Aof Panel

S

Özel gereksinimli çocuklara uygun drama etkinlikleri planlanırken hangi modeller kullanılmaktadır ?

Özel gereksinimli çocuklara uygun drama etkinlikleri planlanırken farklı modellerden yararlanmak mümkündür. Bu modeller içerisinde Yaratıcı-Etkileyici Model, Görevler ve Beceriler Modeli ile Kendini Savunma Modeli çocuklarla yaygın olarak kullanılan üç modeldir.

S

Yaratıcı-Etkileyici modelin özellikleri nelerdir ?

Yaratıcı-Etkileyici Model, en önemli ve yaygın olarak kullanılan modeldir. Model, grubun bütün olarak ya da bireysel olarak yaratıcılıklarını fark etmeleri ve kendileriyle ilgili beğendikleri yönlerine odaklanmalarına imkân vermektedir. Sözlü iletişimin yanında sözsüz iletişim örnekleri de yer almaktadır. Kişiler arası iletişim ve etkileşim yüksek düzeydedir. Gerek öz saygı ve öz güven gerekse grup içi dinamiğinin oluşmasında etkilidir.

S

Yaratıcı-Etkileyici modelin drama uygulamalarında önerdiği basamaklar nelerdir ?

Oyununun gelişimsel basamaklarını göz önünde bulundurun. Planlama yaparken simgesel oyundan (gerçek nesneye ulaşılamayan durumlarda onun zihinde canlandırarak varmış gibi davranması yerine başka nesne koyması) projektife (algıların yorumlanması), sembolik oyundan (nesnelerin sembolik kullanımı) taklidi oyuna ilerleyen bir çalışma kurgulayın.
Farklı hareket ve ses çalışmaları yapın.
Grup katılımcılarının deneyimlerini grupla paylaşması için imkan sağlayın.
Karışık kelime grupları yerine sade, açık ve net ifadelerle iletişim kurun.
En basit düzey olan yerde yuvarlanma gibi hareketlerle çevreyle iletişim kurmalarını sağlayın.

S

Görevler ve Beceriler Modelinin özellikleri nelerdir ?

Görevler ve Beceriler Modeli, duyguların tanınması ile beraber genel sosyal becerilerin öğrenilmesine doğru ilerleyen bir süreç planlanmaktadır. Planlamada adım adım ilerleyen aşamalara dikkat edilmelidir. Bu aşamalar sırasıyla: Problem durumunu düzenleme, iyileştirme yolları ile ilgili planlama yapma ve duyguları yansıtma şeklindedir. Problem durumunu düzenleyebilmek ise ancak hissedilen duyguların tanınması ve çözümlenmesiyle mümkün olabilmektedir. Bu ise katılımcıların hâli hazırda var olan değerlerinin be- lirlenmesini kapsamaktadır.

S

Kendini Savunma modeli nasıl gerçekleştirilmektedir ?

Kendini Savunma Modeli, bireyin kendi farkındalığının farkına varması üzerine odaklanmıştır. Modele göre, kişi ancak bu şekilde içinde bulunduğu grupta kendini ifade edebilmekte ve kendini savunabilmekte, böylece de hissettikleri baskıyı tanımlayarak kendilerini başka ortamlarda da savunabilmektedirler. Model bu açıdan, Augusto Boal’in “Ezilenlerin Tiyatrosu” kitabında belirttiği zor durumlarla baş edebilme ve öğrenmede tiyatro tekniklerini kullanma odağıyla benzerdir. “Ezilenlerin Tiyatrosu” da bireylerin hissettiklerini sergilemesini ve hem gerçek hem de hayali dünyanın özerkliğini ortaya çıkarmasını amaçlamaktadır. Böylece hayal dünyamızda kendimizle ilgili yaptığımız değişiklikleri gerçek yaşamda da değiştirmeye cesaret edebiliriz.

S

Özel gereksinimli çocuklarla drama uygulamalarında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir ?

• Güvenli bir ortamın hazırlanması,
• Drama yapılacak ortamın düzenlenmesi,
• Planlamada gelişim düzeyi, ilgi ve ihtiyaçların göz önünde bulundurulması,
• Özel gereksinimli çocukların diğer çocuklara oranla daha çok yardıma ihtiyaç duyduğunun bilinmesi,
• Daha fazla ve sık tekrar yapılması,
• Özel gereksinimli çocuğun güdülenmeye daha çok ihtiyaç duyduğunun farkında olunması,
• Gruplar halinde çalışılması,
• Özel gereksinimli çocuğa göre drama planının düzenlenmesi,
• Hem planlamada hem de uygulamada günlük yaşam deneyimlerinden yararlanılması,

• Gerçekçi ve aynı zamanda eğlenceli unsurları barındırması,
• Cinsiyet eşitliği, kendine güven, problem çözme gibi konularla güvensizlik yaratan durumların en aza indirilmesi,
• Basite indirgenerek uygulama yapılması,
• Özel gereksinimli bireyin içinde bulunduğu grupla ilişki kurabilmesi ve birlikte bir şeyler yapabilmesinin sağlanması,
• Verilen yönergelerin açık, anlaşılır ve net olmasının sağlanması,
• Her çocuğun istediği şekilde dramaya katılabilmesidir.

S

Üstün yetenekli çocuklarla dramada nelere dikkat edilmektedir ?

Üstün yeteneklilik, belirli bir zihinsel potansiyele, yaratıcılık, bellek ve motivasyon gibi özel- liklere sahip olma olarak tanımlanmaktadır. Kalıtım ve çevrenin etkisiyle açıklanan üstün yetenekli çocuklar, toplumsal olarak fark edilmeli, ilgi ve ihtiyaçlarına uygun programlarla desteklenmelidirler. Üstün yetenekli çocuklara uygun programlardan biri de drama çalışmalarıdır. Bu tür çalışmalarla, çocuklar kendileri tarafından yazılan oyunları oynama, kostüm ve sahne tasarımı ve uygulaması gibi alanlarda yeteneklerini kullanma fırsatı bulacaklardır.

S

Üstün yetenekli çocukların karakter özelliklerinin drama etkinliklerine yansıması nasıl incelenmektedir ?

Üstün yetenekli çocukların karakter özelliklerinin drama etkinliklerine yansıması dört başlık altında incelenebilir. Bu başlıklar açıklamalarıyla birlikte aşağıda verilmiştir.

Yüksek düzeyde dikkat
Sosyal liderler
Yaratıcı entelektüeller
Asiler

S

Bir öğretmen üstün yetenekli çocuklarla drama çalışması planlarken nelere dikkat etmelidir ?

Bir öğretmen, üstün yetenekli çocuklarla drama çalışması planlarken;
• çocukların ilgi ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmaya,
• onlara farklı seçenekler sunmaya ve bu seçeneklerde onları özgür bırakmaya,
• problem durumları, gerilim unsurları geliştirmeye,
• grup içerisinde birbirlerini dinlemelerine dikkat etmelidir. Buna ek olarak, çocukları anlamaya çalışmalı, onlara saygı duyduğunu göstermelidir.

S

İşitme yetersizliğinden etkilenmiş çocuklarla drama uygulaması planlayan bir liderin öğretmenin nelere dikkat etmesi önerilir ?

• Ortam düzenlemesinde çocuğun gereksinimleri göz önünde bulundurulmalıdır.
• İşitme yetersizliği olan çocuğun, drama liderinin ağız hareketlerini görebileceği bir yerde, karşısında olması gerekir.
• Sözel iletişim önemlidir.
• Pandomim, kullanılabilecek önemli bir tiyatro tekniğidir. Bu tekniği basit, rutin etkinliklerle başlatmalı devamında daha zor durumların canlandırmasına geçilmelidir.
• Müziği hissedemese de ritmi hissedebilen bu çocuklar ritme uygun dans edebilirler.

• Bütün sözsüz etkinlikler bu çocuklarla uygulanabilir.

S

Görme yetersizliği olan bireylerle drama yapılırken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir ?

• Drama yapılacak ortamın iyi düzenlenmesi,
• Dramayı uygulayacak kişinin verdiği sözel yönergeleri ayrıntılandırması,
• İfadelerin sözle resim yapar şekilde verilmesi,

• Çocukların dokunarak keşfetmesine izin verilmesi ve hatta teşvik edilmesi,
• Birbirlerini yönlendirme amacıyla ve güven açısından ikili eşlerle çalışılması,
• Çalışmalara yerde oturarak başlanması ve ayağa geçişe kadar yumuşak bir geçiş izlenmesidir.

S

Ortopedik yetersizliği olan çocuklarla drama çalışmalarında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir ?

Özellikle ısınma aşamasında uygulanacak olan oyunların, çocukların beden ve hareket gelişimini destekleyecek nitelikte seçilmesi,
Bireysel ihtiyaçlarını (tuvalet, su içmeleri vs.) karşılayabilmeleri için yeterli sürede ara verilmesi,
Bireyin kendi yetersizliğini yenebileceği farklı alanlara yönlendirilmesi,
Öz algı geliştiren etkinliklere yer verilmesi,
Bedenlerini tanıma, kullanma ve kendilerini beden hareketleriyle ifade edebilme becerilerini geliştirecek etkinlikler planlanması,
Sözel etkinliklere yönlendirilerek kendilerini daha rahat ifade etmelerine imkan

tanınması ve böylece öz güvenin geliştirilmesi,
Bağımsız hareket becerilerinde zorlanan çocuklar için eşli oyunlar planlanması,
Alanların rahat hareket etme imkanı sağlayacak şekilde düzenlenmesi

S

Dil ve konuşma güçlüğü yaşayan çocuklarla drama etkinlikleri planlanırken ise dikkat edilmesi gerekenler nelerdir ?

Dil ve konuşma güçlüğü yaşayan çocuklarla drama etkinlikleri planlanırken ise dikkat edilmesi gerekenler;

Çocukların konuşma sırasında istedikleri şekilde konuşmalarına izin verilerek onların konuşmaya teşvik edilmesi,
Ritim çalışmaları, şarkı söyleme, koro tipi etkinlikler ve karakter canlandırma gibi çalışmaların öz-güven kazanımı için kullanılması,
Pantomim çalışmalarına yer verilmesi
şeklinde özetlenebilir.

S

Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarla drama nelere dikkat edilmelidir ?

Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarla drama etkinlikleri iletişim ve etkileşim becerilerini geliştirmektedir. Sosyal uyum problemi gösteren bu çocuklar uygulanan drama çalışmalarıyla sosyal becerilerini geliştirebilme imkânı bulabilmektedirler. Buna ek olarak, drama çalışması içerisinde çocuklar hareket etmeye olanak buldukları için rahatlayarak kendilerini kontrol etmeyi öğrenebilmektedirler. Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarla drama çalışması planlanırken;

• Çocuklarda dikkat, algı ve bellek geliştirici etkinliklere yer verilmelidir.
• Çalışmanın yapılacağı ortamdaki uyaranlar azaltılmalıdır.
• Drama planının çocuğun bireysel ve özel gereksinimlerine uygunluğuna dikkat edilmelidir.
• Verilen yönergeler açık ve net olmalıdır.

S

Özel gereksinimli çocuklarla drama planı hazırlayan bir öğretmenin rolü nelerdir ?

Bu etik değerlerden ilki insan onuruna saygı duymadır. drama lideri öğretmeni her bireyi ciddiye almalıdır.
İkinci etik değer, uluslararası düzenlemeleri (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi vb.) bilmesi ve uygun hareket etmesidir.
Üçüncü olarak, katılımcıların dünyayı algılayışlarında, estetik değerlerinin gelişi- minde onlara yeni ufuklar açması; iyi hissediş ve kendini her alanda geliştirmenin diğer bütün faydalardan önceki amaç olmasıdır.
Dördüncü etik değer, katılımcıların paylaştığı özel bilgilerin korunması, üçüncü kişilerle paylaşılmamasıdır.
Beşinci olarak, bağımlılık oluşturacak her türlü yasak maddeyi kullanmama, bu konuda örnek davranış oluşturmama, önüne geçmek üzere ise eğitim vermeleridir.
Altıncı etik değer kapsamında, kültürler arası iletişime değer vererek insancıl bakış açısıyla hareket etmelidirler.
Son etik değere göre ise bilimsel olarak kendilerini geliştirmeli ve hatta bu bilimsel bilgiyi katılımcılarıyla paylaşmalıdırlar.

S

Etik değerleri benimseyen drama lideri/öğretmeninin öğrenenlerin kapasitesini güçlendirme ve öğrenenlerin durumunu dikkate alma sorumlulukları nelerdir ?

Her özel gereksinim grubunun, diğer gruplardan ayrı gereksinimleri bulunmaktadır. Drama lideri/öğretmeni bu gereksinimler hakkında yeterli bilgi ve donanıma sahip olmalıdır.
Drama konusunda yeterli bilgi ve donanıma sahip olmalıdır.
Ortam güvenliği ön planda tutacak şekilde düzenlenmelidir. Bunun için özel gereksinim grupları dikkate alınmalıdır.
Engelin türü ve derecesine uygun gruplar oluşturulmalıdır. Bu gruplar, kaynaştırma yoluyla da oluşturulabilir.
Özel gereksinimin yanında bireysel ilgi ve ihtiyaçlar da planlama esnasında göz önünde bulundurulmalıdır.
Çalışmalara duyu etkinlikleriyle başlanmalıdır.
Bütün aşamalarda özel gereksinim grubu dikkate alınarak planlama yapılmalıdır.
Okul öncesi eğitimin temel ilkeleriyle örtük bir planlama yapılmalı, çocukların yapabildiklerinden başlanmalıdır.
Kurgulamada basitten karmaşığa, kolaydan zora ilkesi benimsenmelidir.
Süre, bireysel farklılıklara göre ayarlanmalıdır. Ayarlamada dikkat süreleri de düşünülmelidir.
Küçük gruplarla çalışmaya başlanmalıdır.
Pandomim çalışmaları etkili bir yöntemdir.
Drama çalışmalarında öncelikli kazanım grup dinamiğini oluşturmalı, gruba uyum ve güven olmalıdır.
Ritim, hareket ve müzikli oyunlardan faydalanılmalıdır.
Özel gereksinimli çocukların eğitiminde kullanılan model olma, yardım etme, sözel ve fiziksel ipucu verme, dokunma ve ödüllendirme stratejileri yer almalı, destek aşamalı olarak geri çekilmelidir.
Çocukların role girmelerini kolaylaştıracak maske, kostüm gibi materyaller kullanılmalıdır.
Değerlendirmede basit sorular sorulmalı, bedensel ve sanatsal ifadeye yer verilmelidir.
Aile katılımı çok önemlidir. Ailelerin de katılacağı etkinlikler planlanmalıdır.
Özel gereksinimli bireye göre etkinlikler derecelendirilmelidirler.
Etkinliğin planlanmasındaki tutarlılık çocuğun ne yapacağını bilmesi açısından önemlidir.

S

Üstün yetenekli çocuklarla drama yapılırken yüksek düzeyde dikkate sahip olan çocukların özellikleri nelerdir ?

Yüksek düzeyde dikkat: Üstün yetenekli çocuklar, diğer alanlarda olduğu gibi drama çalışmalarında da ciddi çalışma gösterirler. Doğaçlamalarda detaylandırma ve yapılandırma söz konusudur. Buna ek olarak çok iyi oynamaya odaklanmışlardır. Çoğunlukla ulaşmada başarılı oldukları amaçları iyi bir ürün, ciddi katılım ve ortalamanın üstünde bir performanstır.

S

Özel gereksinim, bireye özgü olmakla beraber belirli gruplar altında incelenmektedir bu gruplar nelerdir ?

Özel gereksinim, bireye özgü olmakla beraber belirli gruplar altında incelenir. Bunlar- dan bazıları zihinsel yetersizlik, işitme yetersizliği, görme yetersizliği, bedensel yetersizlik, dil ve konuşma güçlüğü ve öğrenme güçlüğüdür.

S

Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş çocuklarla drama uygulaması planlayan bir liderin/ öğretmenin ise aşağıdakilere dikkat etmesi gerekmektedir ?

Yönergeyi açık ve net olarak verin: Karakter kim ? Bu karakter nasıl yürür ? Karakter şimdi ne yapıyor ? Bunu nasıl yapıyor ? Karakter ne söylüyor ? vb.
Verdiğiniz yönergeyi tekrar edin.
Becerileri tekrar edin.
Uygulamalarda model olma, ipucu verme, genelleme yapma, sözel ve fiziksel destek sağlama gibi yöntemleri kullanın.

S

Dramanın özel gereksinimli çocukların gelişimindeki etkileri nelerdir ?

Özel gereksinimli çocuklar, sahip oldukları gereksinimden dolayı saygı duyulmak yerine, çoğunlukla eğitim dışına itilmektedirler ve bu durum öz güven- lerini zedelemekte ve kendi başlarına yaşamlarını sürdürmelerini zorlaştırmaktadır. Drama, doğası gereği, bireysel farklılıklara ve ilgi, isteklere karşı duyarlıdır. Drama uygulamalarında bireyler kendilerini belirli sınırlar içerisinde özgürce ifade etme, bedenlerini ve duygularını tanıma, grubun içerisindekilerle iletişim kurma, kurulan iletişimde saygılı olma şansı yakalamaktadırlar. Bunu da her canlının en çok sevdiği yolla, oynayarak başarmaktadırlar. Bu açılardan bakıldığında ve uygulama örnekleri incelendiğinde dramanın özel gereksinimli bireyleri bütün gelişim alanlarında desteklediği görülmektedir. Drama yaşantıları yoluyla, özel gereksinimli bireyler kendilerini ifade etme, bir grubun içerisinde davranma, yapabildiklerinin farkına varma gibi pek çok kazanım elde ederler.

Özel Gereksinimli Çocuklarla Drama