ÇOCUK GELİŞİMİ

Erkek çocuklar bütün insanların penisinin olduğunu zannedebilir ve kızların cinsel organını gördüklerinde aradaki farklılıktan dolayı kendi cinsel organıhakkında kaygılanarak haz duyduğu cinsel organını kaybedeceği korkusuna kapılabilir. Freud, bu korkuyu “hadımlaştırılma (kastrasyon) kompleksi” olarak adlandırır.

Sosyal öğrenme kuramının önemli temsilcisi olan Bandura, çocukların anne-babalarının çocuk bakma, yemek yeme, konuşma, yürüme ve giyinme biçimini yansıtan davranışları seçerek taklit ettikleri görüşündedir. Buna göre; erkek çocuk babasını gözlemleyerek erkek gibi olmayı ve kız çocuk annesini gözlemleyerek kadın gibi olmayı öğrenir.

İlk altı yaşta göreceli olarak yoğun bir şekilde var olan cinsel ilgi, ilkokul yılları içerisinde oldukça azalmıştır. Bu yıllar içerisinde çocuk cinsel dürtü ve fantezilerini geride bırakır ve düşüncelerini okuldaki etkinliklere yöneltir. Çocuklarda altı-yedi yaşına kadar cinsel kimlik gelişir ve kökleşir.

Nereden geldiklerine dair soruları karşısında, onlara “Bebeğin annenin karnında özel bir torbada veya yuvada büyüdüğü” söylenebilir. Bebeğin büyüdüğü yeri öğrendikten sonra, nereden ve nasıl çıktığını sorması olasıdır. Bu soru karşısında, sade bir dille ve açık bir şekilde yanıt verilmesi uygundur. “Bebek iyice büyüyünce, doktor veya ebe yardımıyla, annenin bacakları arasındaki açıklıktan doğar” gibi bir ifade kullanılabilir.

Cinsel Denge: Çocukların cinsiyetlerinin her zaman aynı kalacağını ve kız veya erkek olarak, oldukları cinsiyette büyüyeceklerini anladıkları aşamadır.

Cinsel Olgunluk; insanın üreme sisteminin sağlıklı döl üretebilecek düzeye gelmesidir. Cinsel olgunluğa erişme döneminin başlangıcı biyolojik ergenliğin başlamasıdır. Bir bakıma cinsel olgunluk, bedenin büyümesine ilişkin bir kavramdır ve cinsel gelişimin en önemli kesimidir. Cinsel olgunluk, doğal bir ortamda ve baskıdan-kısıtlamalardan uzak olduğunda kendiliğinden gelişimini sürdürür. Cinsel olgunluk üzerinde beslenme, doğa ve iklim koşulları gibi faktörler etkili olabilmektedir. Genellikle sıcak çöl ikliminin ve yetersiz beslenmenin daha erken cinsel olgunluğa ulaştırdığı ifade edilmektedir. Ayrıca ailede anne-babanın, okulda öğretmenin davranışları ve çocuğa yapacağı etki ve telkinler, çocuğun cinsel olgunlaşmasında önemlidir.

Döllenme anında organizmanın cinsiyeti kesin olarak belirlenir. Embriyonun gelişmesi sırasında iç salgı bezlerinin ve hormonların etkisiyle beşinci-altıncı haftadan sonra dişi/erkek olarak organizmanın niteliği şekillenir. Bireylerin gelişiminde “androjen” hormonu erkeksi ve “östrojen” hormonu kadınsı özelliklerin daha fazla olmasını sağlar.

Libidonun ağız çevresinde yoğunlaştığı oral dönemde, bebeğin sağlıklı kişilik geliştirebilmesinde dış desteğe ihtiyaç vardır. Bebeğin bakım ve beslenmesi yanında, anne sevgisini hissetmesi ve duygusal doyumu yaşaması gerekir. Bu aşamada bebeğin en çok sevdiği ve aradığı şey annesinin memesidir. Emme güdüsünün yeterince doyurulmaması durumunda, çocukluk ve yetişkinlikte aşırı iştahlılık ve şişmanlık gibi ağızla doyuma ilişkin çeşitli problemlerin yaşanma olasılığı yüksektir. Freud, yetişkinlikte görülen parmak emme, tırnak yeme, sigara içme, alkol kullanma gibi alışkanlıkları oral döneme bir saplantı olarak açıklar.

Oedipus kompleksi, erkek çocuğun bir şekilde annesine karşı cinsel bir yakınlık beslemesi ve bunun kabul edilemez bir durum olması nedeniyle de babası tarafından cezalandırılacağı kaygısını yaşamasıdır. Elektra kompleksi ise kız çocuğun belirgin bir şekilde babaya ilgi duyması ve bundan kaynaklı anneye karşı korku geliştirmesidir. Bu komplekslerin başarılı bir biçimde çözümlenebilmesi için, çocuğun aynı cinsten ebeveynle özdeşim kurarak onun cinsel rolünü içselleştirmesi gerekir. Bunun başarılmasıyla birlikte, karşı cinsten uygun bir partner arayışına yönelmeleri söz konusu olur.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Kohlberg, çocukların üç aşamadan geçerek cinselliği anlayabildiklerini savunur;
• Temel Cinsellik Kişiliği: Çocukların kız veya erkek arasında fiziksel farklılıklar olduğunu kavraması ve bunun sonucunda kendisinin kız veya erkek olduğunu anlamasıdır.
• Cinsel Denge: Çocukların cinsiyetlerinin her zaman aynı kalacağını ve kız veya erkek olarak, oldukları cinsiyette büyüyeceklerini anladıkları aşamadır.
• Cinsel Korunum: Çocukların saç stilinde, giyim tarzında vb. birtakım yüzeysel değişiklikler yapsalar bile cinsiyetlerinde değişikliğin olmayacağı düşüncesini geliştirdikleri aşamadır. Örneğin, “bir erkek saçını uzatsa da erkek olarak kalır” veya “bir kadın pantolon giyse de kadın olarak kalır” şeklinde düşünce geliştirirler.

Cinsellik; kalıtsal ve davranışsal olmak üzere iki boyuta sahiptir. Kalıtsal boyut, doğumla beraber gelen, hormon ve kromozomlarla belirlenen, kız veya erkek olma durumuyla ilişkili iken, davranışsal boyut cinsiyete atfedilen özelliklerle ortaya çıkan davranışların kendisidir.

Çocukların genital organlarıyla oynaması bir diğer ifadeyle “mastürbasyon”, bir yaşından önce bile görülebilir, ancak iki-üç yaşlarında daha yaygın olarak gözlenir.

Cinsel olgunlaşma bireyin cinsel yönden fizyolojik olarak gelişmesi sürecini içermekte, bununla birlikte bireyin karşıt cinsle olan ilişkilerinin istenen düzeye erişmesini ifade etmektedir.

Döllenme anında organizmanın cinsiyeti kesin olarak belirlenir. Embriyonun gelişmesi sırasında iç salgı bezlerinin ve hormonların etkisiyle beşinci-altıncı haftadan sonra dişi/ erkek olarak organizmanın niteliği şekillenir. Bireylerin gelişiminde “androjen” hormonu erkeksi ve “östrojen” hormonu kadınsı özelliklerin daha fazla olmasını sağlar. İster erkek olsun, ister kadın; her bireyde androjen ve östrojen hormonları değişik oranlarda bulunur. Dolayısıyla, her insan farklı derecelerde olmak üzere hem erkek hem kadın cinsellik özelliklerine sahiptir. Dökmen’ e (1999) göre, bireyin hem erkeğe hem de kadına ait özellikleri taşıması “androjen” cinsellik yapısı olarak tanımlanır. Örneğin; androjen bir erkek veya kadın hem erkeksi atılganlık, hem de kadınsı şefkatlilik özelliklerini taşıyabilir. Benzer şekilde, böyle bir birey hem dominant olabilir, hem de başkalarının ihtiyaç ve duygularına hassasiyet gösterebilir.

Kadının çocuk doğuran kişi olması biyolojik yapısıyla ilgili iken, çocuğun bakımından, beslenmesinden ve temizliğinden sorumlu olan kişi olması sosyal ve kültürel açıdan kadına bu rollerin verilmiş olmasıyla ilgilidir.

Psikanalitik kuramda, çocuğun psikolojik ve cinsel gelişim süreci oral, anal, fallik, gizil ve genital olmak üzere beş farklı dönemde ele alınır. Psikanalitik kuramın savunucusu Freud, söz konusu gelişim dönemlerindeki karmaşaların çözümlenememesinin ve herhangi bir gelişim döneminde çocuğun temel gereksinimlerinin gerektiği gibi doyurulamamasının insan yaşamında kusurlara yol açacağı görüşündedir.

Fallik dönemde çocuk cinsel organının değişik bir haz taşıdığını anlamaya başlar ve bu yüzden cinsel organ çocuk için en önemli cinsel bölge haline gelir. Bu dönemde kendi cinsel organıyla ilgilenir ve bunun etkisiyle başkalarının cinsel organlarını merak eder. Üçüncü yaşın sonlarından beşinci yaşın sonlarına kadar olan evreyi kapsayan fallik dönemde, erotik ilgi ve dürtüler cinsel organlara ve işlevlere odaklanmaktadır. Freud, fallik dönemde anneerkek çocuk ve baba-kız çocuk ilişkisinin Oedipus ve Elektra kompleksiyle çözümlenmesinin cinsel gelişimi desteklediğini savunur.

Edimsel koşullanma kuramına göre, çocuk erkek veya kadın grubunun davranış örüntüsünü gözler, algılar ve taklit eder. Taklit edilen davranışın aile üyeleri tarafından onaylanması-ödüllendirilmesi motive edici olmakta ve motive edilmenin devam etmesiyle birlikte, kadın veya erkek cinsiyet rolünün benimsenmesi sağlanmaktadır. Kendi cinsiyet rolüne uygun davranmayan çocuğun davranışları ise ayıplanmakta, cezalandırılmakta ve böylece davranışın zamanla yok olması sağlanmaktadır. Bu durumlara paralel bir şekilde, çocuğun kendi cinsiyetine uygun davranışları fark etmesi ve geliştirmeye çalışması söz konusudur.

Cinsel gelişim, insan yaşamının başından sonuna kadar uzanan bir süreçtir. Bu süreç içerisindeki bazı yıllarda cinsel gelişim hızlanır ve bazı yıllarda durgunluk kazanır. Cinsel gelişim düzeylerinde bireysel farklılıklar olabilmekle birlikte, belirli dönemlerde gözlenmesi muhtemel olan cinsel gelişim davranışlarından bahsedilebilir. Erinlik döneminde bireyler cinsel olgunluğa ulaşmış olurlar. Doğru yanıt E'dir.

Cinsel eğitim; bireyin cinsellikle ilgili konularda bilgilenmesi, cinsel dürtülerini ve
güdülerini denetleyebilmesi, başkalarıyla kuracağı cinsel ilişkilerde ve cinsel ilgilerinde gerekli davranışları kazanabilmesi amacıyla verilen eğitimdir. İnsanın üreme sistemi ile ilgili bilgiler edinmesi, cinsel sisteme karşı sağlıklı bir tutum geliştirmesi, cinsel güdüyü denetleyebilmesi ve beğenilir amaçlara yönelmesi, temizlik-korunma becerilerini alışkanlığa dönüştürmesi, karşı cinsle iyi geçinmesi ve onun cinsel gelişimini anlayışla karşılaması yönündeki kazanımların sağlanması cinsel eğitimin amaçları arasındadır. Cinsel eğitimin bireye vücudun bölümlerinin adlarını, fonksiyonlarını, korunmasını öğretmekten ve üreme bilgilerini kazandırmaktan çok daha fazla işlevi vardır. Sağlıklı bir cinsel gelişim ve
uyum için, bireyler hem kendi cinsinin, hem de karşı cinsin cinsel organları, anatomisi ve fizyolojisi konusunda temel bilgilere sahip olmalıdır. Cinsel olarak uyarıldığında vücudunda olan değişikliklerin nedenlerini anlamalıdır. Cinsel ilişkinin ne olduğunu, cinsel yolla bulaşan hastalıkları ve bunun sonraki yaşamına etkilerini bilmesi gerekir. Bireylerin kadın ve erkekler arasındaki cinsel davranış ve uyarılmadaki farklılıkları anlamaları evliliklerinde cinsel uyumu sağlayabilmeleri açısından önemlidir. Bu açıdan bakıldığında cinsel eğitim; biyoloji, psikoloji, sağlık, sosyoloji, hukuk gibi birçok bilim dalını ve din, ahlâk gibi farklı konuları kapsar.

Sosyoekonomik durumlar ise doğrudan cinsel eğitim kapsamında değerlendirilen konulardan değildir. Dolayısıyla doğru yanıt E'dir.