ÇOCUK GELİŞİMİ

Dil'in bileşenleri incelendiğinde: Sentaks, bir dilde hangi sözcük gruplarının ad öbeği olarak kurulabileceğini, hangi sözcük gruplarının eylem öbeği olarak kurulabileceğini belirler. Dildeki anlamlı en küçük birime morfem denir. Fonoloji, bir dildeki ses sistemi ile ilgili kurallardır. Kullanım bileşeni ise, dilin iletişim amacına yönelik işlevlerini içeren edim bilgisini kapsar. Seçeneklerin tümü doğru olduğundan cevap E seçeneğidir.

Piaget, bilişsel gelişimin evreler halinde gerçekleştiğini belirterek bilişsel gelişim kuramında dört temel kuralın olduğunu ifade etmiştir. Bunlar;

B seçeneğinde yer alan ifade Vygotksy'nin bilişsel gelişim kuramının temel ilkelerindendir.

Duyu-motor dönemin en önemli zihinsel kazancı, nesne devamlılığı kavramının kazanılmasıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Dilin öğrenilmesi için çocukların doğuştan özel bir mekanizmayla doğduklarını kabul eden kuram Psikolinguistik kuramdır. Bu kurama göre dil öğrenebilmek için insanlar, özel bir mekanizmaya sahip olarak dünyaya gelirler. Bu mekanizma, çocuğun yakınında konuşulan dili içselleştirmesini, kuralları anlamasını, öğrenmesini ve kurallara uygun olarak konuşmasını sağlar. Tüm çocuklar aynı aşamalardan geçer, biyolojik olarak belli olgunluğa eriştiklerinde konuşmayı öğrenirler. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tek Sözcüklü Cümlecikler Dönemi, 12 - 18 Ay aralığını kapsamaktadır. Bu dönemin özelliği çocuğun gerçek konuşmaya geçmesidir. Ses-sözcükler dönemi, bebeğin anlaşılmayan ses dizileri arasına tek heceli kelimeler yerleştirmesiyle ilerler. Bu ses-sözcük denemeleri arasında bebeğin anlamlı kelime kullanmaya başladığı gözlenir. Anlamlı kelime sayısı arttıkça ses-sözcük denemeleri azalarak devam eder. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Çocukların dil gelişimlerini desteklemek amacıyla 2-3 yaş aralığında yapılabilecekler bulunmaktadır. Örneğin; çocuğun model alması için basit ve anlaşılır cümleler kullanılmalıdır. Çocuğun yaptığı resimler hakkında konuşulmalıdır. Çocuğun diğer çocuklarla oynaması için fırsatlar yaratılmalıdır. Kitap içindeki eylemler tanımlanmalı, onlar kısa cümlelerle anlatılmalıdır. Çocuğun sorulara verdiği cevaplar dinlenmeli ve sorunun cevabı yetişkin tarafından da tekrarlanarak çocuğa olumlu model olunmalıdır. Çocuğun söylediklerinin anlaşıldığını göstermek için söylediği cümleler tekrarlanmalıdır. E seçeneğinde yer alan ifade ise 5-6 yaş döneminde yer alan bir çocukla gerçekleştirmeye uygundur.

Bilişsel Değerlendirme Sistemi (CAS), çocukların bilişsel işlemlerini değerlendirmek amacıyla Amerika’ da 5-17 yaşlar için Naglieri ve Das tarafından 1997 yılında geliştirilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Peabody Resim Kelime Testi (PRKT), alıcı dil gelişimini ölçmek amacıyla iki buçukon sekiz yaş arası çocuklara uygulanan bir testtir. Testte, resimlerle kavram gelişimini saptamayı amaçlayan sorular bulunur. Her biri dört resimden oluşan yüz kart vardır. Her kartta bulunan dört resim arasından, çocuğun kendisine söylenen kelimeye uygun olan resmi bulup göstermesi istenir. Çocuk her doğru yanıtı için bir puan alır. Puanların toplamı testin ham puanını oluşturur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Peabody Resim Kelime Testi (PRKT), alıcı dil gelişimini ölçmek amacıyla iki buçukon sekiz yaş arası çocuklara uygulanan bir testtir. Testte, resimlerle kavram gelişimini saptamayı amaçlayan sorular bulunur. Her biri dört resimden oluşan yüz kart vardır. Her kartta bulunan dört resim arasından, çocuğun kendisine söylenen kelimeye uygun olan resmi bulup göstermesi istenir. Çocuk her doğru yanıtı için bir puan alır. Puanların toplamı testin ham puanını oluşturur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Algılamayı sağlayan duyu organları gözler, kulaklar, ağız, burun, eller ve ayaklardır. Bilişsel bir süreç olan algılama, alıcılara gelen uyarıcılara anlam verilmesi ve yorumlanmasıdır.

Dikkat, uyarıcılar üzerinde bilinçli bir odaklaşma sürecidir. Çevrede bulunan pek çok uyarıcıdan dikkat edilenler ve önemli olan bilgiler öğrenilir. Dikkat, dikkat süresi ve dikkat seçiciliği olmak üzere iki süreçten oluşur. Dikkat süresi, bireyin bir noktaya yöneldiği zaman; dikkat seçiciliği ise odaklanan uyarıcıyı tanıma, belirgin ve temel nitelikleri belirleme işlemi olarak tanımlanır.

Bellek, bireyin deneyimlerinden elde ettiği, öğrendiği bilgileri güvenilir biçimde tam ve doğru olarak depolamaya ve istenildiği zaman yeniden kullanmaya olanak sağlayan bilişsel bir yetenektir

Kavram, nesne ya da olayların ortak özelliğini simgeleyen içsel bir süreçtir. Bu simgeleme genellikle bir sözcükle yapılır. Bu nedenle çocukta algısal uyarıcıları düzenleme yeteneği geliştikçe, kavramlar öğrenilmeye başlanır. Çocuklarda kavramların yerleşmesi yavaş ve zor bir süreçtir. Çocuklar yeni bilgiler kazandıkça, bu bilgileri kendilerinde var olan kavramlarla ilişkilendirerek yeni kavramlar oluştururlar. Kavram birbirleriyle ilişkili nesne ve olayların ortak yönlerini gösterir. Kavram geliştirme bir sınıflama işidir. Kavramlar soyut ve somut olabilir. Kavram gelişimi somuttan soyuta doğru gerçekleşir.

Düşünme; gözlem, deneyim, sergi, akıl yürütme ve diğer kanallarla elde edilen bilgiyi şekillendirmedir. Düşünme, mevcut bilgilerden başka bir şeye ulaşma ve sahip olunan bilgilerin ötesine gitme şeklinde de tanımlanır. Düşünme küçük yaşlardan itibaren başlar, ileri yaşlarda toplumsal normlarla uyum içinde anlam kazanır. Akıl yürütme, daha önce öğrenilmiş bilgilerin yeni karşılaşılan soruna çözüm bulmak için birleştirilip düzenlenmesidir.

Anlam Bilgisi (Semantik): Anlam bilim, hem kavramları ifade eden sözcük etiketleri hem de kavramlar arasındaki bağlantıları ifade eden şemalar ya da semantik bağlantılar anlamına gelir. Anlam bilimsel bağlantılar-şemalar-kavramsal bilgiyi düzenlemeyi sağlayan bellekteki bilişsel yapılar olarak düşünülebilir. Bu bağlantılar yeni bir öğrenme durumunu ve bilgiyi geri çağırmayı kolaylaştırır ve daha önce öğrenilen kavramların değerlendirilmesine, düzenlenmesine katkıda bulunur (Otto, 2006).

Geleneksel dilbilim, bu bileşenleri dilin anlam bilgisi (semantik), ses bilgisi (fonetik), biçim bilgisi (morfoloji), söz dizim bilgisi (sentaks) ve kullanım bilgisi (pragmatik) ana katmanları olarak beş kurallı sistem şeklinde tanımlar.

Kolostrum, doğumdan sonraki ilk dört-beş günde salgılanan koyu sarı renkteki süttür.

Şema, hareket kavramına eş değer olarak kullanılır. Şemalar bilişsel yapılardır. Çocukların çevreleriyle etkileşimleri sonucunda geliştirdikleri davranış ve düşünce kalıplarıdır. Şemalar; ilkel zihinsel yapılar, bilginin en temel birimleridir. Şema, bireyin çevresindekileri tanımak için zihninde oluşturduğu algı çerçevesidir. Örgütlenmiş davranış ve düşünce kalıpları olan şema, en temel zihinsel yapıdır. Çocuk içinde bulunduğu durumun özelliğine göre çevreyi tanıma ve öğrenme için düzenlenmiş kalıplar olan şemalardan yararlanır. Çocukların ilk şemaları fiziksel faaliyetlere bağlıdır, ancak onlar büyüdükçe ve deneyim kazandıkça zihinsel etkinliklere bağlı şemalara geçerler. Piaget bu zihinsel şemalara operasyon adını verir (Ömeroğlu ve Kandır, 2007).

Örgütleme (organizsayon), çocuk dış dünyadaki bilgileri duyu organları ile algılar, özümleyerek kendi zihnine yerleştirir. Örgütleme, bebeğin birbirinden farklı şemaları birleştirdiği, kaynaştırdığı bir süreçtir. Örneğin; üç aylık bir bebek önce bakar, sonra uzanır. Bu, bakma ve uzanma şemalarının birleştirilmesidir. Bebek adaptasyon ve örgütleme süreçleri ile duyu-motor zekâsının en üst seviyelerine doğru hızlı bir ilerleme kaydeder (Aral, 2011a)

“Duyularla elde edilenleri bazı bilişsel ögelerle eşleştirme ve evrendeki olguları anlayabilme”  algılamanın amacıdır.