ÇOCUK VE DRAMA - Deneme Sınavı - 8

Okuma, drama ve beden eğitimi üzerine eğitim alan Ward, Northwestern Üniversitesi’nde öğretim elemanı olarak çalışmaya başlamıştır (Özbek, 2014). Winifred Ward, “oyun yaratma” veya “oyun kurma” adını verdiği yöntemle okul çağındaki çocuklarla doğaçlamaya dayalı dramanın yeni kullanımını savunan ilk Amerikalıdır.

Gavin Bolton (1927- )
Bolton Heathcote gibi öğrenme ve öğretmen için dramanın bir araç olarak kullanılması ve çocukların pasif rol oynamaması gerektiği düşüncesini savunmuştur. Bolton’a göre öğretmenin sınıf içinde öğrencileriyle karşılıklı güvenin nasıl kurulacağını bilen, iyi gözlemci ve çocuklara yönlendirme yapabilen drama deneyimlerine sahip bir kişi olması gerektiğini vurgulamıştır (Adıgüzel, 2012).
Bolton Peter Slade, Brian Way ve Heathcote ile beraber çalışarak kendi bakış açısını yakalamış ve drama çalışmalarını A, B, C, D tipi olmak üzere dört başlık altında incelemiştir.

 A-tipi: Egzersiz: Brian Way’n kuramında yer verdiği parça parça deneyimleri içeren kısa süreli sadece forma odaklanan biçimdir.
B-tipi: Dramatik Oynama: Olay akışı, mekân, kişiler ve konunun belli olduğu, fakat
düşük düzey düşünme becerisi gerektiren, genelde bir sonraki veya bir önceki adımda neler olduğunu düşünmenin yeterli olduğu, basit düzey “-mış” gibi oynamalardır.
C-tipi: Tiyatro: Oyunların drama içi veya dışı seyirci ile buluşmasıdır; konuşma ve
aksiyonda açıklık gerektirir, olay izleyen kişilere aktarılmalıdır ve bu aktarım genelde çocuklarda başarı duygusu yaratmaktadır. Son olarak Bolton kendi dramasını;
D-tipi: “Anlayış için Drama” (Drama for Understanding) olarak isimlendirmiştir. Bu
dramanın sembolik çocuk oyununu temel aldığını söyleyen Bolton, dramada anlamın çok katmanlı olduğunu açıklamıştır. Dramadaki deneyimin tanımını “öğretmen tarafından öğretilen değil” çocuk tarafından ‘yakalanan’ anlam üzerinden açıklanabileceğini söylemiştir (Özbek, 2014).

Bolton, dramanın ilk olarak MÖ 2000’li yıllarda başladığı, o dönemde yapılan bazı dini törenlerde ve ritüellerde görüldüğünü varsaymaktadır.

Way, 1.Dünya Savaşı sırasında olumsuz yaşantılar edinen ve zorluklara maruz kalan çocuklara drama yolu ile yardımcı olmaya çalışan drama öncüsüdür.

Spolin, “Tiyatro İçin Doğaçlama” adlı kitabında çocuğun içinden geldiği gibi rol oynamasının, kendini ifade etme yönünden önemini vurgulayan kuram ve uygulamacıdır.

Türkiye’de drama alanında ilk basımı 1943 yılında, “Okullarda Dramatizasyon” isimli kitap, Selahattin Çoruh'a

 aittir.

1965 yılında yazdığı, “ Uygulamalı Dramatizasyon” adlı kitabında “Hangi türlüsü olursa olsun dramatizasyonun temel gereği eğlendirerek öğretmektir” diyen eğitimci, Emin Özdemir'dir.

Drama tutkusunun sınırlandırılamayacağı ve bazı standartlara göre değerlendirilemeyeceği düşüncesinde olan, Heathcote'dur.

Doğaçlama, Heathcote’un drama modelleri arasında yer almaz?

Way, “Kişiliğin Yedi Boyutu” olarak adlandırılan çembersel gelişim modelinden yola çıkarak, bu çember üzerindeki yedi noktanın aşamalı ve uzun süreli yaratıcı drama uygulamalarıyla geliştirilmesi temeline dayanan görüşe sahiptir.

Dramanın erken yaşlarda başladığını, bebeklerin anlamsız ve sürekli birbirini takip eden davranışlarının (ses çıkarması, el hareketleri, baş hareketleri gibi) dramatik etkinliklerinin oyun kaynaklı ve dramatik oluşlarının ilk denemeleri olduğunu ve bu etkinliklerle yeni becerileri kazanma yoluyla kendine özgü bir drama süreci oluşturduğunu bunun da kendine özgü özellikleri olan bir sanat formu olduğunu vurgulayan öncü Slade'dir.

Yaşam ile oyun arasında temel yapı benzeşmesi bulunduğunu, oyundaki etkileşim ile toplumsal gerçeklikteki etkileşimin de temel yapılarının benzer olmasının, oyunun eğitimde kullanılmasına etken olduğunu belirten eğitimi İnci San'dır.

Tüm sanatlar çatışmayı içerir ancak çatışmanın daha net göründüğü, çatışma olmadan düşünülemeyecek sanat, dram sanatıdır. Dramanın özü çatışmadır. Dramatik kelimesi eylemek kökeninden gelir, kişilerin durumlar içerisindeki eylemlerini tavır, davranış ve diyaloglar yoluyla dile getirdikleri bir anlatım biçimidir. Dramatik eylemin –dramatik olanın yoğunluk ilkesi de göz önüne alındığında- çatışma özelliği gösteren karşıtlık ve çelişkileri barındırması asıl meseledir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Drama; bilişsel davranışları, duyuşsal özellikleri ve devinimsel becerileri kazandırmada bir öğretim yöntemi, duyuların eğitimiyle bütüncül bir estetik anlayış oluşturmada bir sanat eğitimi alanı, yaşanılan süreci betimlemede, açıklama ve kontrol edebilmede bir disiplin olarak değerlendirilir. Bu nedenle doğru sıralama “Disiplin alanı – Sanat eğitimi alanı – Öğretim yöntemi alanı” şeklindedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Çatışma, drama sürecinin başlamasında ve sürdürülmesinde önemli bir itici güce sahiptir. Bu gerilim pek çok değişkenden kaynaklanabilir. Gizemli durumlar, üstesinden gelinmesi gereken güçlükler, acil çözülmesi gereken sorunlar, önceliklerin belirlenme güçlüğü gibi durumlar ve çatışmalar çatışmayı yaratmaktadır. Çatışmayı yaratan unsurlar arasında sınırlılıklar önemli bir etkendir. Sınırlılıklar, çatışmayı ve gerilimi yaratarak dramanın sürdürülmesi ve katılımcıların yaratıcı davranışlar göstermesini saglamaktadır. Örnegin belli bir zamanda belli bir yere yetişme zorunluluğu gibi. Çatışmalar bir ya da birden çok insanın kendisiyle, birbirleriyle, dogayla ya da başka nesnelerle etkileşerek yasadıkları içsel ve dışsal devinimlerle drama çalısmalarında ortaya çıkar. Drama çalısmalarında çatısma, çalışmaya odaklanmayı saglar. Katılımcıların konuya ilgi duyması için gerilimin oluşturulması gerekmektedir. Çatışma durumu oluşturulurken, çocukların yaşamlarında karşılaşabilecekleri olaylar dikkate alınmalıdır. Dramada çatışma durumu ısınma aşamasında değil esas çalışma/canlandırma asamasında gerçekleşir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Bağlam, öğrenme alanı/tema, çatışma/gerilim ve bakış açısı/çevre kavramları dramatik öğeler arasında yer almaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Drama sürecinde yer alan uygulama aşamaları; ısınma, esas çalışma/canlandırma, değerlendirme çalışmalarıdır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Isınma aşamasında, çeşitli yöntemlerle duyuları kullanma, gözlem yetisini geliştirme, bedensel ve dokunsal çalışmaların yapılması, tanışma, etkileşim kurma, güven kazanma ve uyum sağlama gibi özellikleri katılımcı bireylere kazandıran, bedenini ve beynini duyumsama ile ilgili çalışmalar yapılır. Esas çalışma/ canlandırma aşamasında, yaratıcılık ve imgelem boyutlarının ön plana çıktığı, bir konunun/temanın bir süreç içinde belirlenip biçimlendirildiği grup doğaçlamalarına dayalı oyunların ortaya çıktığı çalışmalar yer almaktadır. Değerlendirme aşamasında ise amaç çocuğa olayın tamamlandığını hissettirmek ve çocuğu rahatlatmaktır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Plan, belirli eğitim amaçlarına ve program hedeflerine ulaşmak için etkinliklerin çocuklara niçin ve nasıl yaptırılacağını, ne gibi yardımcı ve tamamlayıcı materyallerin kullanılacağını, elde edilenlerin nasıl değerlendirileceğini önceden belirlemek anlamına gelmektedir. Planlama yapılırken öncelikle çocukların gelişim özellikleri, ilgi ve gereksinimlerinin dikkate alınması, kazanım ve göstergeler ile kavramların belirlenmesi gerekir. Bu kazanım ve göstergelere ulaşmak için sürecin planlanmasını yapmak da önemlidir. Öğrenme sürecinde ortamın nasıl düzenleneceği, çocukların ve liderin rollerinin neler olacağı, araç ve gereçlerin nasıl kullanılacağı, süreçte neler yapılacağının da belirlenmesi gerekmektedir. Drama sürecinin sonunda çocuklar ve liderin katılımı ile bir değerlendirme yapılır. Doğru cevap E şıkkıdır

Drama çalışmalarında kazanan ya da kaybeden olmamalıdır. Doğru cevap D şıkkıdır.