ÇOCUK VE DRAMA

Ortopedik yetersizlik, sinir sisteminin zedelenmesi, hastalıklar, kazalar ve genetik problemlermnedeniyle kas, iskelet ve eklemlerin işlevlerini yerine getirememesi sonucunda meydana gelen hareket ile ilgili yetersizlikler olarak tanımlanmaktadır. Bu yetersizlik kimi durumlarda gözle görülemezken (yorgunluk vb.) kimi durumlarda
ise gözle görülebilir (kollar ve bacaklarda uzunluk farkından dolayı duruş bozuklukları, yardımcı araç kullanımı vb.) dir. Kimi çocuklarda ise ortopedik yetersizliğe ek yetersizlikler eşlik edebilir; zihinsel yetersizlik gibi. Bu durum anlama ve kavramada güçlük gibi algılama eksikliklerine yol açabilmektedir. Eşlik edebilecek diğer ek yetersizlikler ise dil ve sosyal gelişim alanında görülebilir. Aşırı korumacı tutum nedeniyle çocukların bağımsız kişilik geliştirmeleri güçleşir ve başkalarına bağımlı bir yaşam geliştirmelerine sebep olabilir.

Drama etkinlikleri yoluyla, özel gereksinimli çocuklar sağaltıcı bir sürecin içerisine girerler. Sağaltıcı süreçle vurgulanmak istenen, psikodrama ya da sosyodramadan ziyade çocukların zevkaldığı, kendilerine duygusal özgürlük, zihinsel uyarım, başarıyla elde edilen kişisel doyum ve hatta en önemlisi hayal gücünü kullanma ve genişletme imkânı buldukları sanat biçimidir.

Üstün yeteneklilik, belirli bir zihinsel potansiyele, yaratıcılık, bellek ve motivasyon gibi özelliklere sahip olma olarak tanımlanmaktadır.

Öğretmenin bütün özel gereksinimli çocuklarla drama uygulaması yaparken dikkat etmesi gereken genel ilkeler vardır. Bunlar;

•Güvenli bir ortamın hazırlanması,
•Drama yapılacak ortamın düzenlenmesi,
•Planlamada gelişim düzeyi, ilgi ve ihtiyaçların gözönünde bulundurulması,
•Özel gereksinimli çocukların diğer çocuklar oranl adaha çok yardıma ihtiyaç duyduğunun bilinmesi,
•Daha fazla ve sık tekrar yapılması,
•Özel gereksinimli çocuğun güdülenmeye daha çok ihtiyaç duyduğunun farkında olunması,
•Gruplar halinde çalışılması,
•Özel gereksinimli çocuğa göre drama planının düzenlenmesi,
•Hem planlamada hem de uygulamada günlük yaşam deneyimlerinden yararlanılması,

•Gerçekçi ve aynı zamanda eğlenceli unsurları barındırması,
•Cinsiyet eşitliği, kendine güven, problem çözme gibi konularla güvensizlik yaratan durumların en aza indirilmesi,
•Basite indirgenerek uygulama yapılması,
•Özel gereksinimli birey iniçinde bulunduğu grupla ilişki kurabilmesi ve birlikte bir şeyler yapabilmesinin sağlanması,
•Verilen yönergelerin açık, anlaşılır ve net olmasının sağlanması,
•Her çocuğun istediği şekilde dramaya katılabilmesidir.

Bir öğretmen, üstün yetenekli çocuklarla drama çalışması planlarken;
•çocukların ilgi ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmaya,
•onlara farklı seçenekler sunmaya ve bu seçeneklerde onları özgür bırakmaya,
•problem durumları, gerilim unsurları geliştirmeye,
•grup içerisinde birbirlerini dinlemelerine dikkat etmelidir. Buna ek olarak, çocukları anlamaya çalışmalı, onlara saygı duyduğunu göstermelidir.

İşitme yetersizliğinden etkilenmiş çocuklarla drama uygulaması planlayan bir liderin/öğretmenin aşağıdaki noktalara dikkat etmesi önerilmektedir:

• Ortam düzenlemesinde çocuğun gereksinimleri göz önünde bulundurulmalıdır.
• İşitme yetersizliği olan çocuğun, drama liderinin ağız hareketlerini görebileceği bir yerde, karşısında olması gerekir.
• Sözel iletişim önemlidir.
• Pandomim, kullanılabilecek önemli bir tiyatro tekniğidir. Bu tekniği basit, rutin

etkinliklerle başlatmalı devamın da daha zor durumların canlandırmasına geçilmelidir.
•Müziği hissedemese de ritmi hissedebilen bu çocuklar ritme uygun dans edebilirler.

•Bütün sözsüz etkinlikle bu çocuklarla uygulanabilir.

Ortopedik yetersizlik, sinir sisteminin zedelenmesi, hastalıklar, kazalar ve genetik problemler nedeniyle kas, iskelet ve eklemlerin işlevlerini yerine getirememesi sonucunda meydana gelen hareketle ilgili yetersizlikler olarak tanımlanmaktadır.

Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklar; merkezî sinir sisteminin hatalı işleyişi, davranış bozuklukları gibi özellikler sıralanarak tanımlanmaktadırlar.

Özel gereksinimli çocuklarla drama planı hazırlayan bir lider/öğretmen sorumlu oldukları etik değerleri benimsemeli, bu etik değerlere aykırı tutum ve davranışlar göstermemelidir. Bu etik değerler şöyle sıralanabilir:

Bu etik değerlerden ilki insan onuruna saygı duymadır. Drama lideri/öğretmeni her bireyi ciddiye almalıdır.

İkinci etik değer, uluslararası düzenlemeleri bilmesi ve uygun hareket etmesidir.

Üçüncü olarak, katılımcıların dünyayı algılayışlarında, estetik değerlerinin gelişiminde onlara yeni ufuklar açması; iyi hissediş ve kendini her alanda geliştirmenin diğer bütün faydalardan önceki amaç olmasıdır.

Dördüncü etik değer, katılımcıların paylaştığı özel bilgilerin korunması, üçüncü kişilerle paylaşılmamasıdır.

Beşinci olarak, bağımlılık oluşturacak her türlü yasak maddeyi kullanmama,bu konuda örnek davranış oluşturmama, önüne geçmek üzere ise eğitim vermeleridir.

Altıncı etik değer kapsamında, kültürler arası iletişime değer vererek insancıl bakış açısıyla hareket etmelidirler.

Son etik değere göre ise bilimsel olarak kendilerini geliştirmeli ve hatta bu bilimsel bilgiyi katılımcılarıyla paylaşmalıdırlar.

Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarla drama etkinlikleri iletişim ve etkileşim becerilerini geliştirmektedir.

Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklar; merkezi sinir sisteminin hatalı işleyişi, davranış bozuklukları gibi özellikler sıralanarak tanımlanmaktadırlar.

Grubun bütün olarak ya da bireysel olarak yaratıcılıklarını fark etmeleri ve kendileriyle ilgili beğendikleri yönlerine odaklanmalarına imkân veren, sözlü iletişimin yanında sözsüz iletişim örneklerinin de yer aldığı ve kişiler arası etkileşimin yüksek düzeyde olduğu yaratıcı drama modeli yaratıcı-etkileyici modeldir. Doğru cevap A'dır.

Duyguların tanınması ile beraber genel sosyal becerilerin öğrenilmesine doğru ilerleyen bir süreci kapsayan drama modeli görevler ve beceriler modelidir. Doğru cevap B'dir.

Yukarıda sayılanların hepsi özel gereksinimli çocuklarla drama uygulamalarında temel alınmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Görevler ve Beceriler Modelinde duyguların tanınması ile beraber genel sosyal becerilerin öğrenilmesine doğru ilerleyen bir süreç planlanmaktadır. Planlamada adım adım ilerleyen aşamalara dikkat edilmelidir. Bu aşamalar sırasıyla: Problem durumunu düzenleme, iyileştirme yolları ile ilgili planlama yapma ve duyguları yansıtma biçimindedir. Problem durumunu düzenleyebilmek; hissedilen duyguların tanınması ve çözümlenmesiyle olanaklıdır. Doğru cevap E'dir.

Üstün yetenekli çocuklar dikkatli olmalarıyla dikkat çekerler bu nedenle de doğru cevap E'dir.

Kendini savunma modeli, bireyin kendi farkındalığının farkına varması üzerine odaklanmıştır. Bu modele göre, kişi ancak bu şekilde içinde bulunduğu grupta kendini ifade edebilmekte ve kendini savunabilmektedir. Görevler ve beceriler modeli, duyguların tanınması ile genel sosyal becerilerin öğrenilmesine odaklanmıştır. Yaratıcı-etkileyici model ise, grubun bütün olarak ya da bireysel olarak yaratıcılıklarını fark etmelerine ve kendileriyle ilgili beğendikleri yönlerine odaklanmalarına imkân vermektedir. Doğru cevap D'dir.

Drama etkinliklerinin özü grup etkinlikleri planlamaktır. Bu nedenle bireysel etkinlikler şıkkı yanlıştır. Doğru cevap C'dir.

Çevrelerine uyum sağlamakta zorlanan, bunun için dışarıdan desteğe ihtiyaç duyan, becerileri normal gelişim gösteren akranlarına oranla daha yavaş öğrenen ve kavramları daha geç ve güç öğrenen çocuklar zihinsel engelli çocuklardır. Doğru cevap A'dır.

Zihinsel engelli çocuklarla drama etkinlikleri yapılırken yönergeler açık ve net olmalı ve sık sık tekrarlanmalıdır. Müzik ve resimli kitap gibi görsel-işitsel algıyı geliştirecek unsurlara yer verilmelidir. Doğru cevap B’dir.