ÇOCUK GELİŞİMİNDE ALAN ÇALIŞMALARI

Ekolojik Sistem Yaklaşımı: Urie Bronfenbrenner’a göre gelişim çocuk ve çocuğun etkileşimde bulunduğu sistemler arasındaki ilişkiye göre tanımlanır

Mikrosistem çocukların doğrudan etkilendikleri yakın çevresini kapsar.

Sameroff’un Karşılıklı Etkileşim Kuramı: Gelişim çocuğun ailesi ve sosyal bağlamı
tarafından ona sağlanan deneyimlerin çocukla sürekli etkileşim içinde birbirini karşılıklı etkilemesi sonucu oluştuğunu açıklayan kuramdır.

Kültürel ortamlar; eğitim, sosyalleşme süreçleri, sosyal destek, inançlar, değerler ve çocuk yetiştirme uygulamaları gibi şeyleri içerir. Ailenin içinde bulunduğu kültür, aldığı eğitim, din, inanç, sahip olduğu sosyal çevre, içinde yaşadığı kültürde uygulanan çocuk yetiştirme şekilleri ailenin çocukla olan etkileşimini, çocuğu yetiştirme şekillerini ve gelişimi algılayışını etkileyecektir. Aile ortamları ise ailenin nasıl alıştığı olarak tanımlanabilir

Ekolojik sistem yaklaşımı ve etkileşimsel yaklaşım ele alındığında insan gelişiminin bireysel, ailesel, kültürel, sosyal ve tarihsel ilişkilerden etkilenebileceği görülmektedir. Aile içi ve aile dışındaki her tür etkileşimin çocuk gelişimi açısından önemli olduğu söylenebilir.

Guralnick’in Gelişimsel Sistemler Yaklaşımına göre aile ilişki yapısı; ebeveyn-çocuk ilişki kalitesi, aile liderliğinde sağlanan çocuk deneyimleri ve aile tarafından sağlanan sağlık ve güvenlik koşullarından etkilenir.

Aile ile geliştirilen ilişkinin ortaklığa dönüştürülmesi için şunlara dikkat edilmelidir (Keyser, 2006):
• Birbirinin bilgi ve uzmanlığı olduğunun farkına varma ve saygı duymak,
• İki yönlü iletişim yoluyla bilgi paylaşımı,
• Güç paylaşımı ve karar verme,
• Farklılıkları kabul etmek ve saygı duymak,
• Destek ağı oluşturmak

iki yönlü iletişimin sağlanabilmesi için şu ilkeleri gözden geçirin (Keyser, 2006):
• Konuşma ve belgelendirme esnasında sizinle aynı meslekten olmayan insanların anlayabileceği terimleri kavramları içeren bir dil kullanmak: Örneğin psikososyal gelişim ya da yakınsak gelişim bölgesi gibi teknik jargonların kullanılması konuşma esnasında ailenin dışlanmış hissetmesine neden olabilir.
• Beklenti ve değerlendirmelerini yansıtırken sözcükleri seçmek: Örneğin erkek ebeveynlerin olduğu bir görüşme esnasında “ebeveyn” yerine “anne” nin kullanılması babaların kendilerini değersiz hissetmelerine neden olabilir. Ayrıca “ebeveyn” yerine “aile” demek daha sıcak bir ortam oluşturacaktır. Çünkü bu sayede çocuğun annesi ya da babası olmayan ama çocuğa bakan diğer aile üyeleri de sürece katılmış olur. Bir başka örnek verecek olursak “kötü davranış” söylemi yerine “zorlayıcı davranış” diyebilirsiniz. Bu sayede çocuğun davranışı yargılanmamış aksine bu zorluğun çözülebileceğine dair bir mesaj vermiş olursunuz.
• Konuşma esnasında tonlamanıza dikkat etmek: Örneğin böyle bir çocuğunuz çok iyi dersiniz ki bu hem olumlu hem de olumsuz olarak anlaşılabilir.
• Ailelerle yapacağınız konuşmanın miktarına dikkat etmek: Örneğin bir aile için her şeyin detaylı olarak anlatılması iletişim açısından çok fazla gelebilir fakat bir diğer aile içi isteğe temel şeylerin konuşulması hayal kırıklığına uğratacak olabilir çünkü konuşmaya dair kapsamlı bir rapor beklentisi içinde olabilir.

iletişimi sürecini desteklemek için şu ipuçlarından da yaralanabilirsiniz (Keyser, 2006):
• Meraklı olun: Ailelerin duyguları fikirleri deneyimleri hakkında merak ve olduğunuzu onlarla konuşurken ve onlara soru sorarken gösterin.
• Konuşmaya soru ile başlayın: Soru sormak ailelerin fikirleriyle ilgilendiğinizi gösterir ve daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
• Açık uçlu sorular sorun: Evet hayır cevabını alacağınız sorular yerine, “ne düşünüyorsunuz, sizce nasıl olmalı” gibi sorular yöneltin.
• Sorulara soru ile cevap vermeyi deneyin: Ailelerin sordukları sorular ile ilgili kendi içlerinde bir cevapları vardır. Onlara soru ile cevap vermek onların olayını nasıl algıladıklarını ve kaygılarını anlamınızı kolaylaştıracaktır.
• Ailelerin tercih ettikleri iletişim şekillerini fark etmeye çalışın: Ailelerin nerede ve ne zaman daha rahat iletişime geçtiklerini keşfetmek yararlı olacaktır.
• Aileleri takdir edin: aileleri bireysel ya da topluluk içinde sağladıkları ortaklık ve bilgi paylaşımı konusunda takdir etmeniz iki yönlü iletişimin sürdürülmesine katkı sağlayacaktır.

Ailelerle iki yönlü iletişim yolu ile bilgi edinmek için birçok yol kullanılabilir (Keyser, 2006):
• Bilgi formları,
• Günlük denetlemeler,
• Ev ziyaretleri,
• Aile görüşmeleri,
• Aile konferansları,
• Duyuru panoları,
• Etkileşimli günlükler,
• Mektuplar,
• Bilgi notları,
• E-mail,
• Telefon aramaları,
• El kitapları,
• Broşürler,
• Aile kütüphanesi,
• Belirli saatlerde çağrı hatları,
• Medya duyuruları,
• İnternet gruplar.

Mikrosistem çocukların doğrudan etkilendikleri yakın çevresini kapsar. Mikrosistem içinde çocuğun en yakınları ailesi yer alır. Çocuğun mikrosistemi içinde yere alan herkes çocuğun gelişimini doğrudan etkilemektedir. Aileler tarafından oluşturulan bu bağlamın gelişimsel açıdan destekleyici ve duygusal açıdan da güçlü olması çocuk gelişimi açısından önemlidir. Aile bireyleri; anne,baba ve kardeşler Mikrosistem içinde yer alır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Mezosistem çocuğun okul yaşantısını ve aynı zamanda aile ve okul arasındaki ilişkiyi içerir. Çocuk gelişimi açısından okulda öğrenilenlerin evde sürdürülebilmesi, çocuğun gelişiminin iki taraflı takip edilmesi ve değerlendirilebilmesi, çocuğun bireysel ihtiyaçlarının saptanması için aile ile okul arasında olumlu ilişkilerin geliştirilmesi oldukça önemlidir. Okul, öğretmen ve sınıf arkadaşları mezosistemde bulunur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sameroff’un karşılıklı etkileşim kuramı, gelişimin çocuğun ailesi ve sosyal bağlamı
tarafından ona sağlanan deneyimlerin çocukla sürekli etkileşim içinde birbirini karşılıklı
etkilemesi sonucu oluştuğunu açıklayan kuramdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Guralnick’in gelişimsel sistemler yaklaşımına göre çocuk gelişimini etkileyen ailesel unsurlardan aile özellikleri; ebeveynlerin kişisel özelliklerini, maddi olanakları, sosyal destekleri ve çocuk özelliklerini kapsamakadır. Ailenin ilişki yapısı ise ebeveyn/çocuk etkileşiminin kalitesi, aile liderliğinde çocuklara sağlanan deneyimler, ailenin çocuklarına sağladığı sağlık ve güvenlik koşullarını kapsamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Aileleri desteklemek için onlara ihtiyaçları doğrultusunda kaynak desteği sağlanabilir. Ailenin kaynaklara erişmesinde ve ulaşması noktasında yeterince bilgisi olmayabilir. Guralnick’e göre (2005), öncelikle aileler yaşadıkları çevrede ulaşabilecekleri çeşitli hizmetler konusunda bilgilendirilebilir. Bu sayede aileler çevredeki kaynakların farkına varır ve bu hizmetlere nasıl ulaşabileceklerini öğrenirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ailelere verilecek desteğin niteliğini belirleyebilmek için ilk olarak ihtiyaçları belirlenmelidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Aile ile geliştirilen ilişkinin ortaklığa dönüştürülmesi için şunlara dikkat edilmelidir:
• Birbirinin bilgi ve uzmanlığı olduğunun farkına varma ve saygı duymak,
• İki yönlü iletişim yoluyla bilgi paylaşımı,
• Güç paylaşımı ve karar verme,
• Farklılıkları kabul etmek ve saygı duymak,
• Destek ağı oluşturmak.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Aile ile iletişim sürecindeki engelleri çözmek için kısa vadede atılacak adımlardan ilki onların isimlerini öğrenmektir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yeni yürümeye başlayan 2-3 yaş aralığında çocuğun parmak ucunda yürümesini sağlayan ve iki ayakla zıplayabileceği oyunlar üretilebilir. Kısa mesafede atlama oyunları oynanabilir. Güvenliğini sağlamak koşulu ile makasla kâğıt kesme etkinlikleri yapılabilir. Motor kasların olgunluğuna bağlı olarak boncuk delik büyüklüğünü ayarlayarak ipe boncuk dizme etkinlikleri yapılabilir. Kâğıt katlama etkinlikleri yapılabilir. Üç tekerlekli bisiklete binmesi desteklenebilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

6-8 yaş arasındaki çocukların dil gelişimleri için yapılabilecek etkinliklerden biri onlarla birlikte öyküler okunması ve bunlarla ilgili sorular sorarak çocukların okunan parçayı anlatmasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.