ÇOCUK VE DRAMA

Fiziksel bilim, erken çocukluk döneminde uygulanan fen eğitim programlarında sıklıkla rastlanan ve çocuklara önemli deneyimler yaşamalarını sağlayan bir alandır. Fiziksel bilim, cansız materyallerle yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Bu kapsamda fiziksel bilim alanına, maddeler (katı-sıvı-gaz), enerji (ışık, ısı, ses, elektrik, hareket ve manyetizma), denge, yerçekimi yasaları ve kimyasal olaylar gibi konular girmektedir. Çocuklar, ampul devresi yapmaktan, mıknatıslarla çalışmaktan, kablo ve kutuları kullanarak bir telefon modeli oluşturmaktan veya maddelerin hâlini değiştirmekten (donma-erime-buharlaşma vb.) keyif alırlar. Bu keyif aldıkları etkinliklerin tamamı fiziksel bilim alanına girmektedir. Bu sayede çocuklar, hem eğlenceli etkinlikleri bu alanda gerçekleştirirler, hem de dünya teknolojisinin gelişimini ve teknolojinin günlük hayata etkilerini gözlemleyebilirler. Ayrıca fiziksel bilim çerçevesinde, çocuklara objelerin gözlenebilir birçok özelliklerinin olduğu kavratılır. Objelerin büyüklük, ağırlık, şekil, renk ve sıcaklık gibi farklı gözlenebilir özelliklerinin bulunduğu öğretilir. Aynı zamanda bu özelliklerin doğru ölçme araçlarıyla ölçülebileceği de bu alan içinde incelenir. Objelerin bir veya daha fazla maddeden yapıldığını ve yapıldığı maddenin özelliklerini taşıdığı da fiziksel bilim kapsamında çocuğa verilmektedir.

Drama uygulaması hangi alanda hazırlanırsa hazırlansın temel olarak 3 aşamadan meydana gelir. Bu aşamalar sırasıyla: Isınma/Hazırlık Aşaması - Canlandırma Aşaması - Değerlendirme Aşaması’dır.

Drama etkinlikleri planlarken çocukların yaratıcılıkları, problem çözme becerileri, karar verme becerileri, iç disiplin kazanmaları, sorumluluk ve işbirliği duygularını geliştirmelerine önem verilmelidir. Dramaya üç buçuk-dört yaşlarında başlanabileceği ifade edilmektedir. Dramada sonuç değil sürecin önemli olduğu düşünüldüğünde beş yaşından önce de drama çalışmaları yapılabilir. Ancak beş-altı yaşından küçük çocuklarla ya da ilk kez dramaya başlayan çocuklarla yapılan drama çalışmalarında dramanın tüm aşamalarını gerçekleştirmek mümkün olmayabilir. Bu durumlarda basitten zora doğru etkinliklerin planlanması gerekmektedir. Okul öncesi dönem çocukları gelişim özelliklerinden dolayı başarısızlık duygusunu kabul edememektedirler. Bu nedenle drama çalışmaları sırasında çocukların başarısızlık duygusu yaşamamalarına özen gösterilmelidir. Drama çalışmalarında kazanan ya da kaybeden olmamalıdır. Doğru Cevap B'dir.

Bir çocuktan farklı türdeki sıvıları farklı kaplarda su ile karıştırmaları istenir, sıvıların suyun altında ya da üstünde kalmaları ile ilgili olarak sıvıların ağırlığı ile ilgili olarak bir yorum yapmaları beklenirse, bu çocuktan hangi sıvının sudan ağır ya da hafif olduğunu anlaması ve bunu söylemesi sonuç çıkarma becerisini destekleyecektir. Doğru Cevap E'dir.

Ölçme ve veri analizi dışındaki seçenekler  NCTM’nin belirlemiş olduğu 5 matematik süreç standartlarından bazılarıdır. Bu standartlar;

• Problem Çözme

• Akıl Yürütme ve İspat Etme

• Bağlantı Kurma

• İletişim

• Temsil Etme

Doğru Cevap A'dır.

Drama uygulaması hangi alanda hazırlanırsa hazırlansın temel olarak 3 aşamadan meydana gelir. Bu aşamalar: Isınma-Hazırlık Aşaması/ Canlandırma Aşaması/ Değerlendirme Aşaması’dır. Konu olarak belirlenen kavram veya olayın muhakkak bu üç aşamaya uygun olarak yapılandırılması gerekmektedir. Doğru Cevap D'dir.

Planın genel bilgileri hazırlandıktan sonra drama çalışmasının kazanımlarının belirlenmesi ve yazılması aşamasına geçilir. Kazanım, bir öğrenme süreci sonunda neyi bilmesi, anlaması veya yapabilmesi ile ilgili ifadelerdir. Kazanımlar, araç olarak alınan konunun içeriğinden çok çocukların neleri başardığına ve öğrenme aktivitesi sonunda çocuğun neyi yapabileceğine odaklanır. Bu nedenle drama çalışmasında yazılacak olan kazanımlar gözlenebilen davranışlar olmalıdır. Ayrıca kazanım cümleleri basit, geniş zaman ve gözlenebilir/ölçülebilir yapıda olmalıdır. Okul öncesi dönem çocukları ile çalışılıyor ise MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Program içeriğindeki bilişsel, motor, dil, sosyal duygusal ve özbakım alanlarındaki kazanımlardan seçilebileceği gibi, eğitimci tarafından da kazanım cümleleri oluşturulabilir.  Doğru Cevap C'dir.

Isınma ve canlandırma aşamasından sonra çocukları küresel ısınma müfettişi ilan edip evlerinde gereksiz enerji kullanımını denetlemeleri istenir ve daha sonra gereksiz enerji kullanımına örnekler vermeleri istenirse kazanımların elde edilip edilmediği öğrenilmiş olur. Doğru Cevap C'dir.

Çocuklara kuklalarla bir sincap ailesinin hikayesi anlatılıp, çocuklara kuklalarla verilen rollerini oynamaları istenmesi dinledikleri bir hikayedeki karakterleri canlandırmalarını beklemektir. Dolayısıyla bu etkinlik bir canlandırma etkinliğidir. Doğru Cevap A'dır.

Matematik ve fen bilimlerini anlaşılmasını zor kılan nedenlerden birisi de içerdiği kavramların çoğunun soyut oluşudur. Özellikle bilişsel gelişimde soyut işlemler dönemindeki çocuklara bu kavramların somutlaştırarak ve yaparak yaşayarak verilmesi öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Bu noktada eğitimciye büyük görevler düşmektedir. Eğitimci matematik veya fen ile ilgili çocuğa kazandırmayı hedeflediği kazanımları ancak çocuğu merkez alan, oyunlaştırılmış ve çocukların süreçte hem bilişsel hem de fiziksel olarak aktif rol almasına imkân sağlayan bir öğretim yöntemi ile kazandırabilir. Doğru Cevap D'dir.

Matematik ve fen bilimlerini anlaşılmasını zor kılan nedenlerden birisi de içerdiği kavramların çoğunun soyut oluşudur. Özellikle bilişsel gelişimde soyut işlemler dönemindeki çocuklara bu kavramların somutlaştırarak ve yaparak yaşayarak verilmesi öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Bu noktada eğitimciye büyük görevler düşmektedir. Eğitimci matematik veya fen ile ilgili çocuğa kazandırmayı hedeflediği kazanımları ancak çocuğu merkez alan, oyunlaştırılmış ve çocukların süreçte hem bilişsel hem de fiziksel olarak aktif rol almasına imkân sağlayan bir öğretim yöntemi ile kazandırabilir. Doğru Cevap C'dir.

Sonuç çıkarma, çocuğun topladığı veriler ile düşünme becerisinin kesiştiği noktada meydana gelen bir beceridir. Sonuç çıkarmada en önemli nokta ise bir olay veya olgunun nedenleri ile ilgili kestirimler yapabilmektir (Martin, 1997). Bu nedenle tahmin yapma becerisi ile karıştırılır. Fakat tahmin yapma, olayın sonucunu önceden kestirmektir. Sonuç çıkarmada ise önceden yapılan kestirmeler mevcut değildir. Bunun tam tersine sonuç çıkarmada, olaydan toplanan veriler doğrultusunda o olayın nedenleri hakkında tahminde bulunmaktır. Doğru Cevap B'dir.

Ulusal Fen Eğitimi Standatları (National Science Education Standarts)
tarafından çocuklara fen eğitimi kapsamında hangi konulara yer verileceği belirlenmiştir. Bu konular şu şekilde sıralanabilir (NRC, 1996).
a. Fiziksel Bilim
b. Yaşam Bilimi
c. Dünya ve Uzay Bilimi
d. Bilim ve Teknoloji
e. Kişisel ve Sosyal Perspektifte Bilim
f. Bilimin Doğası ve Tarihi

Fen eğitiminin gerçekleştirilmesinde en önemli amaç çocuğun temel bilimsel süreç becerilerinin desteklenmesidir. Bilimsel süreç becerilerini, bireyin kavram ve olguları öğrenmesini kolaylaştıran, bireyin aktif olmalarını ve bilgiyi işlemelerini sağlayan ve kendi öğrenmelerinde sorumluluk alma duygularını geliştiren beceriler olarak tanımlamak mümkündür. Aynı zamanda bilimsel süreç becerileri, fen bilimlerinde öğrenmeyi kolaylaştıran, araştırma yol ve yöntemlerini kazandıran ve öğrenmeyi kalıcı hâle getiren temel beceriler olarak da tanımlanmaktadır. Peki bu temel bilimsel süreç becerileri nelerdir? Temel bilimsel süreç becerilerini altı başlık altında genelleyebiliriz (Ward, Roden, Hewlett ve Foreman, 2008; Martin, 2009).
• Gözlem Yapma
• Sınıflandırma
• Ölçme
• İletişim/Verileri Kaydetme
• Tahmin Etme
• Sonuç Çıkarma

Sınıflandırma becerisi, gözlem yoluyla toplanan verilerin düzenlenmesi olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle, sınıflandırma becerisi, bireyin yaşantısı içerisinde karşılaştığı nesne veya olayların benzerlik ve farklılıklarını fark ederek, belirlediği gruplara yerleştirmedir.

Ölçme araçları standart ve standart olmayan ölçme araçları olmak üzere iki çeşittir. Özellikle küçük yaş gruplarında sıklıkla standart olmayan ölçme araçları
ile ölçme becerisi kazandırılır. Standart olmayan ölçme araçlarına ise karış, avuç, parmak, ip örnek olarak verilebilir.

Türkiye’de uygulanan okul öncesi eğitim programı kapsamında matematiğe yönelik standartlar bulunmamaktadır. Amerika Matematik Öğretmenleri Ulusal
Konseyi okul öncesi matematik eğitimi ulusal standartlarını belirlemiş olup, özellikle sayılar ve geometri konusunun okul öncesi matematik öğretiminin temelini oluşturduğunu belirtmiştir.

Özellikle erken yaşlarda sayılar ve geometri konusu en temel konular arasında yer alır. Aynı zamanda belirlenen içerik standartlarındaki konularının öğrenilmesini ve geliştirmesini sağlayan süreç standartları da bulunmaktadır. Eğer süreç standartları etkili olarak kullanılırsa çocuklar matematikle ilgili kavramları daha kalıcı öğrenir ve programda bulunan ve hedeflenen kazanımlara daha kolay ulaşılır. NCTM’nin belirlemiş olduğu 5 matematik süreç standartı şu şekilde sıralanabilir:
• Problem Çözme
• Akıl Yürütme ve İspat Etme
• Bağlantı Kurma
• İletişim
• Temsil Etme

Planın genel bilgileri hazırlandıktan sonra drama çalışmasının kazanımlarının
belirlenmesi ve yazılması aşamasına geçilir. Kazanım, bir öğrenme süreci sonunda
neyi bilmesi, anlaması veya yapabilmesi ile ilgili ifadelerdir. Kazanımlar, araç
olarak alınan konunun içeriğinden çok çocukların neleri başardığına ve öğrenme
aktivitesi sonunda çocuğun neyi yapabileceğine odaklanır. Bu nedenle drama çalışmasında yazılacak olan kazanımlar gözlenebilen davranışlar olmalıdır. Ayrıca
kazanım cümleleri basit, geniş zaman ve gözlenebilir/ölçülebilir yapıda olmalıdır.
Okul öncesi dönem çocukları ile çalışılıyor ise MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim
Program içeriğindeki bilişsel, motor, dil, sosyal duygusal ve özbakım alanlarındaki
kazanımlardan seçilebileceği gibi, eğitimci tarafından da kazanım cümleleri
oluşturulabilir.

Kazanım cümlesi yazarken dikkat etmemiz gereken hususlar:
1. Geniş zaman kipinde olmalıdır.
2. Ölçülebilir/gözlenebilir özellikte olmalıdır.
3. Basit ve anlaşılır olmalıdır.
4. “ve” “veya” gibi bağlaçlara yer verilmemelidir.

Fen eğitiminin gerçekleştirilmesinde en önemli amaç çocuğun temel bilimsel süreç becerilerinin desteklenmesidir. Bilimsel süreç becerilerini, bireyin kavram ve olguları öğrenmesini kolaylaştıran, bireyin aktif olmalarını ve bilgiyi işlemelerini sağlayan ve kendi öğrenmelerinde sorumluluk alma duygularını geliştiren beceriler olarak tanımlamak mümkündür. Aynı zamanda bilimsel süreç becerileri, fen bilimlerinde öğrenmeyi kolaylaştıran, araştırma yol ve yöntemlerini kazandıran ve öğrenmeyi kalıcı hâle getiren temel beceriler olarak da tanımlanmaktadır. Peki bu temel bilimsel süreç becerileri nelerdir? Temel bilimsel süreç becerilerini altı başlık altında genelleyebiliriz (Ward, Roden, Hewlett ve Foreman, 2008; Martin, 2009).
• Gözlem Yapma
• Sınıflandırma
• Ölçme
• İletişim/Verileri Kaydetme
• Tahmin Etme
• Sonuç Çıkarma