ÇOCUK VE DRAMA

ALTERNATİF MEKÂNLARDA DRAMA
İyi bir drama liderinin, grup oluşturabilecek drama katılımcısının ve doğru yapılandırılmış bir planın olduğu pek çok mekânı drama için kullanabilir. Fakat, mekân seçimi gelişigüzel değil amaçlara yönelik olmalıdır. Bu nedenle sınıf dışında çalışacak bir liderin öncelikle kendine şu soruyu sorması gerekir: “Ben neden sınıf dışında drama yapıyorum? Drama dersini sınıf dışına taşımak bana ve katılımcılara ne kazandıracaktır?” Bu soruların cevabı drama çalışmasının hedeerini belirleyecektir.

Sınıf ortamı dışında, alternatif bir mekânda drama çalışması yaparken, dış mekânla ilgili öngörülebilir dört özelliğe dikkat etmek gerekir:
• Katılımcıların güvenliği
• Katılımcıların yaratacağıveya
dış mekândan gelen gürültü
• Mekândakikişilerin dış
seyirciyi oluşturması
• Alanın kontrolsüzgenişliğ

Bu planlamada önemli olan bazı noktaları şöyle özetleyebiliriz:
1. Çalışılacak grubun özellikleri: Katılımcıların gelişim özellikleri, sosyoekonomik
düzeyleri, hazırbulunuşluklarının, deneyimleri, gibi özellikleri herhangi bir drama
çalışmasını etkileyeceği gibi, alternatif mekânda yapılacak drama oturumunu
da etkileyecektir. Bu nedenle çalışılacak grup özellikle çocuk veya genç grubu
ise tanınması ve özelliklerin bilinmesi gerekir. Çocukların özellikle müze, galeri
veya kütüphane gibi mekânlara dair deneyimleri yoksa veya kısıtlıysa, buralarda
gerçekleşecek drama oturumlarından önce hazırlık çalışmaları veya mekânlara
yapılacak ön ziyaretler gerekebilir.
2. Mekânla katılımcı arasında iletişim sağlamak (Adıgüzel, 2013): Farklı bir mekânda
çalışıldığı için katılımcının mekânı tanıması ve özelliklerini anlaması için fırsat
vermek gerekir. Yaş grubu küçüldükçe mekânı tanımaya dair çalışmaların biraz
daha uzun tutulması gerekebilir. Dokunma, koklama, inceleme, tatma gibi algı
çalışmalarının yanı sıra, mekânın onlarda bıraktığı ilk izlenimlerin alınabileceği
sözsüz oyun, donuk imge teknikleri uygulanabilir.
3. Mekânla yapılandırma arasında bağlantı kurmak: Drama oturumu sırasında katılımcının
mekânı aktif olarak kullanabilmesi önemlidir. Mekânın özelliklerinin
ve mekânın içinde barındırdığı eser, nesne veya canlıların yapılandırmanın içinde
kendine fikirsel olarak yer bulmaları gerekir. Katılımcıların “Bunu sınıa da yapabilirdik,
neden buraya geldik?” gibi bir düşünceye düşmemelerini sağlayacak nitelikte
bir oturum olmalıdır. Çalışmada mekâna uygun çıktılar elde edilebilmelidir.
4. Mekâna uygun dramatik yapılandırma: Doğru bir mekân seçimi drama için çok
verimli bir öğrenim ortamı sağlayabilir fakat bunun temeli sağlam bir dramatik
yapılandırmadan geçmektedir. Mekânın gücü dramatik anlatım süreci ile etkisini
gösterecektir. Bu nedenle, çocukların rol içinde bir olgu veya olayı irdelerken yine
problem çözmeleri ve çatışma durumlarına dair fikirlerini sunarak çözüme gitmelerini
sağlayacak bir drama oturumu planlanmalıdır.

20. yüzyılın ünlü eğitim reformcusu John Dewey, pek çok kuramını “deneyim” kavramı üzerinden tanımlamaktadır. Ona göre çocukların deneyimleyerek
öğrenmesi asaldır. Hatta, Dewey, deneyim kelimesi yerine kültür kavramını kullanmayı da tartışmıştır (Westbrook, 1991, s.345–46). Müze ve kütüphane gibi
bilgi olarak zengin olan mekânlar ile eğitim arasında drama yöntemi ile kurulan bağlantı, beraberinde deneyimi getirmektedir ve bu deneyim nihai olarak kültürü
oluşturmaktadır. Dolayısıyla okul dışında gerçekleşen ve kültür pedagojisi olarak isimlendirilmeye başlanan etkinliklerde sağlanan deneyim bireyin hem kültürel
hem de sanatsal eğitimine katkıda bulunmaktadır.

Dramayı sınıf dışına taşıdığımız zaman, pek çok dış etkene maruz kalınabileceğini de göz önünde bulundurmamız gerekir. Bu dış etkenlerden bazıları drama
çalışmasını olumsuz etkileyebilecek potansiyeldedir. O nedenle, bunlara dair önceden bilgi sahibi olup gerekli önlemleri almakta fayda vardır. Bu unsurların
ilki, güvenliktir.

Kütüphaneler, basılı ve online doküman zenginliği ile eğitsel açıdan önemli
mekânlardır. Dramanın eğlenceli ve öğretici doğasıyla kütüphane kültürü birleşip ortaya çocukların zevkli bir şekilde keşif yapmalarını sağlayacak bir ortam çıkmaktadır. Kütüphanede drama çalışması için gerekli olan iki asal durum: Sessizliğin sağlanması ve drama için gerekli boş alanın oluşturulmasıdır.

TİYATRO PERFORMANSI SONRASINDA DRAMA
Tiyatroda drama ülkemizde örnekleri pek görülmemekle birlikte özellikle İngiltere’de bazı tiyatro grupları tarafından başarılı bir şekilde uygulanan bir alternatif mekân dramasıdır. Okul gezisi kapsamında tiyatroya gelen çocuklarla tiyatro performansı sonrasında tiyatro oyununun konusu dahilinde drama atölyesi yapılmaktadır. Böylelikle çocuklar izledikleri oyuna dair fikirlerini, tepkilerini ve kendi deneyimlerini ortaya çıkartıp drama ortamında oynayabilmekte ve tiyatro oyununda işlenen konuyu sıcağı sıcağına tartışabilmektedirler. Tiyatroda
bulunan uzman bir drama eğitimcisi tarafından yapılan drama çalışmalarında, oyundaki karakterlere ek olarak oyunda görünmeyen ama önemli olabileceği düşünülen, dramatik yapıyı destekleyebilecek karakterler de çalışılmaktadır. Dolayısıyla çalışmanın konusu tiyatro oyunu ile paralelliğini korurken drama çalışmasında tiyatro oyundan daha geniş bir çerçevede tartışılabilmektedir. Bu çalışmanın tiyatro binası içinde olması, oyundaki karakterleri temsil eden
eşyaların veya kostümlerin kullanılmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda oyunda kullanılan bazı dekorlar da drama atölyesine getirilebilir. Fakat burada drama çalışmasındaki yaratıcılığı ve ifadeyi engelleyecek şekilde yoğun dekor veya kostüm kullanımından kaçınmak gerekir. Çünkü asıl amaç tiyatro oyununu çocuklarla tekrar ve aynen oynamak değil, oyunun konusundan hareketle çocukların kendi duruşlarını ve deneyimlerini ortaya koymalarını sağlayacak, kendi tepkileri üzerine tekrar düşünüp yansıtabilecekleri güvenli bir ortam yaratmaktır.

Öncelikle mekân seçimi amaca uygun şekilde olmalıdır. Bu nedenle rastgele bir mekân seçimi değil, bilinçli ve ulaşılmak istenen hedefe varmayı kolaylaştı-
racak bir seçim olmalıdır. Mekâna karar verildikten sonra, drama çalışması yapacak liderin mekânı görmesi ve varsa oradaki eğitim uzmanları ile bağlantıya
geçerek neler yapıp neler yapamayacağını öğrenmesi gerekir. Çalışma öncesi, gerekli izinleri aldıktan sonra,lider mekâna uygun bir planlama yapmalıdır. Çalı-
şılacak grubun bilgi düzeyi, hazırbulunuşlukları saptandıktan sonra, gerekli durumlarda, gidilecek mekân hakkında bilgi verilmeli, mekânın kuralları gruba net
bir şekilde açıklanmalıdır. Çalışma sırasında, lider mekân kullanımına dair net kurallar koyarak çalışmasını ve grubunu kontrol altında tutmalı ve çalışmasını
olumsuz etkileyebilecek unsurlara karşı hazırlıklı olmalıdır. Çalışmasını tamamladıktan sonra, lider varsa mekândaki uzmanın veya görevlilerin onlardan beklediklerine cevap vermelidir

Diğer Mekânlar: Drama son derece şanslı bir alandır, çünkü edebiyat, tiyatro, resim gibi pek çok disiplinle bağlantısının rahatlıkla kurulabileceği gibi pek çok mekânla da bağlantı kurabilir ve pek çok farklı ortamı kendisi için mekân olarak seçebilir. Ünitenin giriş bölümünde anlatıldığı gibi, çeşitli izinler, güvenlik problemleri, mekânın drama için uygunluğu, yaş grubunun bu mekân için uygunluğu, izleyici ve gürültü problemi gibi drama oturumunu sekteye uğratacak konuların çözülmesi ile pek çok mekân drama çalışması için seçilebilir ve drama çalışması için hazırlanabilir. Fabrikalar, sanat galerileri, çocuk parkları, meydanlar, huzurevleri, hastane, laboratuvar, sağlık ocağı, postane, banka, bir süpermarketin içi, antrepolar, pek çok meslek erbabının atölyesi örneğin marangozhaneler, terzi dükkânları gibi mekânlar drama çalışmasının
yapılabileceği alanlardır. Yetkin bir drama eğitimcisinin mekânla bağlantısı iyi kurarak yapılandırdığı bir oturumlar ile son derece verimli ve katılımcılarının aklından hiç silinmeyecek drama çalışmaları yürütmek mümkündür.

Doğada drama, cocuklara hareket özgürlüğü ve ses deneyimi için eşsiz bir ortam sağlar. Özellikle kapalı mekânlarda yaşamını geçiren çocukların iç dengelerini yakalayabilmeleri için hareketli olacakları ve yüksek ses kullanabilecekleri çalışmalara geniş yer verilmelidir.

"Çalışılacak grubun özellikleri" bunlardan biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Alanın genişliği ile ilgili bir özelliktir.

I, II ve III numaralı maddeler göz önünde bulundurulması gereken noktalardandır. Doğru cevap A'dır.

Gürültü ve boş bir çalışma alanı gerekli iki noktadır. Doğru cevap D'dir.

Müzeler Konseyi'dir. Doğru cevap C'dir.

Satı Bey'dir. Doğru cevap B'dir.

John Dewey'dir. Doğru cevap A'dır.

"Oyunun konusundan hareketle çocukların kendi duruşlarını ve deneyimlerini ortaya koymalarını sağlayacak, kendi tepkileri üzerine tekrar düşünüp yansıtabilecekleri güvenli bir ortam yaratmaktır". Doğru cevap B'dir.

Verilenlerin hepsi doğrudur. Doğru cevap C'dir.

I, II, III numaralı olan maddeler doğrudur. Doğru cevap D'dir.