ÇOCUK GELİŞİMİ - Deneme Sınavı - 17

Özerkliğe karşı utanma ve kuşku duyma (2-3 yaş): Bu dönemde çocuklar tümüyle diğer insanlara bağımlı olmak istemez. Kendi kendine yemek yeme, giyinme, soyunma gibi çabaları desteklendiğinde çocukta bağımsızlığın temelleri atılır. Erikson’a göre tuvalet eğitiminin erken dönemde katı ya da gevşek bir şekilde verilmesi çocuk için sorun yaratabilir. Bu durumda çocuk kendi kontrol duygusunu yitirerek, kendi gücünden utanç ve kuşku duymaya başlayabilir. Utanç ve kuşku çocuğun özdenetimini yitirmesine, diğer insanlara ve topluma olan güvenini kaybetmesine neden olabilir. Kuşku ve utanç olmaksızın özerk davranmayı başarabilen çocukta ise irade gelişir. Özerkliğin kazanıldığı durumlarda elde edilecek güç istemdir.

İzin isteme, paylaşma, uzlaşma, hakkını koruma, becerileri Saldırgan davranışlar ile başa çıkmaya yönelik becerileri kapsar.

Toplumun norm, gelenek ve göreneklerinin, örf ve adetlerinin tümü kültür kavramını oluşturur

Psikolojik ihtiyaçlarının karşılanması çocukta saldırganlık davranışının oluşumunu engeller.

Olgunlaşma çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini  etkileyen genetik etmenlerdendir

Erik Erikson’un  “Psikososyal Gelişim Kuramı” na göre ,bireylerde  özerkliğe karşı utanma ve kuşku duyma ,2-3 yaşlar arasındadır.

Psikanalitik (Psikoseksüel) Gelişim Kuramına göre, 3-6 yaş grubu çocuklar fallik dönemdedirler.

“Sosyal davranışlar, herhangi bir davranışın öğrenilmesine benzer şekilde bir dizi pekiştirme sonucunda oluşur. Hem sosyal hem de antisosyal davranışlar ödüllendirilerek pekiştirilirse tekrarlanır.” şeklinde açıklanan kuram davranışçı kuramdır.

“Bu bebekler, ebeveyn ayrıldığında çoğu zaman stresli ve huzursuzdur. Kucağa alındıklarında mücadele eder ve bazen vurma ve itme davranışı gösterir. Çoğu bebek kucaklandıktan sonra da ağlamaya devam eder ve kolay kolay sakinleştirilemez. Ebeveyn geri döndüğünde umutsuz bir şekilde ebeveyne karışık öfkeli ve dirençli davranışlar sergiler.” Bu tanımın en doğru biçimde açıklandığı bağlanma türü dirençli bağlanmadır.

Çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini  desteklemek için, çocukla iletişimde ben  dili yerine sen dili kullanılmamalıdır

Sosyometri sosyal durumun  değerlendirilmesinde kullanılan yöntemlerden biridir.

Doğru yanıt D seçeneğidir. A seçeneğinde yer alan "Umut, bebekliğinden beri sessiz sakin bir çocuktur" ifadesi mizaç, "Deniz yalan söylemekten nefret eden dürüst bir öğrencidir" karakter,  "Barış, kendini her zaman iyi bir öğrenci olarak görmektedir" benlik, "Liseden mezun olan Melih, gelecekte ne olmak istediğine karar verememektedir" kimlik karmaşasına örnek ifadelerdir. Öte yandan  çocuklar bir yaş civarında çevrelerindeki diğer insanların da gören, işiten, dokunan ayrı varlıklar olduğunu fark eder. Yaklaşık olarak on sekiz aylıkken aynadaki yansımalarını tanıyabilir ve “ben” duygusunu geliştirebilir. Öz farkındalık duygusu geliştiren bir çocuk kendini diğer insanlardan ve nesnelerden ayrı bir varlık olarak algılamaya başlar.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Farklı aile ortamlarında yetişmiş ikizlerin de benzer kişilik yapılarına sahip olduğunu ortaya koyan çalışmalar yapılmıştır. Yapılan bir araştırmada, araştırmacılar birlikte büyümüş, genetik yapıları aynı olan tek yumurta ve genetik yapıları farklı olan çift yumurta ikizlerini karşılaştırmıştır. İkizlerle yapılan bir başka çalışmada, birbirinden ayrı yetiştirilmiş 95 tek yumurta ve 220 çift yumurta ikiz incelenmiştir. Doğumda ayrılan ve farklı ortamlarda büyütülmüş tek yumurta ikizleri arasında kişilik özellikleri açısından güçlü benzerlikler bulunması kalıtsal etkiyi gösteren güçlü bir kanıt olarak kabul edilmiştir. Yapılan başka bir çalışmada ise 973 tek yumurta ikizi kişilik özellikleri açısından incelenmiş ve ikizlerin açıklık, duygusal denge, sorumluluk, dışa dönüklük ve uyumluluk gibi kişilik özellikleri açısından benzerlikler gösterdiği tespit edilmiştir.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Mizaç, insanda kalıtsal olarak var olan ve göreli bir tutarlılık taşıyan temel eğilimlerdir. Bu eğilimler pek çok davranışı yönlendirir. Mizaç, birincil olarak kişide yaşamın ilk yıllarında bile var olan bir yapıdır.

Doğru yanıt E seçeneğidir. Freud doğuştan gelen gereksinim ve bilinçaltı mekanizmalarının, insan davranışının büyük bölümünü denetimimiz dışında bıraktığını ileri sürmüştür. İnsancıl yaklaşımda çoğu zaman insanların yaşamlarında sahip oldukları sorumluluk düzeyinin farkında olmadığını ileri sürülmüştür.

Freud psikoseksüel gelişimi; oral, anal, fallik, gizil ve genital olmak üzere beş dönemde incelemiştir. Freud'a göre gizil dönem 5-12 yaş arasını kapsar. Bu dönem, genital dönemden önce bir tür dinlenme dönemidir. Cinsel enerjinin aktif olmadığı, dağınık hâlde bulunduğu, enerjinin vücudun herhangi bir organına odaklanmadığı bir dönemdir. Cinsel ilgiler azalabilir ama bütünüyle yok olmaz. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Freud’ un öğrencisi olan ve onun çalışmalarından etkilenen Erik Erikson, Freud’un cinsel temellere ve biyolojik süreçlere fazla ağırlık verdiğini ve kuramında sosyal boyutun ele alınmadığını ileri sürmüştür. Freud’u insan doğasını yıkıcı olarak ele aldığı için eleştirmiş, ancak çocukluk yıllarının kişilik gelişimindeki önemi konusunda Freud’a katılmıştır. Erikson kişilik yapısında sosyal boyutun önemine vurgu yapmıştır. Her iki kuramcı da gelişimi doğumdan başlayarak, dönemler hâlinde incelemiştir.

Girişimciliğe karşı suçluluk (4-5 yaş): Okul öncesi döneme denk düşen bu dönemde çocuğun bağımsız hareket etme imkânı artmıştır. Önceki dönemde özerklik, olası rakipleri dışta tutma konusunda yoğunlaşır. Bu yüzden küçük kardeşlerin birbirlerine sataşmalarında, dışa yöneltilmiş bir öfke söz konusudur.

Bowlby geliştirdiği bağlanma kuramında, bir kişinin erişkinlikte başka insanlarla kuracağı ilişkinin niteliğinin ve insanlardan beklentilerinin, bu kişinin küçüklüğünde annesiyle kurduğu bağlanma ilişkisi ile belirlendiğini ileri sürer.

Sosyal Öğrenme Kuramını geliştiren Bandura, öğrenmenin gözlem yoluyla gerçekleştiğini savunur. Bu görüşe göre kişilik, başkalarının davranışını taklit etme ve gözleme yoluyla öğrenilmiş davranışlar örüntüsüdür.