ÇOCUK GELİŞİMİNDE PROGRAM

Gelişimsel destek programları ya da alanyazındaki adıyla erken müdahale programları, genel olarak 0-6/8 yaş erken çocukluk dönemindeki çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve toplumsal gelişimlerinin çok yönlü olarak desteklenmesini amaçlayan programlardır. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Çocuğun yaşantısında değişiklik meydana getirebilmek için toplumun ve ailenin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Ekolojik sistem teorisinin temelini oluşturan bu varsayım, erken müdahale yaklaşımlarında aile katılımının ve toplumsal desteğin önemini vurgulamaktadır. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de gelişimsel destek programları ya da alanyazında- ki adıyla erken müdahale programları, daha çok toplumda “risk altındaki” çocuklara ve ailelerine hizmet sunmak üzere geliştirilmiştir. Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Tek odaklı programlar; çocuk merkezli, aile merkezli ve yetişkin merkezli programlar olmak üzere üç başlık altında ele alınabilir. Bunlar, yetişkin merkezli programlar, aile merkezli programlar ve çocuk merkezli programlardır. Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Ev ziyaretleri yoluyla uygulanan programda, günde 15 dakika düzenli olarak hikâye kitabı okunması, yap-bozla oynanması ya da bir oyun öğretilmesi biçimindeki çalışmalarla çocuğu anaokuluna hazır duruma getirmek amaçlanır. Programda aileler, 60 haftalık günlük etkinlik paketleriyle bir-iki yılda oldukça ilerleme kaydederler. Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Erken müdahale alanında “çok değişkenli risk” kavramı önemli bir yer tutmaktadır. Gelişim süreci içinde “risk” etmenlerinin değişkenlik göstermesi, erken müdahale alanında çalışan uzmanların, doğum öncesi risk etmenlerinin ek olarak, doğumdan sonra ve yaşam boyunca ortaya çıkan diğer risk etmenlerinin de odaklanmasına neden olmuştur. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

İki kuşağa (jenerasyona) yönelik programlar çocuğun yaşama en iyi koşullarda başlaması, ailenin de okuma, meslek edinme ve ekonomik yeterlilik konusunda desteklenmesinin hedeflendiği erken çocukluk ve aile eğitimi programlarıdır.

Head Start Programı, bilinen ilk ve en kapsamlı erken müdahale programlarının başında gelmektedir. 1960 yılında ABD’de ekonomik açıdan yoksul ailelerin çocuklarının bilişsel, sosyal, duygusal ve fiziksel gelişimlerine yönelik destek vermek amacıyla uygulanmaya başlanmıştır. Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Ülkemizde erken çocukluk döneminde sunulan hizmetler yaygın olarak 5-6 yaş grubunu hedefleyen kurum merkezli hizmetlerdir. Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP), Lovaas Programı’na dayalı olarak ve ABD’de erken ve yoğun davranışsal eğitim uygulamaları yürüten bir merkez olan Wisconsin Erken Otizm Projesi’nde gerçekleştirilen gözlemler sonucunda Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsündeki bir grup öğretim elemanı tarafından geliştirilen bir erken ve yoğun davranışsal eğitim programıdır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

İki kuşağa (jenerasyona) yönelik programlar: Çocuğun yaşama en iyi koşullarda başlaması, ailenin de okuma, meslek edinme ve ekonomik yeterlilik konusunda desteklenmesinin hedeflendiği erken çocukluk ve aile eğitimi programlarıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Head Start Programı, bilinen ilk ve en kapsamlı erken müdahale programlarının başında gelmektedir. 1960 yılında ABD’de ekonomik açıdan yoksul ailelerin çocuklarının bilişsel, sosyal, duygusal ve fiziksel gelişimlerine yönelik destek vermek amacıyla uygulanmaya başlanmıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Okul öncesi Çocuklar İçin Ev Öğretim Programı, ABD’de 3-5 yaşlarında okul öncesi dönemdeki çocukların aileleri için düzenlenmiş ev merkezli programlardan biridir. Program, ailelere araç ve yöntem desteği sağlayarak çocuklarının bilişsel gelişimlerini desteklemek amacıyla kendi evlerinde düzenlenen bir ortamda yürütülür. Programa katılan aileler, çocuklarının okul ve günlük yaşantılarında başarılı olabilmeleri için onlara nasıl yardımcı olabileceklerini öğrenirler. Doğru yanıt B seçeneğidir

Syracuse Aileyi Geliştirmeye Yönelik Araştırma Programı, gönüllüler tarafından ailelerin doğum öncesi dönemde bebeğin beslenmesi, sağlıklı ve güvenli bir ortamda yetiştirilmesinin önemi, çocuk gelişimi ve ebeveynlik becerilerine yönelik olarak bilgilendirilmesi amacıyla yapılan haftalık ev ziyaretlerine dayalı olarak yürütülen bir programdır. Bunun yanı sıra, hamileliğin ilk üç aylık döneminden itibaren aileye sosyal hizmet desteği sağlanır ve bu destek çocuk okula başlayıncaya kadar devam eder. Programa katılan ailelerin çocuklarına Syracuse Üniversitesi Çocuk Merkezine bağlı anaokulunda okul öncesi eğitim programı uygulanır. Bu programda da 15-60 aylık çocukları sosyal ve bilişsel gelişim açısından desteklemek amacıyla tam günlük bir eğitim sunulur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kolombiya’da iki farklı program uygulanmıştır. İlk program 1973’te Bogota’da gebeliğinin son üç ayındaki anne adayları ile 36 ay arasındaki çocuklara yönelik olarak uygulanan “Bogotá Study of Malnutrition, Diarrheal Disease, and Child Development” isimli bir müdahale programıdır. kinci program olan “Eve Dayalı Toplumsal Bakım Programı (Home-Based Community Day Care)” 1987 yılında başlamış ve programa altı yılda 2-7 yaş arasındaki bir milyon çocuk katılmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP), Lovaas Programı’na dayalı olarak ve ABD’de erken ve yoğun davranışsal eğitim uygulamaları yürüten bir merkez olan Wisconsin Erken Otizm Projesi’nde (Wisconsin Early Autism Project-WEAP) gerçekleştirilen gözlemler sonucunda Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsündeki bir grup öğretim elemanı tarafından geliştirilen bir erken ve yoğun davranışsal eğitim programıdır. Doğru cevap D'dir.

Günümüzde toplumlarda sosyal, ekonomik, demografik değişikliklerin hızla artması; anne-babaların yaşamlarında ve rollerinde değişiklikler olması, ailelerin hem evde hem de işte çalışmak zorunda kalmaları, geleneksel geniş ailelerden çekirdek aileye doğru bir dönüşümün olması, aile birliğinin bozulması nedeniyle tek ebeveynli ailelerde büyüyen çocukların artması, geleneksel destek sistemlerinin yıkılması gibi sonuçlar doğurmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yaşamın ilk yıllarında çocuğun, gelişimini destekleyecek uyaranlardan ve aile desteğinden yoksun kalma, ihmal edilme ya da kötü muameleye maruz kalma gibi durumlarla karşı karşıya kalması, çocukların gelişimlerinde telafisi olanaklı olmayan aksaklıklar, okulda başarısızlık, sınıf tekrarı, özel eğitim gereksinimi, öğrenimine devam etmeme vb.; yetişkinlikte ise işsizlik, kimlik bunalımı, suç işleme eğilimi, psikolojik rahatsızlıklar gibi olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Özdenetim ise kişinin toplumda işlev görebilmek için, davranışlarını, duygularını ve arzularını düzenleyebilme becerisidir. Doğru cevap E'dir.

Montessori programı, çocukların ancak zengin uyaranların olduğu, özgür bir ortamda, kendi kendilerine keşfetme yoluyla en iyi biçimde öğrenebilecekleri ve kişisel disiplinlerini geliştirebilecekleri felsefesinden hareket eder. Programda hareket, duyular ve dil gelişimi çok önemlidir. Her çocuk tek ve eşsiz görüldüğü için çocuğa saygı en başta gelmektedir. Program günlük yaşam eğitimi, duyuların eğitimi ve akademik materyallerle çocuğa okuma-yazma öğretimi üzerine kurulmuştur. Montessori anaokulu programlarına 5 yaşındaki çocuklar kabul edilmekte, sınıf mevcutları 27’den fazla olmamakta, anaokulu programı beden eğitimi, müzik, günlük yaşam, duyu, dil, matematik, fen, sosyal bilgiler ve resim derslerinden oluşmakta ve bu dersler için özel olarak düzenlenmiş derslikler bulunmaktadır. Programa aile katılımı da sağlanarak, ailelerin Montessori felsefesi ve materyalleri konusunda bilgilendirilmesi sağlanmaktadır. D seçeneğinde verilen ifade ise Head Start programının bir özelliğidir. Doğru cevap D'dir.

Gezici Anaokulu Projesi, daha çok sayıda çocuğun okul öncesi eğitim alabilmesi için denenen alternatif bir modeldir. Proje, özellikle kırsal çevrelerde yaşayan, ekonomik düzeyi yetersiz ailelerin çocuklarına ücretsiz okul öncesi eğitim vermek üzere özel sektör tarafından hibe edilen küçük bir otobüsün içinin basit düzeyde bir okul öncesi eğitim birimi biçiminde düzenlenmesiyle yürütülmüştür. Doğru cevap A'dır.