ÇOCUK GELİŞİMİNDE PROGRAM - Deneme Sınavı - 8

Erken müdahale yaklaşımları temel olarak üç temel varsayıma dayanmaktadır. Bu varsayımların ilki “eksiklik”lere odaklanmıştır. Bireyin gelişiminde kritik dönemlerde sağlanan deneyimlerin etkili olduğunu vurgular. Bu varsayıma göre, özellikle düşük sosyoekonomik düzeydeki çocuklara öğrenmeye yönelik yeteri kadar deneyim sağlanmazsa gelişimsel eksikler oluşacaktır. İkinci varsayım birçok erken müdahale araştırmasının temelini oluşturan “önleme”ye odaklanmıştır. Alanyazında bu varsayım çoğunlukla kartopu etkisiyle birlikte ele alınır. Bu varsayıma göre, çocuğun yaşamındaki yoğun deneyimler süreğen ve yığışımlı bir etki meydana getirmektedir. Üçüncü varsayım ise günümüzde de oldukça ilgi gören “çevresel değişiklik” varsayımıdır. Bu varsayıma göre, yalnızca çocuğa yapılan eğitimler ile anlamlı bir etki elde edilmesi olanaklı değildir. Çocuğun yaşantısında değişiklik meydana getirebilmek için toplumun ve ailenin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Ekolojik sistem teorisinin temelini oluşturan bu varsayım, erken müdahale yaklaşımlarında aile katılımının ve toplumsal desteğin önemini vurgulamaktadır. Doğru cevap E'dır.

Gelişimin temellerinin atıldığı ve hızlı bir ivme gösterdiği 0-6/8 yaş erken çocukluk dönemi, temel gelişim alanları olan motor, dil, zihinsel, sosyal, duygusal ve öz bakım becerilerinin kazanıldığı kritik bir dönemdir. Çocuk çevresiyle girdiği etkileşimler sonucunda edindiği deneyimlerle dış dünyayı keşfeder ve bu deneyimler çocuğun gelişiminde belirleyici rol oynar. Bu gelişimin ilk adımları bebeğin anne karnında oluşumunu izleyen ilk haftalarda atılır. Doğru cevap A'dır.

Sağlık hizmetlerine yönelik ev ziyareti programları, ailelere ev ziyaretleri yoluyla koruyucu sağlık hizmetleri konusunda rehberlik yapılmasına yönelik programlardır. Doğru cevap C'dir.

Aile merkezli programlar, çocuklara aileler aracılığıyla dolaylı olarak ulaşıp ailelerin, çocuk bakımına yönelik ebeveynlik becerilerini geliştirme ve bu yolla ailelerin çocuklarının gelişimlerini desteklemeleri için geliştirilen programlardır. Doğru cevap A'dır.

Türkçe dil öğrenimi ve mesleki beceri eğitimi programları Suriyeli ve diğer ülkelerden olan sığınmacı yetişkinlere yönelik olarak açılan programlardır. Diğer seçeneklerde Türkiye'de uygulanan erken müdahale programları verilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Erken çocukluk yıllarında çocuğun ilk ve en önemli eğitimcisinin anne-baba olduğunu temel alan erken müdahale programları, anne-babaya sosyal destek sağlama, aileye bebeğin gelişiminde ilk yıllar ve aile desteğinin önem konusunda bilgilendirme, deneyim kazandırma, çocuk gelişim ve disiplin konularında aileye stratejiler öğretme ve rehberlik yapma, anne-babaların problem çözme becerilerin geliştirmenin yanı sıra, ailelere eğitim ve iş olanakları sağlama gibi birçok amaca hizmet etmektedir. Bu programlar aileye maddi destekte bulunmak yerine iş bulabilecekleri becerileri kazandırmayı amaçlarlar. Doğru cevap E'dir.

Etkili bir müdahale programının yapısını oluştururken programın bireysel olarak planlanmasına, iş birlikli bir yaklaşımla gerçekleştirilmesine, çocuğun davranışlarının sıklığı, yoğunluğu ve süresinin belirlenmesine, çocuğun gelişimini değerlendirmeye yardımcı olan geçerli ve güvenilir veri toplama araçlarının olmasına özen gösterilmelidir. Bunun yanı sıra, etkili bir müdahale programı, olumlu ve önleyici olma, öğretmenle birlikte aileyi de sürece dâhil etme, olumlu davranışların kalıcılığını ve genellenmesini destekleme gibi özellikleri de içermelidir. Doğru cevap A'dır.

Doğru Cevap "A" seçeneğinde verilmiştir. Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇIDEP) Türkiye'de uygulanan erken müdahale programlarından biridir.

Doğru Cevap "B" seçeneğinde verilmiştir. Anne çocuk eğitim programı Türkiye'de 1993 yılından beri AÇEV'in Milli Eğitim Bakanlığı Yaşam Boyu Eğitim Genel Müdürlüğü ile işbirliğinde yürüttüğü erken müdahale programıdır.

Erken müdahale yaklaşımları temel olarak üç temel varsayıma dayanmaktadır. Bunlar; eksiklik, önleme ve çevresel değişikliktir. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "C" seçeneğidir.

Erken müdahale programları soruda sıralanan amaçların tümüne hizmet etmektedir. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "E" seçeneğidir.

Aileleri ve çocuklarını etkilemek üzere tasarlanmış, erken çocukluk eğitimi,ailelerin ebeveynlik becerilerini zenginleştirme, mesleki okur yazarlık programları gibi hizmetleri içerisinde barındıran erken müdahale programları çift kuşağa yönelik programlardır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "E" seçeneğidir.

Bilinen ilk ve en kapsamlı erken müdahale programlarının başında gelen ve 1960 yılında ABD'de ekonomik açıdan yoksul ailelerin çocuklarının bilişsel,sosyal, duygusal ve fiziksel gelişimlerine yönelik destek vermek amacıyla uygulanmaya başlanana program Head Start Programıdır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "B" seçeneğidir.

Yüksek nitelikli ve etkin öğrenmeye olanak tanıyan okul öncesi programlarının, çocukların sosyoekonomik özelliklerinden kaynaklanan olumsuzlukları azaltmalarına ve yüksek akademik başarı kazanmalarına yardımcı olduğunu kanıtlaması ve bu yönüyle erken müdahalenin uzun dönemli etkilerine dikkat çekmesi açısından önem taşıyan program Perry Çok Kapsamlı Anaokulu Projesidir. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "D" seçeneğidir.

Prematüre doğan ve düşük doğum ağırlıklı bebekler için geliştirilmiş olan program Çocuk Sağılığı ve Gelişimi Programıdır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "C" seçeneğidir.

Erken Çocukluk Eğitimi Projesi (Early Childhood Education Project-ECE) Hindistan'da uygulanmıştır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "E" seçeneğidir.

BADEP Gelişimsel Destek Programını diğer programlardan ayıran en temel özellik babaların eğitimini hedef alan bir program olmasıdır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "D" seçeneğidir.

Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV) tarafından yürütülen Kadın ve Çocuk Merkezleri Modeli çalışması kapsamında ortaya konan gelişimsel destek programları; Mahalle Yuvaları Uygulaması, Oyun Odaları ve Mahalle Anneliğidir. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "E" seçeneğidir.

Farklı amaçlara yönelik bakım ve eğitim programları

Ev Ziyaretlerine Dayalı Programlar,

Kurum Merkezli Anaokulu Programları, 

İlköğretim Okulları Bünyesindeki Kurum Merkezli Programlar,

iki Kuşağa (Jenerasyona) Yönelik Programlar,

Sağlık Hizmetlerine Yönelik Ev Ziyareti Programları

Halk Sağlığı Programları.

Doğru yanıt C'dir.

Tek odaklı programlar; çocuk merkezli, aile merkezli ve yetişkin merkezli programlar olmak üzere üç başlık altında ele alınabilir. Çocuk merkezli programlar, sosyoekonomik olarak dezavantajlı koşullarda yaşayan okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel ve sosyal becerilerini geliştirme ve onları kendilerinden daha iyi durumdaki akranlarıyla eşit koşullarda okula hazırlamaya yönelik olarak düzenlenmiş programlardır. Bu programların bazıları sağlık ve sosyal refaha yönelik hizmetleri de kapsamaktadır. Çocuk merkezli programlara Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) uygulanan Head Start Programı örnek olarak verilebilir. Aile merkezli programlar, çocuklara aileleri aracılığıyla dolaylı olarak ulaşıp ailelerin, çocuk bakımına yönelik ebeveynlik becerilerini geliştirme ve bu yolla ailelerin çocuklarının gelişimlerini desteklemeleri için geliştirilen programlardır. ABD’de uygulanan Head Start Programı’nın Aile-Çocuk Gelişim Merkezleri ya da yine ABD’nin farklı eyaletlerinde ev ziyaretleri yoluyla Missouri’de uygulanan Öğretmen Olarak Aileler Programı (Parents as Teachers-PAT) ve Arkansas’ta uygulanan Okul öncesi Çocuklar İçin Ev Öğretim Programı (Home Instruction Program for Preschool Youngsters-HIPPY) aile merkezli programlardan bazılarıdır. Yetişkin merkezli programlar, tek ebeveynli aileler için düzenlenen ve ailelere okur-yazarlık becerilerinin, eğitsel edinimlerin ve mesleki becerilerin kazandırılması yoluyla programa katılan yetişkinlerin ekonomik refahlarının artırılmasının amaçlandığı programlardır.  Doğru yanıt B'dir.