellerden yararlanmak mümkündür. Bu modeller içerisinde Yaratıcı-Etkileyici Model, Görevler ve Beceriler Modeli ile Kendini Savunma Modeli çocuklarla yaygın olarak kullanılan üç mo- deldir. Yaratıcı-Etkileyici Model, en önemli ve yaygın olarak kullanılan modeldir. Doğru cevap B'dir.

Görevler ve Beceriler Modeli, duyguların tanınması ile beraber genel sosyal becerilerin öğrenilmesine doğru ilerleyen bir süreç planlanmaktadır.

Öğretmenin bütün özel gereksinimli çocuklarla drama uygulaması yaparken dikkat etmesi gereken genel ilkeler vardır. Bunlar; güvenli bir ortamın hazırlanması, drama yapılacak ortamın düzenlenmesi, planlamada gelişim düzeyi, ilgi ve ihtiyaçların göz önünde bulundurulması, özel gereksinimli çocukların diğer çocuklara oranla daha çok yardıma ihtiyaç duyduğunun bilinmesi, daha fazla ve sık tekrar yapılması, özel gereksinimli çocuğun güdülenmeye daha çok ihtiyaç duyduğunun farkında olunması, gruplar halinde çalışılması, özel gereksinimli çocuğa göre drama planının düzenlenmesi, hem planlamada hem de uygulamada günlük yaşam deneyimlerinden yararlanılması, gerçekçi ve aynı zamanda eğlenceli unsurları barındırması, cnsiyet eşitliği, kendine güven, problem çözme gibi konularla güvensizlik yaratan durumların en aza indirilmesi, basite indirgenerek uygulama yapılması, özel gereksinimli bireyin içinde bulunduğu grupla ilişki kurabilmesi ve birlikte bir şeyler yapabilmesinin sağlanması, verilen yönergelerin açık, anlaşılır ve net olmasının sağlanması, her çocuğun istediği şekilde dramaya katılabilmesidir. Doğru cevap D'dir.

Üstün yetenekli çocukların karakter özelliklerinin drama etkinliklerine yansıması dört başlık altında incelenebilir. Bu başlıklar açıklamalarıyla birlikte aşağıda verilmiştir.

Yüksek düzeyde dikkat: Üstün yetenekli çocuklar, diğer alanlarda olduğu gibi drama çalışmalarında da ciddi çalışma gösterirler. Doğaçlamalarda detaylandırma ve yapılandırma söz konusudur. Buna ek olarak çok iyi oynamaya odaklanmışlardır. Çoğunlukla ulaşmada başarılı oldukları amaçları iyi bir ürün, ciddi katılım ve ortalamanın üstünde bir performanstır.

Sosyal liderler: Çalıştıkları grupların içinde baskındırlar. Çok çalışırlar ve arkadaşları tarafından istendik bir sonuca varma konusunda takip edilirler.

Yaratıcı entelektüeller: Özgündürler. Durumları seçme özgürlüğü isterler ve çoğunlukla gülünç olan özgün çalışmalarda bulunurlar.

Asiler: Grup içerisinde kurallara uymayanlar, düzeni bozuyor gibi algılansalar da zaman zaman destekleyici de olabilmektedirler. Uygun bir yönlendirmeyle farklı ve ilginç sonuçlar ortaya çıkarabilirler. Ancak zaman zaman arkadaşları arasında birlikte çalışma noktasında uyumsuz olabilirler. Doğru cevap E'dir.

Sözel iletişim önemlidir. Pandomim, kullanılabilecek önemli bir tiyatro tekniğidir. Bu tekniği basit, rutin etkinliklerle başlatmalı devamında daha zor durumların canlandırmasına geçilmelidir. Müziği hissedemese de ritmi hissedebilen bu çocuklar ritme uygun dans edebilirler. Bütün sözsüz etkinlikler bu çocuklarla uygulanabilir. Doğru cevap E'dir.

Özel gereksinimli çocuklarla drama planı hazırlayan bir lider/öğretmen sorumlu oldukları etik değerleri benimsemeli, bu etik değerlere aykırı tutum ve davranışlar göstermemelidir. Bu etik değerler şöyle sıralanabilir: Bu etik değerlerden ilki insan onuruna saygı duymadır. Drama lideri/öğretmeni her bireyi ciddiye almalıdır. İkinci etik değer, uluslararası düzenlemeleri (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi vb.) bilmesi ve uygun hareket etmesidir. Üçüncü olarak, katılımcıların dünyayı algılayışlarında, estetik değerlerinin gelişiminde onlara yeni ufuklar açması; iyi hissediş ve kendini her alanda geliştirmenin diğer bütün faydalardan önceki amaç olmasıdır. Dördüncü etik değer, katılımcıların paylaştığı özel bilgilerin korunması, üçüncü kişilerle paylaşılmamasıdır. Beşinci olarak, bağımlılık oluşturacak her türlü yasak maddeyi kullanmama, bu konuda örnek davranış oluşturmama, önüne geçmek üzere ise eğitim vermeleridir. Altıncı etik değer kapsamında, kültürler arası iletişime değer vererek insancıl bakış açısıyla hareket etmelidirler. Son etik değere göre ise bilimsel olarak kendilerini geliştirmeli ve hatta bu bilimsel bilgiyi katılımcılarıyla paylaşmalıdırlar. Doğru cevap D'dir.

New York’ta bulunan Ulusal Engelliler Tiyatro Atölyesi, Rick Curry tarafından 1977’de kurulmuş olan bedensel yetersizlikten etkilenmiş bireylerden oluşan karma bir gruptur. Belirtilen hedefleri, diğer drama okullarıyla aynıdır. Pandomim, doğaçlama ve oynama yoluyla tiyatro sanatına ilişkin kabul geliştirir, tiyatro tekniklerini öğrenir ve kendi performans becerilerini geliştirirler. En önemlisi ise öz güven kazanır ve kendilerini anlarlar. Curry, kurduğu bu tiyatro atölyesiyle, 1977 yılında, tiyatro sahnesinde yer alma sırasının artık bedensel yetersizliği olan bireylere geldiğine inanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Görme yetersizliği olan bireylerle drama yapılırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: Drama yapılacak ortamın iyi düzenlenmesi, dramayı uygulayacak kişinin verdiği sözel yönergeleri ayrıntılandırması, i

Görme yetersizliği olan çocuklarda yapılan drama etkinliklerinin işitme ve dokunma duyularını geliştirerek kendilerine olan güvenlerini artırma ve güvenli hareket etmede olumlu etkisi vardır. Tarif edilen drama etkinliğinde dokunma duyusu ön planda olduğundan bu etkinlik öncelikli olarak görme yetersizliği olan bireylere uygulanabilir. Doğru cevap A'dır.

Aşağıdakilerden hangisi özel gereksinimli çocuklara uygun drama etkinlikleri planlanırken kullanılan model, "Yaratıcı-etkileyici model"dir.

“Görevler ve Beceriler Modeli, duyguların tanınması ile beraber genel sosyal becerilerin öğrenilmesine doğru ilerleyen bir aşama süreci planlanmaktadır.“ Buna göre "Göstererek yaptırmanın düzenlenmesi" planlamada yer almaz.

Özel gereksinimli çocuklarla drama uygulamalarında dikkat edilmesi gerekenler arasında grupla çalışmalara yer verilmesi gelir.

Üstün yetenekli çocuklarla drama çalışmalarında, çocukların çalıştıkları grupların içinde baskın olmaları, çok çalışıyor olmaları ve arkadaşları tarafından istendik bir sonuca varma konusunda takip edilir olmaları, "Sosyal liderler" olarak açıklanır.

McCaslin’a göre bir drama öğretmeni üstün yetenekli çocuklarla drama çalışması planlarken onlara saygı göstermeye dikkat etmelidir.

Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş çocuklarla drama uygulaması planlayan bir öğretmenin, becerileri çocuklardan beklemesi çalışmayı amacından uzaklaştırır.

İşitme yetersizliğinden etkilenmiş çocuklarla drama uygulaması planlayan bir öğretmenin sözel iletişim kurması önemlidir.

Görme engeli olan öğrenci grubuyla yapılacak drama çalışmalarında  “Birbirlerini    yönlendirme amacıyla ve güven açısından ikili eşlerle çalışılması” uygundur.