ÇOCUK VE DRAMA

Dramatik gösteri tanımı ilk defa 1926 yılında ilkokul programında şarkılar temsiller
ve oyunlar başlığı altında kendine yer bulmuş ve ayrıca hayat bilgisi derslerinde de dramatik gösteriler bu ders için bir ifade yolu olarak kabul edilmiştir.

İlk basımı 1943 yılında, ikinci basımı da 1950 yılında “Okullarda Dramatizasyon” isimli kitap Selahattin Çoruh tarafından yazılmıştır ve bu kitapta dramatizasyonun okullarda kullanımı, bunun sayesinde öğrencilerin pasif bir şekilde eğitilmesinin ortadan kaldırılması gerektiği belirtmiştir. Dramanın bilgileri yaşayarak yaşatarak kazandıran bir yöntem olduğunu vurgulamıştır.(Çoruh, 1950).

Adıgüzel (2012)’e göre Türkiye’de yaratıcı drama hareketinin başlangıcı 1982 yılında Devlet Tiyatrosu sanatçısı olan ve tiyatroda özgünlüğü ve yaratıcılık kavramının önemli olduğunu vurgulayan Tamer Levent ile Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi İnci San’ın bir araya gelmesiyle başlamıştır

1956 yılında Nevide Gökaydın tarafından müzik, drama ve resmin birarada
yürüttüğü atölye çalışmaları yapılmıştır (Rakap - Parlak, 2014).

Dramanın Türkiye'deki öncüleri

Selahattin Çoruh (1903-1987)

Emin Özdemir (1931-)

Tamer Levent (1950-)

Doç.Dr. İnci San (1936-)

1989 yılında Millî Eğitim Bakanı Avni Akyol’un “Gün Başlıyor” adlı TV programında
kendisine yöneltilen soruya cevap olarak dramanın eğitim sistemimizde yer alması gerektiği ve bunun gerçekleşmesi için söz verdiği televizyon programı yayınlanmıştır.

1985, 1987, 1989 yıllarında gerçekleştirilen üç seminere katılan eğitimciler, eğitim bilimciler, çocuk gelişimi uzmanları, tiyatrocular, edebiyatçılar başta olmak üzere değişik mesleklerden oluşan bir grup, Türkiye’de eğitimde yaratıcı drama alanında çalışan ilk çekirdek grubu oluşturmuşlardır ve dernekleşme yoluna giderek “Çağdaş Drama Derneği”ni kurmuşlardır (Adıgüzel, 2012). Eylül 1998’de MEB Talim Terbiye kurulunca yayımlanan Eylül 1998 tarihli tebliğler dergisinde, ilköğretim okulları seçmeli Drama Dersi 1-2-3 öğretim programı yayımlanmış ve 1997-1998 öğretim yılından itibaren ders programlarında seçmeli ders olarak yer almıştır.

Okuma, drama ve beden eğitimi üzerine eğitim alan Ward, Northwestern Üniversitesi’nde öğretim elemanı olarak çalışmaya başlamıştır (Özbek, 2014). Winifred Ward, “oyun yaratma” veya “oyun kurma” adını verdiği yöntemle okul çağındaki çocuklarla doğaçlamaya dayalı dramanın yeni kullanımını savunan ilk Amerikalıdır.

Gavin Bolton (1927- )
Bolton Heathcote gibi öğrenme ve öğretmen için dramanın bir araç olarak kullanılması ve çocukların pasif rol oynamaması gerektiği düşüncesini savunmuştur. Bolton’a göre öğretmenin sınıf içinde öğrencileriyle karşılıklı güvenin nasıl kurulacağını bilen, iyi gözlemci ve çocuklara yönlendirme yapabilen drama deneyimlerine sahip bir kişi olması gerektiğini vurgulamıştır (Adıgüzel, 2012).
Bolton Peter Slade, Brian Way ve Heathcote ile beraber çalışarak kendi bakış açısını yakalamış ve drama çalışmalarını A, B, C, D tipi olmak üzere dört başlık altında incelemiştir.

 A-tipi: Egzersiz: Brian Way’n kuramında yer verdiği parça parça deneyimleri içeren kısa süreli sadece forma odaklanan biçimdir.
B-tipi: Dramatik Oynama: Olay akışı, mekân, kişiler ve konunun belli olduğu, fakat
düşük düzey düşünme becerisi gerektiren, genelde bir sonraki veya bir önceki adımda neler olduğunu düşünmenin yeterli olduğu, basit düzey “-mış” gibi oynamalardır.
C-tipi: Tiyatro: Oyunların drama içi veya dışı seyirci ile buluşmasıdır; konuşma ve
aksiyonda açıklık gerektirir, olay izleyen kişilere aktarılmalıdır ve bu aktarım genelde çocuklarda başarı duygusu yaratmaktadır. Son olarak Bolton kendi dramasını;
D-tipi: “Anlayış için Drama” (Drama for Understanding) olarak isimlendirmiştir. Bu
dramanın sembolik çocuk oyununu temel aldığını söyleyen Bolton, dramada anlamın çok katmanlı olduğunu açıklamıştır. Dramadaki deneyimin tanımını “öğretmen tarafından öğretilen değil” çocuk tarafından ‘yakalanan’ anlam üzerinden açıklanabileceğini söylemiştir (Özbek, 2014).

Bolton, dramanın ilk olarak MÖ 2000’li yıllarda başladığı, o dönemde yapılan bazı dini törenlerde ve ritüellerde görüldüğünü varsaymaktadır.

Way, 1.Dünya Savaşı sırasında olumsuz yaşantılar edinen ve zorluklara maruz kalan çocuklara drama yolu ile yardımcı olmaya çalışan drama öncüsüdür.

Spolin, “Tiyatro İçin Doğaçlama” adlı kitabında çocuğun içinden geldiği gibi rol oynamasının, kendini ifade etme yönünden önemini vurgulayan kuram ve uygulamacıdır.

Türkiye’de drama alanında ilk basımı 1943 yılında, “Okullarda Dramatizasyon” isimli kitap, Selahattin Çoruh'a

 aittir.

1965 yılında yazdığı, “ Uygulamalı Dramatizasyon” adlı kitabında “Hangi türlüsü olursa olsun dramatizasyonun temel gereği eğlendirerek öğretmektir” diyen eğitimci, Emin Özdemir'dir.

Drama tutkusunun sınırlandırılamayacağı ve bazı standartlara göre değerlendirilemeyeceği düşüncesinde olan, Heathcote'dur.

Doğaçlama, Heathcote’un drama modelleri arasında yer almaz?

Way, “Kişiliğin Yedi Boyutu” olarak adlandırılan çembersel gelişim modelinden yola çıkarak, bu çember üzerindeki yedi noktanın aşamalı ve uzun süreli yaratıcı drama uygulamalarıyla geliştirilmesi temeline dayanan görüşe sahiptir.

Dramanın erken yaşlarda başladığını, bebeklerin anlamsız ve sürekli birbirini takip eden davranışlarının (ses çıkarması, el hareketleri, baş hareketleri gibi) dramatik etkinliklerinin oyun kaynaklı ve dramatik oluşlarının ilk denemeleri olduğunu ve bu etkinliklerle yeni becerileri kazanma yoluyla kendine özgü bir drama süreci oluşturduğunu bunun da kendine özgü özellikleri olan bir sanat formu olduğunu vurgulayan öncü Slade'dir.

Yaşam ile oyun arasında temel yapı benzeşmesi bulunduğunu, oyundaki etkileşim ile toplumsal gerçeklikteki etkileşimin de temel yapılarının benzer olmasının, oyunun eğitimde kullanılmasına etken olduğunu belirten eğitimi İnci San'dır.