ÇOCUK GELİŞİMİNDE PROGRAM

Sosyal açıdan dezavantajlı çocuk, yetkin ve doyurucu bir yaşam sürmek için geçerli
yetiştirilme süreci kesintiye uğramış çocuktur. Sosyal açıdan dezavantajlı çocuklar, sorularına yanıt veren ve onları soru sormaya teşvik eden; kelime haznesini kelimelerle, sıfatlarla ve zarfarla genişleten; dünyaya ait görüşünü savunma ve açıklama hakkı ve gereksinimi tanıyan aile sohbetinden yoksundurlar.

Sosyal olarak dezavantajlı grubu oluşturan kişiler şu özellikleri taşır:
• Bu gruplar gelir düzeyi olarak toplumun en altında yer alırlar.
• Kırsala dayalı bir geçmişe sahiptirler.
• Toplumun büyük çogunluğunda sosyal ve ekonomik ayrımcılığa uğramaktadırlar.
• En çok büyük şehirlerde görülmelerine karşın çok yüksek gelirli topluluklar dışında
her yerde bulunmaktadırlar. Kırsal alanda sayıları oldukça fazladır.

UNESCO (2010) dezavantajlı bireyleri; grupsal, yoksullukla ilişkili, konumsal ve bireysel farklar olmak üzere dört kategori altında incelemektedir:

Sosyal dezavantajlı çocuklar genellikle şu davranışları sergilemektedir:

Sosyal dezavantajlı çocuk kavramının genellikle çalışan çocuklar, sokak çocukları, şiddete maruz kalan ve suç işleyen çocuklar, göç etmiş, mülteci çocukları kapsadığı görülmektedir.

Sokak çocuğunu; yaşamı ve yaşam kaynakları için sokağı kendine mekân edinmiş, sorumlu yetişkin gözetiminden ve yönlendirmesinden yoksun olan, henüz yetişkinliğe ulaşmamış herhangi bir kız ve erkek çocuk olarak tanımlamaktadır.

Perry (2001) aşağıdaki özelliklere sahip çocukların şiddete başvurma bakımından risk altında olduklarını belirtmektedir:

SODES kapsamında yer alan projeler; valilikler bünyesindeki kamu kuruluşları, il özel idareleri, belediyeler, köylere hizmet götürme birlikleri, üniversiteler, meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşları tarafından hazırlanmakta ve yürütülmektedir.

Gelecek Vaat Eden Gençler (Çöp Toplayan Çocuklar) Projesi: Şanlıurfa İl Emniyet Müdürlüğü tarafından yürütülen 124.700 TL bütçeli bir sosyal içerme projesidir. Amacı; çöp toplayan çocukları bilinçlendirmek, onları suçlardan ve suç ortamlarından uzak tutarak sosyal bir birey hâline getirmek, onların sağlıklarını korumak ve eğitimlerine devam etmelerini sağlamak, onlara mesleki eğitim vermektir.

Bu çerçevede, GAP Eylem Planında “sosyal gelişmenin sağlanması” önemli bir bileşen olarak kurgulanmış ve bu bileşen altında; sosyal sermayeyi geliştirmek, insanların refah düzeyini yükseltmek, daha huzurlu yaşamalarını sağlamak ve bireyleri daha donanımlı duruma getirmek üzere insan odaklı bir bakış açısıyla Sosyal Destek Programı (SODES) oluşturulmuştur.

Victor Hugo “Bir okulun yapılması, bir hapishanenin kapanması demektir.” sözüyle eğitim ve suçluluk arasında doğrudan bir ilişki bulunduğunu vurgulamıştır.

UNESCO (2010) dezavantajlı bireyleri; grupsal, yoksullukla ilişkili, konumsal ve bireysel farklar olmak üzere dört kategori altında incelemektedir. Buna göre grupsal kategori; etnisite, dil, din, ırk ve yerliliği kapsamaktadır. Sosyoekonomik statü ise yoksullukla ilişkili kategoride yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Genel olarak çocuk işçiliğinin temel nedenleri; yoksulluk, göç, nüfuz fazlalığı, geleneksel bakış açısı ve eğitim olanaklarının yetersizliği etmenlerini içermektedir. Ancak kültür sıralanan bu etmenler arasında yer almaz. Doğru cevap C'dir.

Dünya genelinde 5-14 yaş grubunda 67 milyon çocuğun tehlikeli olmayan işlerde, 180 milyon çocuğun ise tehlikeli işlerde çalıştığı tahmin edilmektedir. Dolayısıyla toplam 247 milyon çocuğun çalıştığı tahmin edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

TÜİK tarafından gerçekleştirilen çalışan çocuklar anketi sonuçlarına göre ülkemizde çocukların ekonomik işlerde çalışma nedenleri arasında en yaygın  nedeni % 41.4 ile  "hane halkı gelirine katkıda bulunmak"tır. İkinci sırada % 28.7 oranı ile "hane halkının  ekonomik etkinliklerine yardımcı olmak"; üçüncü sırada ise % 15.2 oranı ile "iş öğrenmek, meslek sahibi olmak" yer almaktadır. Katılımcı çocukların % 6.8'i kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çalıştıklarını belirtirken; %6' sı ise "aile isteği"ile çalıştığını belirtmiştir. Buna göre en yaygın neden "hane halkı gelirine katkıda bulunmak"tır. Doğru cevap A'dır.

Yapılan çeşitli araştırmalardan elde edilen bulgular, suç işleyen çocukların büyük bir çoğunluğunun ebeveynlerinin çok sert ya da çok yumuşak disiplin uyguladıklarını, genellikle ortanca çocuk olduklarını ve bu nedenle  ailelerinde yeterince ilgi ve sevgi görme olasılıklarının az olduğunu göstermektedir. Doğru cevap C'dir.

Araştırmacı Perry'e göre (2001) okuldaki sosyal etkinliklere katılmayan ve bunun sonucunda dışta kalan, derslerinde sorun yaşayan başarısız öğrenciler, evde şiddete uğrayan ya da şiddete maruz kalan, ve geçmişte istismara uğrayan çocukların şiddete başvurma bakımından risk altındadırlar. Anne yoksunluğu ya da düzensiz anne-çocuk ilişkisinin çocuk suçluluğuna yol açabileceği ilk kez araştırmacı Bowbly tarafından işaret edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Maccoby'e göre, alt ve üst sosyoekonomik düzeydeki aileler çocuk yetiştirme bakımından farklılaşmaktadırlar. Üst sosyoekonomik düzeyde yer alan aileler;çocuklarına karşı  otoriteyi sağlamada merak ve bağımsızlığa  vurgu yapmakta, daha hoşgörülü ya da esnek tutum sergilemekte, daha fazla konuşmakta ve etkili bir dil kullanmakta ve  daha fazla sıcaklık ve şefkat göstermektedirler. Alt sosyoekonomik düzeydeki aileler ise; otorite sağlamada itaate ve saygıya vurgu yapmakta ve daha otoriter olma ve güce dayalı disiplin yöntemleri kullanma eğilimi göstermektedirler. Doğru cevap D'dir.

Ayşe'nin anne-babasının sıklıkla imalı anlam içeren dil kullanıyor olması, kişi zamirlerine oldukça sık yer veriyor olması, basit ve tekrarlı bağlaç kullanıyor olması kısıtlı dil uyguladıklarını göstermektedir. Kısıtlı dil uygulayan aileler çocuklarına kısa ve gramer olarak basit cümlelerin bulunduğu dil ortamı sunarlar. Buna karşın "özenli" bir dil uygulayan aile ise çocuğuna; doğru gramer ve söz dizinin kullanıldığı, "ben"şahıs zamirinin sık kullanıldığı, mantıksal ilişkileri gösteren edatların sık kullanıldığı bir dil ortamı sunar. Doğru cevap C'dir.

Yeni nesil sporcularımız projesi, Şanlıurfa/AkçakaleMilli Eğitim Müdürlüğü tarafından yürütülen ve 194,320 TL bütçeli bir kültür, sanat ve spor projesidir. Merder etüt merkezi projesi, Şanlıurfa İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve MERDER Eğitim Vakfı tarafından yürütülen ve 250.000TL  bütçeli bir sosyal içerme projesidir. Gelecek vaad eden gençler (çöp toplayan çocuklar) projesi, Şanlıurfa İl Emniyet Müdürlüğü tarafından yürütülen ve 124.700 TL bütçeli bir sosyal içerme projesidir. Sokaktan okula okuldan hayata projesi ise, ÇINAR-DER derneği tarafından yürütülen ve 500.000 TL bütçeli bir sosyal içerme projesidir. Sıralanan projeler içerisinde en yüksek bütçeli proje "sokaktan okula okuldan hayata projesi"dir. Doğru cevap E'dir.

Aile Araştırma Kurumunun bulgularına göre, şiddeti gözlemleyen çocukların  %54’ü korkmaktadır.  Çocukların %16.4’ü tepkilerini ‘babayı sevmemek’ şeklinde göstermektedir.Şiddete tanıklık eden çocukların %6.9’u hiç ses çıkartmamaktadır.  Çocukların %4.9’u içlerine kapanmakta ve %4.9’u ise saldırgan davranışlara yönelmektedir. Buna göre şiddeti gözlemleyen çocukların gösterdikleri tepkilerin içinde en sık rastlananı %54’lük bir oranla ‘korku’dur. Doğru cevap A'dır.