ÇOCUK GELİŞİMİ - Deneme Sınavı - 21

Üretkenliğe karşı durgunluk (26-40 yaş):Önceki evrelerde başarılı olan bireyin, bu dönemde üretken, verimli ve yaratıcı olması beklenir. Aksi durumda ise birey, bir işe yaramama duygusuna kapılarak durgunluk dönemine girer ve mutsuz olur. Bireyin kendine yönelip, sonraki kuşaklar ve toplum için bir şey yapmadığını fark etmesi fiziksel ve psikolojik gerilimlere neden olur. Yetişkinlik döneminde enerjinin olumlu biçimde ortayakonulması ilgi gösterme ve bakım verme ile sonuçlanır. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E' seçeneğidir.

Bireyin sosyal gelişimi için;
• Gereksinimlerini karşılamayı,
• Davranışlarını toplumun değer yargılarına göre düzenlemeyi,
• Olumsuz davranışları en aza indirmeyi,
• Olumlu davranışları alışkanlık haline getirmeyi,
• Gelenek ve göreneklere uygun davranmayı,
• Diğer bireylerle iyi ilişkiler sergilemeyi,
• Kendine karşı saygılı olmayı öğrenmesi gerekir

Benlik oluşumu, çocuğun yaşantısı sonucu başından geçen olaylar ve çevresindeki kişilerin etkisiyle meydana gelir ve hiyerarşik bir sıra izler.

Çocuğun içinde bulunduğu toplumun inançlarını, tutumlarını ve kendisinden beklediği davranışları öğrenmesine “sosyalleşme” denir.

Sosyal ve duygusal gelişimde etkili olan pek çok etmen bulunur. Olgunlaşma, mizaç, kişilik, cinsiyet, zekâ gibi genetik etmenlerin yanında, aile ilişkileri, arkadaşlık, gruba katılma, oyun, işbirliği, rekabet, kız-erkek ilişkileri gibi çevresel etmenler çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi üzerinde etkilidir.

Oyun, her durumda çocuğun
isteyerek ve hoşlanarak yer aldığı,
fiziksel, bilişsel, dil, duygusal
ve sosyal gelişimin temeli olan,
gerçek hayatın bir parçası ve çocuk
için en etkin öğrenme sürecidir.

Sosyal gelişimi açıklayan en kapsamlı kuram, Erik Erikson’un (1902-1994) Psikososyal
Gelişim Kuramı’dır.

Psikoseksüel gelişimin Fallik döneminde (3-6 yaş) çocuk için haz bölgesi genital bölgedir. Çocuk karşı cins ebeveyne açık olarak daha fazla sevgi gösterir. Erkek çocuk bir şekilde annesine karşı cinsel bir yakınlık beslemesi nedeniyle babası tarafından cezalandırılacağı kaygısını yaşar (Oedipus Karmaşası).

İki yaşına gelen çocukların dil ve motor gelişimlerinin ilerlemesiyle birlikte bağımsızlık duyguları artar.

• Bebeğin anne ve babasına güvenli bir bağlanma geliştirmesi sağlanmalıdır.
• Anne ve babalar çocukla ilişkilerinde olumlu, sıcak, içten, sabırlı, kabul edici ve
yanıt verici olmalıdır.
• Çocuğa değerli olduğu hissettirilmelidir.
• Çocuğun gelişimi, yetenekleri ve başarısı diğerleriyle kıyaslanmamalıdır.
• Çocuğun seçim ve tercihlerine göre oluşan olumsuz sonuçlar eleştirilmemeli, çocuğun
yaparak ve yaşayarak öğrenmesi desteklenmelidir.
• Çocuğun akranlarıyla ve yetişkinlerle birlikte zaman geçirmesi için fırsatlar sunulmalıdır.
• Çocuğun sosyal ortamlar içinde olması sağlanmalıdır.
• Çocuk sorumluluk almaya özendirilmeli ve olumlu pekiştireçler kullanılmalıdır.
• Her bireyin farklı özellikleri olduğu anlatılmalı, ayırım, etiketleme veya sınıflama
yapmadan arkadaş seçmesi sağlanmalıdır.
• Çocuktan beklenenler konuşarak belirlenmelidir.
• Aşırı koruyucu, otoriter ve aşırı serbest ya da tutarsız anne-baba tutumları sergilenmemelidir.

• Anne ve babalar çocuklarına karşı tutarlı, kabul ve teşvik edici, uzlaşmaya ve iletişime
açık, demokratik bir tutum sergilemelidir.
• Anne-baba ve öğretmenler çocuklara olumlu rol model olmaya dikkat etmelidir.
• Çocuğun gelişimini destekleyen oyun, kitap ve materyaller çocuğun yaş ve gelişim
düzeyine uygun seçilmelidir.
• Çocukla yapılacak etkinlikler ve alınacak oyuncaklar çocuğun görüş ve istekleri
doğrultusunda seçilmelidir.
• Her ortam ve koşulda çocuğun kendisini ifade etmesine fırsat verilmelidir.
• Çocukla iletişimde sen dili yerine ben dili kullanılmalıdır.
• Okul-aile işbirliği içinde çocuğun okula uyumu kolaylaştırılmalıdır.
• Her çocuğun okul öncesi eğitim kurumundan yararlanması sağlanmalıdır.
• Anne-babalar çocuğun gelişiminde oyunun önemini bilmeli ve çocukla karşılıklı
iletişime dayalı oyun oynamalıdır.
• Günlük yaşam becerileri ve sosyal beceriler çocuğa oyun içinde öğretilmelidir

Sosyometri
Bu yöntem çocukların sınıf ortamında akranları tarafından değerlendirilmesidir. Bu yolla
elde edilen bilgiler çocuğun, kabul edilip edilmemesi, liderlik özellikleri, saldırganlık gibi
davranışları hakkında bilgi toplamaya yardımcı olur.

Saldırgan davranışlar ile başa çıkmaya yönelik beceriler; izin isteme, paylaşma, başkalarına yardım etme, uzlaşma, kızgınlığı kontrol etme, hakkını koruma, savunma, alay etmeyle başa çıkma, kavgadan uzak durma becerilerini içerir.

Bireyin sosyal gelişimi için;
• Gereksinimlerini karşılamayı,
• Davranışlarını toplumun değer yargılarına göre düzenlemeyi,
• Olumsuz davranışları en aza indirmeyi,
• Olumlu davranışları alışkanlık haline getirmeyi,
• Gelenek ve göreneklere uygun davranmayı,
• Diğer bireylerle iyi ilişkiler sergilemeyi,
• Kendine karşı saygılı olmayı öğrenmesi gerekir.

Sosyal yeterlik; jest ve mimikleri kullanma, vücut dilini yorumlama, toplum içinde konuşma ve tartışmaya katılma gibi sözel ve sözel olmayan davranışları içerir.

Çocuğun sosyalleşmesinde en etkili kurum ailedir.

Çocuk oyun sırasında:
• Sosyalleşmeyi öğrenir.
• Toplumsal yaşamda cinsel rolünü kavrar.
• Kendi ve diğerleri kavramlarını kazanır.
• Çaba harcamayı, başladığı bir işi bitirmeyi, zevk almayı öğrenir.
• Duygusal açıdan rahatlar.
• Başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı göstermeyi öğrenir.
• Korkularından kurtulabilir.
• Saldırganlık dürtülerini kontrol eder.
• Görgü kurallarını öğrenir ve uygular.
• Deneme-yanılma yolu ile doğruyu bulmayı öğrenir.
• İletişim kurmayı, duygu ve düşüncelerini ifade etmeyi öğrenir.
• Çevresindeki nesne ve canlıları korumayı onlara zarar vermemeyi öğrenir.
• Doğa ve insan sevgisi, yurt sevgisi, ülkeye bağlılık gibi kavramları öğrenir.

Sosyal birey, birlikte yaşadığı insanlarla yardımlaşmayı, paylaşmayı, işbirliği içinde çalışmayı başarabilir, duygularını yaşadığı kültüre uygun biçimde ifade edebilir, sorumluluk ve liderlik gibi becerilerle ilişkilerini yönetebilir. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Sorun çıkartmaya yönelik sosyal beceri çeşidi yoktur. Aksine problem çözme ve plan yapma becerileri çeşidi bulunmaktadır. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Arkadaşlık sosyal ve duygusal gelişmeyi etkileyen etmenler içerisinde yer alır. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Çocuk doğduktan sonra ailesiyle birlikte yaşar ve aile bebeğin ilk sosyal çevresidir. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.