ÇOCUK GELİŞİMİ

“Çatışan kimliklerle baş edebilen ergenler, tazelenmiş ve kabul edilebilir yeni bir benlik ile ortaya çıkarlar. Bu kimlik bunalımını çözemeyen ergenler ....................................yaşarlar. Kendilerini arkadaşlıklarından ve ailelerinden soyutlayarak geri çekilirler ya da kendilerini akranlarının dünyasına sokarak kalabalık içinde kimliklerini ..................”  Boş bırakılan yerlere sırasıyla  Kimlik karmaşası, kaybederler gelmelidir.

Tek yumurta ikizleri aynı genetik yapıya sahiptirler.

Dili kullanma ve konuşma biçimi kişilik gelişimini etkileyen çevresel ve kültürel etmenlerdir.

Sistem kuramı kişilik gelişimini açıklayamaya yönelik kuramlardan biri değildir.

Freud’a göre Açlık eros (cinsellik) temel içgüdüsü grubu içinde yer alır.

“Bu bebekler şaşkın ve korkulu görünürler. Bakıcıları sıklıkla onları ihmal eder  veya fiziksel şiddet  uygularlar.”  Bu tanımın en doğru biçimde açıklandığı bağlanma türü Dağınık bağlanmadır.

“Öğrenmenin gözlem yoluyla gerçekleştiğini savunan ve  bu görüşe göre kişiliği, başkalarının davranışını taklit etme ve gözleme yoluyla öğrenilmiş davranışlar örüntüsüdür”şeklinde tanımlayan kuram Bandura’nın  Sosyal Öğrenme Kuramıdır.

Kişilik gelişimi ile ilgili kuramlar bölümüne bakarak bu sorunun cevabını bulabilirsiniz.

Kişilik gelişiminin  değerlendirilmesinde kullanılan yöntemlerden bazıları Tematik Algı Testi, Mürekkep Lekesi Testi, İnsan çizme testidir.

Mizaç

İnsanda kalıtsal olarak var olan ve göreli bir tutarlılık taşıyan temel eğilimlerdir. Bu eğilimler pek çok davranışı yönlendirir. Mizaç, birincil olarak kişide yaşamın ilk yıllarında bile var olan bir yapıdır. Ancak bireyin gelişimi sürdükçe, mizacın davranışsal örüntüleri çevresel etkenlerle biçimlendirilir (Yazgan İnanç vd., 2010). Mizaç davranış tarzı, heyecan ve tepki şekillerinin özellikleri bakımından bireyler arasındaki farklılıkları yansıtır (Santrock, 2014). Mizacın büyük oranda doğuştan geldiği kabul edilir. Örneğin, çekingen olarak tanımlanan çocuklar alışık olmadıkları durumlarda korku hissederken, diğer çocuklar hissetmezler. Bu eğilimin kalıtsal olduğu ve kişinin sonraki yaşamında devam ettiği ileri sürülür. Bu yaklaşıma göre içe dönük bir çocuğun ne dereceye kadar girişken bir insana dönüşebileceği ya da atılgan, dışa dönük bir çocuğun ileride ne derecede sakin ve uysal bir yetişkin haline geleceğinin sınırlarını biyolojik yapı belirler (Burger, 2006).

Karakter

Bireyin çevresiyle etkileşimi içinde ortaya çıkan kendine özgü düşünüş ve davranışlarını yansıtır. Bir başka deyişle, bireyi başkalarından ayıran en temel özelliklerden biridir. Mizaç kişiliğin duygusal yönünü açıklar ve doğuştan getirilir, karakter ise kişiliğin ahlaki yönünü belirlemek için kullanılır ve sonradan kazanılır. Örneğin “canlı”, “enerjik”, “durgun” gibi özellikler mizaç ile, “dürüst”, “çalışkan”, “yalancı” gibi özellikler ise karakter kavramıyla ilişkilidir. Her iki kavram da kişiliğin temelini oluşturur (Feist ve Feist, 2006).

Benlik

Benlik kavramı, bireyin kendini algılamasına ve değerlendirmesine ilişkin geliştirdiği görüşlerdir. Bireyin fiziksel özellikleri mizacı, toplumsal becerileri ve nesnel olarak bilinen nitelikleri nesnel benliği, kişinin kendisiyle ilgili olan algıları ise öznel benliği oluşturur (Bee ve Boyd, 2009). Bireyin kendisi hakkındaki değerlendirmeleri ise gerçek benliği oluşturur. Bir başka deyişle benlik, bireyin kendine bakışından oluşur ve bireyin davranışlarını yönlendiren değerlerin, amaçların ve ideallerin bir organizasyonu olarak ortaya çıkar. Benlik ve kişilik kavramı yerine zaman zaman kimlik kavramı da kullanılır.

Benlik değeri, benliğin duygusal ve değerlendirilebilir boyutudur. Örneğin, bir ergen kendini sadece bir öğrenci olarak algılamaz, aynı zamanda iyi bir öğrenci olarak da algılar ve iyi bir öğrenci olmadığını düşündüğünde üzüntü duyar. Bunlar ergenin benlik değeri hakkında değerlendirilebilir yargılardır.

Benlik saygısı ise, bireyin benliğini beğenme derecesidir. Benlik saygısı benliğin duygusal yanını oluşturur (Kulaksızoğlu, 2013). Benlik saygısı, benliğin genel değerlendirilmesi anlamına gelir. Aynı zamanda kendilik değeri ya da benlik imajı olarak da adlandırılır. Örneğin bir çocuk, bir kişinin yalnızca bir insan olmadığının, iyi bir kimse olduğunun da farkında olabilir. Benlik saygısı bazen gerçek ile örtüşmeyen ve doğru olmayan algılamayı da gösterebilir. Yüksek düzeyde benlik saygısı kişinin kendisinin değerli olduğuna ilişkin algılamalarını ifade edebilir. Buna karşılık yüksek düzeydeki benlik bazen kendini beğenmişlik, gösteriş, ihtişam ve haksız bir üstünlük duygusuna neden olabilir. Düşük benlik saygısı ise ya kişinin eksikliklerini ya da çarpıtılmış güvensizliğini ve aşağılık duygusunu ifade edebilir (Santrock, 2014).

Genetik faktörler ve çevresel faktörler etkileşim içindedir. Kişiliğin oluşmasında da genetik mirasın ve çevrenin etkisini birbirinden ayırmak güçtür. Saldırganlık, sinirlilik, sosyal olma gibi pek çok özelliğin genetik yapıdan kaynaklandığı ileri sürülür. Bununla birlikte biyolojik yaklaşım, çocukların yeni durumlara ya da insanlara verdiği tepkilerin yaş farklılıklarına dayanıp dayanmadığı ve çocukların sosyal ve bilişsel becerilerinin davranış örüntülerindeki farklılıkları etkileyip etkilemediği sorularına yanıt vermediği için eleştirilir (Bee ve Boyd, 2009; Kulaksızoğlu, 2013).

Anne babanın zeka düzeyleri, kişilik özellikleri, becerileri genetik etkenler arasındadır. Çevresel etkenler arasında ise beslenme ve duyular aracılığıyla elde edilen deneyimler, çocuğun içinde doğduğu aile, ilk yıllarda anne babanın etkisi, ailenin sosyal ilişkileri, ekonomik koşulları, medya, sağlık ve eğitim gibi toplumsal kurumlar yer alır. Çocuğun büyümesiyle beraber çevresel faktörler değişmeye ve genişlemeye başlar, ailenin etkisi azalır.

Sigmund Freud, 1856 ve 1939 tarihleri arasında yaşamış Avusturyalı nörolog ve psikanalizin kurucusudur. Ruhsal sorunların kaynağını, bireylerin bastırdıkları ve bilinçaltına ittikleri sorunlarda aramış ve kişiliğin gelişimini cinsel dinamiklerle açıklamıştır.

Topografik model: Topografik modelde Freud ruhsal yapımızın bilinç; bilinçöncesi ve bilinçdışı olmak üzere üç bölümden oluştuğunu ortaya koymuştur. • Bilinç öncesi: Hatırlayabildiğimiz her türlü anı ya da bilgi bilinç öncesinde yer alır. Freud’a göre bilinç öncesi, bilinçdışı ve bilinç arasında köprü vazifesi görür. O an farkında olunmayan ancak kendiliğinden ya da yeterli bir çaba ile bilince gelen yaşantıların bulunduğu katmandır. • Bilinç: Farkında olduğumuz düşüncelerimizi içerir. Bu düşünceler, kafamıza yeni düşünceler girdikçe değişir ve eskiler bilincimizden kaybolur. • Bilinçdışı: Rüyaların, dil sürçmelerin ve unutmaların altında yatan neden bilinçdışıdır. Bilinçdışı ruhsal yapının en derin katmanıdır ve hatırlandığında kişi açısından fazla tehdit edici olacağı için bastırılmış olan anıları ve yaşantıları içerir. Freud kişiliği bir buzdağına benzetmiş ve insan kişiliğinin büyük kısmının bilinçdışında olduğunu belirtmiştir. Psikanaliz böylelikle, kişinin bilinçdışındaki sorunlarını gün ışığına çıkararak çözümlemeye çalışmıştır (Bee ve Boyd, 2009; Burger, 2006; Feist ve Feist, 2006).