ÇOCUK VE DRAMA

Sınıfta hep aynı şekilde işlenen bir ders monotonlaşmaya mahkumdur. Bu nedenle de çocukların motivasyonlarının aynı düzeyde kalmasını bekleyemeyiz. Aynı durum drama için de geçerlidir. Drama ilgi, merak ve heyecanı ayakta tutmayı başarmalıdır ki dramatik süreci öğrencilerin katılımı ile aktif bir şekilde gerçekleştirebilsin. Bu nedenle uygun durumlarda, dramayı alternatif bir mekana taşımak öğrencilerin motivasyonunu arttıracak ve doğal olarak ilgi, merak ve heyecan oluşturacaktır. Bunun yanında tavsiye edildiği gibi mekana bağlı bir içerikte drama oturumu gerçekleştirmek, dramadaki ortamı daha gerçekçi bir şekilde destekleyerek çocukların eğitsel çıktılara ulaşmasını kolaylaştıracaktır. Eğitim öğretim için zengin bir alternatif mekanda drama yapmak, kalıcı öğrenmeyi sağlayacak bir yaşantı oluşturabilecektir. Bahsedilen mekanın özelliklerinden ve barındırdığı zenginlikten faydalanmak adına o mekan için özel yapılandırılmış bir drama planı ile çalışmak gerekmektedir. İyi planlanmamış bir etkinlik, amacını tam olarak karşılayamayacaktır. Ayrıca mekanın çok fazla uyaranla dolu olması öğrenciye zengin bir öğrenme yaşantısı sunarken diğer insanlardan gelen uyaranlar gürültü oluşturduğundan bu durum, öğrencinin dikkatinin dağılmasına neden olabilmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Dramayı alternatif bir mekana taşımak öğrencilerin motivasyonunu arttıracak, doğal olarak ilgi, merak ve heyecan oluşturacaktır. Bunun yanında tavsiye edildiği gibi mekana bağlı bir içerikte drama oturumu gerçekleştirmek, dramadaki ortamı daha gerçekçi bir şekilde destekleyerek çocukların eğitsel çıktılara ulaşmasını kolaylaştıracaktır. Eğitim öğretim için zengin bir alternatif mekanda drama yapmak kalıcı öğrenmeyi sağlayacak bir yaşantı oluşturabilecektir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yaratılacak sağlıklı bir iş birliği şunları kapsamaktadır: Çalışma öncesinde ve sonrasında veya çalışma süresince nelerin gerekliği olduğunu öğrenmek, çalışma ile ilgili varsa öğretmene düşen görev ve sorumlulukları bilmek, çocukların özellikleri ve hazırbulunuşlukları hakkında karşılıklı olarak bilgi alışverişinde bulunmak. Bunların hepsi alternatif mekânda yapılacak drama çalışması süresince çocukların herhangi bir kötü sürprizle karşılaşmamaları ve güzel bir deneyim yaşamaları için gereklidir. Öğretmenin drama çalışmasını gerçekleştireceği alanla ilgili öncelikle görevlilerden yardım alması gerekmektedir. Drama etkinliklerini gerçekleştirmeye uygun bir alan olmadığı takdirde öğretmen görevlilerle ve varsa eğitim uzmanıyla birlikte mekanda drama çalısması için bir düzenleme yapılıp yapılamayacağını görüşmelidir. Eğer eserlerin yerlerini kısa süreliğine değiştirmek mümkünse drama için gerekli alan oluşturulabilir. Eğer bunun mümkün olmadığına karar verilirse mekanda dramanın gerçekleşebileceği boş bir avlu, koridor, seminer odası veya kullanılabilecek bir kafeterya, hava koşulları uygunsa mekanın bahçesinin olup olmadığı konuşularak mekanın içi ile dışının birlikte kullanılması durumu tartışılabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sınıf ortamı dışında, alternati­f b­ir mekânda drama çalışması yaparken, dış mekânla i­lgi­li­ öngörülebi­li­r dört özelli­ğe d­ikkat etmek gereki­r. Bunlar:

Yapılması gerekenlerden ilki, mekânda çalışabilmek için gerekli kurum ve kuruluşlardan izin almaktır. Bu süreçte okul idaresi ile işbirliği içinde çalışmak gerekmektedir. Bazı durumlarda okullar için dönem başında alınmış izinler ve okul dışı etkinlik programları vardır; okuldaki ortak bilinçle drama çalışmaları bu okul etkinlikleri ile birleştirilebilir. Her iki durumda da drama liderinin atması gereken ikinci önemli adım, mekânı önceden görmek ve mekân hakkında detaylı bilgiye sahip olmaktır. Peki, mekânı önceden görmek ne işe yarar? Öncelikle, drama eğitimcisinin yapması gereken çalışacağı ortamın drama etkinliği gerçekleştirmeye uygun olup olmadığını belirlemek ve eğer mümkünse onu çalışmaya hazır hâle getirmektir. Drama, verimli ve rahat bir çalışma için temelde boş bir alan ihtiyacı duyar; eğer yeterli alan yoksa bu durum drama planlamasını değiştirebilir. Dolayısıyla drama planı ile mekân arasında organik bir bağ olduğunu söyleyebiliriz. Arzu edilen genişlikte bir alan olmaması durumunda drama çalışmasını iptal etmemiz gerekmez, bu noktada planımızı ve uygulamamızı mekâna göre kurgulamak gerekmektedir. Bu nedenle, mekânın özelliklerinin lider tarafından önceden bilinmesi şarttır. Eğer gerekliyse, çocuklara çalışma öncesinde mekânla ilgili gerekli bilgiler verilmeli ve drama dersi sırasında dikkat etmeleri gereken noktalar net bir sekilde açıklanmalıdır. Seçilen mekân içinde drama çalışması yapmak mümkün değilse mekânın bahçesinin, girişinin, varsa ayrı bir seminer odasının, kafeteryasının da kullanılabileceği unutulmamalıdır.

Planlamada önemli olan bazı noktaları söyle özetleyebiliriz:

İyi bir drama çalışması için asal olan doğru yapılandırılmış bir plandır. Dolayısıyla hangi mekân seçilirse seçilsin (elbette yukarıdaki unsurlar da göz önüne alınarak) mekân ile katılımcı ve drama çalışmasının amaçları arasında organik bir bağ oluşturmak gereklidir. İyi bir drama planı dışında, ihtiyacımız olan diğer asallar, yetkin bir drama lideri ve grup oluşturabilecek drama katılımcısıdır. Bu nedenle eğitsel değeri olan pek çok mekân, ilişkili bir plan ile dramanın ortamı olabilir. Gidilen mekanların ise kendilerine has kuralları olabilir. Örneğin, kütüphanede drama çalışması için gerekli olan iki asal durum: Sessizliğin sağlanması ve drama için gerekli boş alanın oluşturulmasıdır. Katılımcıların bireysel özellikleri, uygulamaların asalları içinde değildir.

Kentleşmenin çarpık ve hızla devam ettiği 21. yüzyılda, insanın doğa ile dengede bir yaşam sürmesi fikri hızla yok olmuş, doğayı sadece kendi lehine kullanarak doğaya zarar vermesi hâline dönüşmüştür. Bu durum, doğanın bir parçası olduğunu unutan diğer yaşamlara karşı sorumlulukların bilincinde olmayan nesiller oluşması ile sonuçlanmıştır. Bunun farkında olan eğitimci ve çevreciler insan ile doğa arasındaki iletişimin tekrar ve sağlıklı bir şekilde kurulabilmesi için çalışmalar yapmaya başlamışlardır. Bu çalışmalar 1900’lerin başına uzanmakla birlikte, 21. yüzyılda daha yoğun bir sekilde kendini göstererek insanlarla doğa arasında karşılıklı saygıya dayalı, çevreye zarar vermeyen davranışları sergileyecek şekilde bir iletişim kurabilmeyi amaçlamaktadır. Doğa eğitimlerinin, doğal yaşama karşı duyarlılık sağlama, çevreyi tanıma ve koruma, doğal yaşamın parçası olarak insanı algılama, doğanın insan yaşamındaki önemini kavrama, fazla enerjiden kurtulma gibi alt amaçlarının olduğunu söyleyebiliriz.

Yapılması gerekenlerden ilk, mekânda çalışabilmek için gerekli kurum ve kuruluşlardan izin almaktır. Bu süreçte okul idaresi ile işbirliği içinde çalışmak gerekmektedir. Bazı durumlarda okullar için dönem başında alınmış izinler ve okul dışı etkinlik programları vardır; okuldaki ortak bilinçle drama çalışmaları bu okul etkinlikleri ile birleştirilebilir. Her iki durumda da drama liderinin atması gereken ikinci önemli adım, mekânı önceden görmek ve mekân hakkında detaylı bilgiye sahip olmaktır. Pek, mekânı önceden görmek ne işe yarar? Öncelikle, drama eğitimcisinin yapması gereken çalışacağı ortamın drama etkinliği gerçekleştirmeye uygun olup olmadığını belirlemek ve eğer mümkünse onu çalışmaya hazır hâle getirmektir. Drama, verimli ve rahat bir çalışma için temelde boş bir alan ihtiyacı duyar; eğer yeterli alan yoksa bu durum drama planlamasını değiştirebilir. Dolayısıyla drama planı ile mekân arasında organik bir bağ olduğunu söyleyebiliriz. Arzu edilen genişlikte bir alan olmaması durumunda, drama çalışmasını iptal etmemiz gerekmez, bu noktada planımızı ve uygulamamızı mekâna göre kurgulamak gerekmektedir. Bu nedenle, mekânın özelliklerinin lider tarafından önceden bilinmesi şarttır. Eğer gerekliyse, çocuklara çalışma öncesinde mekânla ilgili gerekli bilgiler verilmeli ve drama dersi sırasında dikkat etmeleri gereken noktalar net bir sekilde açıklanmalıdır. Seçilen mekân içinde drama çalışması yapmak mümkün değilse mekânın bahçesinin, girişinin, varsa ayrı bir seminer odasının, kafeteryasının da kullanılabileceği unutulmamalıdır.

Müzede drama uygulamasında temel amaç bir eseri, bir dönemi, bir eşyayı, bir kişiyi tanıtmak veya bir olayı işlemek olabilir. Konu okul programı ile paralel olabileceği gibi okul programından bağımsız bir şekilde de seçilebilir. Dolayısıyla asıl amaç bütün müzeyi en kısa zamanda gezip bir an önce çıkmak değildir. Tam tersine, tek bir dönem hatta tek bir esere odaklanarak diğer eser ve dönemler hakkında merak uyandırabilmektir. Müzede bir çalışmaya uygulamalı olarak katılan kişiler müzeye tekrar gelip gezmek konusunda daha motive olmaktadırlar. Bu nedenle, müzede drama uygulamalarında tek bir odak üzerinden gidilmekte bir bölüm hatta bir eserle sı- nırlı tutulması tercih edilmektedir. Çalışmanın belli bir amaç dâhilinde olmadığı sürece tüm müzeye yayılmasına gerek duyulmamaktadır. Drama liderinin müzede yer alan bir dönem veya eserden yola çıkarak yapacağı drama çalışmasının çocuk açısında pek çok kat- kısı vardır. Örneğin gözlem yapma, olaylara geniş bir perspektiften bakma, hayal gücünü geliştirme ve kendi yaşantısı ile eser arasında bir bağ kurabilme, kültürel, sosyal, tarihî, antropolojik değerleri fark etme, ekip çalışması içinde kendi duygularını ifade edip mü- zenin verdiği mesajı algılama gibi (Paykoç, 2008). Tüm bu çıktıların elde edilebilmesi için çalışmayı yapacak eğitmenin eseri ve/veya dönemi çok iyi bilmesi ve iyi yapılandırılmış bir drama oturumu ile katılımcıların karşısına çıkması gereklidir. Bu noktada, daha önce de bahsedildiği gibi drama oturumu yapacak öğretmenin (liderin) yetkinliği çok önemlidir.

Tek mekanda ve klasik yöntemle yapılan eğitim öğrenciyi derse dahil etme noktasında yetersiz kalır. Dolayısıyla, bu tür bir eğitim öğrenci merkezli olmaktan uzaktır. Sınıf dışında yapılacak bir eğitim etkinliği ise öğretmen merkezli olmaktan ziyade öğrenci merkezli olacaktır. Öğrenciler derse ilgili ve motive olacak, konuya karşı merak duyacak ve yaparak öğrenme fırsatı yakalayacaktır. Doğru cevap C'dir.

Eğer drama ortamının gerçekleşeceği mekânda bir eğitimci yoksa veya çalışmayı drama liderinin kendisi veya öğretmen yapacaksa liderin sorumluluğu artmaktadır. Bu noktada yapılması gerekenlerden ilki, mekânda çalışabilmek için gerekli kurum ve kuruluşlardan izin almaktır. Doğru cevap C'dir. 

Mekânın içeriğine bağlı drama amaca yönelik bir seçimdir çünkü “öğrenme ortama bağlıdır”.  Doğru cevap A'dır.

Mekanla yapılandırma arasında bağlantı kurmak, bu düşüncenin önüne geçmek için önemlidir. Drama oturumu sırasında katılımcının mekanı aktif olarak kullanabilmesi önemlidir. Mekanın özelliklerinin ve mekanın içinde barındırdığı eser, nesne veya canlıların yapılandırmanın içinde kendine fikirsel olarak yer bulmaları gerekir. Katılımcıların “Bunu sınıfta da yapabilirdik, neden buraya geldik?” gibi bir düşünceye düşmemelerini sağlayacak nitelikte br oturum olmalıdır. Çalışmada mekâna uygun çıktılar elde edilebilmelidir. Doğru cevap D'dir.

Kütüphanede drama çalışması ile ilgili iki temel nokta gürültü ve drama için gerekli olan boş bir çalışma alanıdır. Doğru cevap E'dir.

Müzede drama uygulamasında temel amaç bir eseri, bir dönemi, bir eşyayı, bir kişiyi tanıtmak veya bir olayı işlemek olabilir. Konu okul programı ile paralel olabileceği gibi okul programından bağımsız bir şekilde de seçilebilir. Dolayısıyla asıl amaç bütün müzeyi en kısa zamanda gezip bir an önce çıkmak değildir. Tam tersine, tek bir dönem hatta tek bir esere odaklanarak diğer eser ve dönemler hakkında merak uyandırabilmektir. Bu nedenle, müzede drama uygulamalarında tek bir odak üzerinden gidilmekte bir bölüm hatta bir eserle sınırlı tutulması tercih edilmektedir. Çalışmanın belli bir amaç dâhilinde olmadığı sürece tüm müzeye yayılmasına gerek duyulmamaktadır. Müzede bir çalışmaya uygulamalı olarak katılan kişiler müzeye tekrar gelip gezmek konusunda daha motive olmaktadırlar. Doğru cevap E'dir. 

Drama liderinin müzede yer alan bir dönem veya eserden yola çıkarak yapacağı drama çalışmasının çocuk açısından pek çok katkısı vardır. Örneğin gözlem yapma, olaylara geniş br perspektiften bakma, hayal gücünü geliştirme ve kendi yaşantısı ile eser arasında bir bağ kurabilme, kültürel, sosyal, tarihî, antropolojik değerler fark etme, ekip çalışması içinde kendi duygularını ifade edip müzenin verdiği mesajı algılama gibi (Paykoç, 2008). Doğru cevap B'dir.

Tiyatro performansı sonrasında asıl amaç tiyatro oyununu çocuklarla tekrar ve aynen oynamak değil, oyunun konusundan hareketle çocukların kendi duruşlarını ve deneyimlerini ortaya koymalarını sağlayacak, kendi tepkileri üzerine tekrar düşünüp yansıtabilecekleri güvenli bir ortam yaratmaktır. Tiyatro performansı sonrası dramada çocuklar izledikleri oyuna dair fikirlerini, tepkilerini ve kendi deneyimlerini ortaya çıkartıp drama ortamında oynayabilmekte ve tiyatro oyununda işlenen konuyu sıcağı sıcağına tartışabilmektedirler. Doğru cevap E'dir. 

En kolay ulaşılabilir yer okul bahçesi ve okul binasının bütünüdür. Hem okul bahçesi hem de okul binasının bütünü drama çalışmasının mekânı olarak kullanılabilir. Doğru cevap E'dir.

Türkiye 1950 yılında Uluslararası Müzeler Konseyine (ICOM) üye olmuştur.