ÇOCUK GELİŞİMİNDE ALAN ÇALIŞMALARI

Sönme: Koşullanma sürecinde kullanılan pekiştireç ortamdan kaldırıldığında
davranışın tekrarlanma sıklığı zaman içerisinde azalacak ve pekiştirme öncesindeki durumuna geri dönecektir. Örneğin; okul öncesi öğretmeni uyum haftasında ağlayarak oyuncak isteyen bir çocuğa oyuncağı vermiştir. Daha sonra çocuk her oyuncak alamadığında ağlamış ve öğretmen ağlama davranışını pekiştirmemek adına ağladığı için oyuncağı ona vermemiştir. Çocuk bir süre daha sık ağlamış ancak oyuncağı öğretmen vermemiştir. Çocuğun ağlama sıklığı azalarak sonunda çocuk ağlama davranışı göstermemiştir.

1925 yılında dünyaya gelen Bandura sosyal öğrenme kuramını ortaya atmıştır. Sosyal öğrenme kuramına göre birey artık uyarana otomatikmen cevap veren değil; bunu analiz ederek davranışına karar veren bir pozisyondadır. Kişinin sahip olduğu bireysel özellikler, yaşadığı çevre, davranışlar birbiri ile ilişki içerisindedir ve birbirlerinden etkilenmektedir. Kişi çevresinde bulunan kişileri gözlemler ve onların deneyimlerinden yararlanır. Kendisi için uygun olan davranışları gözlem yolu ile öğrenen birey, öz eleştiri yolu ile davranışlarını analiz eder ve düzenleme yoluna gider

Gizil Dönem: Çocuğun cinsiyet konularından uzaklaştığı bu dönemde çocuk
hemcinsleri ile zaman geçirmekten hoşlanır.

Bilişsel gelişim kuramı; bilgilerin çocuklar tarafından aktif bir şekilde yapılandırıldığını, dil, problem çözme ve sosyal etkileşimin öğrenme için gerekli olduğunu savunan bir insan gelişimi kuramı olarak tanımlanmaktadır. Bilişsel gelişim kuramına göre, çocukların gelişiminde zihinsel süreçler önemli bir yer edinmektedir.

1. Duyusal Motor Dönem (0-2 yaş)
Bu dönemde bebekler dış dünyayı doğuştan kendilerinde var olan reflekslerle anlamaya çalışmaktadırlar. Refleksif olan davranışlar bir süre sonra amaçlı davranışlara dönüşmeye başlamakta ve şemalar meydana gelmektedir.

Etoloji hayvan davranışlarını doğal ortamlarında inceleyen, davranışın tarihsel kökeni ve uyum sağlama yönü ile ilgilenen bilim dalıdır. Lorenz ördekler ve kazlar ile çalışmalar yapmış, ördek ve kaz yavrularının hayatta kalmak için annesini aramasını, ona yakın durmasını fark etmişlerdir. Lorenz kaz yavrularına yakın durmak için dizleri üzerine çökerek uzun saatler hareket etmiştir. Bu sayede yeni doğan kuşların kendisine bağlanmasını sağlamaya, model olmaya çalışmıştır. Buna basımlama denir.

İnsanlar ve hayvanlar arasındaki benzer davranışlar araştırmacıların ilgisini çekmiş ve birçok araştırmacı evrimsel gelişim psikolojisi alanı üzerine çalışmalar yapmıştır. Evrimsel gelişim psikolojisi üzerine çalışan araştırmacılar anne-bebek bağlanması, çocukların stres tepkileri, sosyal biliş ve yaşam boyu gelişme gibi şeyleri içeren konular ile ilgilenmişlerdir.

Sönme: Koşullanma sürecinde kullanılan pekiştireç ortamdan kaldırıldığında davranışın tekrarlanma sıklığı zaman içerisinde azalacak ve pekiştirme öncesindeki durumuna geri dönecektir. Doğru cevap B’dir.

Öğrenilmiş Çaresizlik: Yaşantı sonucu organizma, çabası söz konusu olsa bile durumu değiştiremeyeceğini düşünür ve pasif kalarak bunu geneller. Doğru cevap A’dır.

Öz Düzenleme Kapasitesi: Her birey kendi davranışından sorumludur. Birey davranışlarını belirleme, ortaya koyma, düzenleme noktasında kendi davranışlarını kontrol edebilme yetisine sahip olmalıdır. Doğru cevap C’dir.

Gizil Dönem: Çocuğun cinsiyet konularından uzaklaştığı bu dönemde çocuk hemcinsleri ile zaman geçirmekten hoşlanır. Doğru cevap D’dir.

Özerkliğe Karşı Utanç ve Şüphe: 1-3 yaş arasını kapsayan bu dönemde çocuk bağımsız olarak bir şeyleri yapma isteğindedir. Kendi kararlarını kendileri vermek isteyen çocuklar, yeni şeyleri keşfetmek ve denemek için istek duyar. Bu dönemde çocuklara bir şeyleri deneme ve başarma imkânı sunularak, onlara rol ve sorumluluklar verilerek desteklenmelidir. Sürekli kontrol altında tutulma, yetişkinin çocuğun yerine her şeyi yaptığı ve çocuğa fırsat verilmediği durumlarda çocuklarda yeteneğinden şüphe duyma ve utanma duyguları ortaya çıkabilir. Doğru cevap A’dir.

Çalışkanlığa Karşı Aşağılık Duygusu: 6-12 yaşını kapsayan bu dönemde çocuk okul yaşantısı ile birlikte yeni şeyler öğrenme ve başarma isteğindedir. Bu dönemde çocuk yetişkinlerin kullandığı aletleri kullanma, farklı materyallerden ürün oluşturma gibi toplumsal anlamda önemli olan işleri yapmaya çalışırlar. Çocukların desteklenmesi, başarı duygusunu tatması bu dönemin sağlıklı atlatılmasını sağlar. Ancak sürekli başarısız olan çocukta aşağılık duygusu gelişir. Doğru cevap C’dir.

Örgütleme: Organizmanın çevreye uyum süreçlerinin aslında organize olmuş hali olarak tanımlanmaktadır. Örneğin; yeni doğan bir bebek refleksif hareketler olan yakalama davranışını sergilerken, belirli bir zaman sonra yakalamayı öğrenen bebek bu işi organize bir şekilde yapmaya başlamaktadır. Doğru cevap D’dir.

İşlem Öncesi dönemlerde, ikinci aşama olan  Sezgisel  Dönem (4-7  yaş):  Bu dönemde çocuklar temel mantıksal çıkarımlardan ziyade karşılaştıkları problemleri çözerken sezgilerle hareket etmektedir. Bu dönemde dil edinimi yine hızlı bir şekilde devam etmektedir. Sınıflama becerileri açısından bir önceki döneme göre ilerlemeler söz konusudur. Sınıflama yaparken nesneler özelliklerine göre sınıflanmakta fakat nesneler arasındaki ilişkiler tam anlamıyla idrak edilememektedir. Nesne korunumu tam anlamıyla gelişmemiştir. Doğru cevap B’dir.

Otomatikleştirme: Bir şey sıkça tekrar edilirse öğrenilir. Otomatikleştirmede dikkat gerektiren bir durum yoktur ve uyaran varlığında her an gerçekleşebilir. Doğru cevap E’dir.

Makrosistem: Mikrosistem ve eksosistemin çatısı olan yapıyı ifade etmektedir. Bu sistemler içine gömülü ve daha geniş yapıdaki kültürel sistemler olarak tanımlanmaktadır. Yaşanılan muhit, etnik kimlik gibi öğeler bu sistem içerisinde yer almaktadır. Bu sistemler çocuk gelişimi üzerinde az etkili görünse de aslında gelişime oldukça etki etmektedir. Yine bu sistem içerisinde ideoloji, kabul gören değerler, dünya görüşü, kanunlar gibi öğeler yer almaktadır Örneğin; bu sistem içerisinde yer alan kanunlar düşünüldüğünde, kanundan kaynaklı olarak okulöncesi eğitim zorunlu olmadığında gelişim açısından çocukların olumsuz etkilenme ihtimali söz konusudur. Doğru cevap E’dir.

Davranışın gözle görülebilen kısmına odaklanan davranışçı kuram, davranışların yaşantı sonucu ortaya çıktığı görüşünü benimsemektedir. Temelinde John Locke’un boş levha görüşü yatan davranışçı kurama göre gelişim, çocuğun çevresinden ve çevresinde bulunan aile, öğretmen gibi yetişkinlerden etkilenmektedir .

Doğru cevap E'dir.

Davranışçı kuramda ilk olarak hayvanlar üzerinde yapılan deneyler karşımıza çıkmaktadır. Deneyler sonucunda insana ilişkin öğrenmeler, davranışlar açıklanmaya çalışılmıştır. Doğrudan gözlenebilen davranışlara odaklanıldığından, duygu ve düşünce gibi gözlenemeyen şeylerin araştırılamayacağını savunmuşlardır.

Sigmund Freud psikoanalitik kuramın kurucusudur. İd, ego ve süperego Freund'un kuramında önemlidir.

Doğru cevap C'dir.

John Locke, P. Pavlov, John B. Watson, Edward Thorndike, B. F. Skinner davranışçı kuramın önemli temsilcilerindendir.
Lev Vygotsky bilişsel gelişim kuramı ile ilişkilendirilmektedir.

Doğru cevap B'dir.